Α. Νίκος Καζαντζάκης, Άγγελος Σικελιανός, Άγιος Φραγκίσκος της Ασίζης, Αλβέρτος Σβάιτερ
Β. Άρθρα και Κριτικά Δοκίμια του ιδίου συγγραφέα
Το νέο βιβλίο του κ. Κώστα Παπαδημητρίου μόλις ξεκίνησε το μακρύ ταξίδι του στο χρόνο, παίρνοντας μαζί του στις διαδρομές του, όλους εμάς που μας άγγιξαν τα νοήματα και τα μηνύματά του.
Και οι διαδρομές του πλούσιες σε εικόνες, σε περιεχόμενο, σε συναίσθημα και κυρίως ατελείωτες. Εκεί που νομίζεις πως έφθασες στο τέρμα, ξεκινά μια καινούργια, χαρίζοντας άλλες συγκινήσεις και εντονότερο ενδιαφέρον. Η ‘’καλή τέχνη’’ του συγγραφέα, μας γοητεύει και αυτή τη φορά και με αυτό του το βιβλίο, καθώς εξυψώνει τον άνθρωπο, εκφράζει την ψυχή του, αναζητά και αναδεικνύει το νόημα της ζωής του.
Για τη φιλία ο λόγος, αλλά όχι μόνο ως αξία, αλλά και για το μέγεθος της αξίας που προσθέτει στη ζωή. Για τη φιλία που προϋποθέτει δύο για να τους κάνει ‘’ένα’’. Για τη φιλία του μεγάλου, του οικουμενικού, του παγκόσμιου συμβόλου αγώνα για την ελευθερία, του Νίκου Καζαντζάκη, με τους Άγγελο Σικελιανό, Άγιο Φραγκίσκο της Ασίζης και τον Αλβέρτο Σβάιτσερ.
Στο βιβλίο και σε ξεχωριστό κεφάλαιο για τον καθένα από τους τρεις φίλους του Ν.Κ., παρατίθεται η ζωή και το έργο τους. Όμως ο συγγραφέας δείχνει πώς διαμορφώθηκε η ζωή του Ν.Κ. και η ποιότητά της και πώς το ‘’είναι’’, η συνείδηση, το ΕΓΩ του αποκαλύπτεται μέσα από το φιλικό δεσμό που ανέπτυξε με αυτούς τους ανθρώπους.
Ο Άγγελος Σικελιανός, ο μεγάλος λυρικός ποιητής, είναι ο πρώτος από τους φίλους του Ν.Κ. που ο συγγραφέας μας παρουσιάζει.
Παρουσιάζει τη ζωή και το έργο του ποιητή και βέβαια τη φιλία μεταξύ του ιδίου και του Καζαντζάκη.
Εύστοχα φωτίζει και φανερώνει κοινά στοιχεία τους. Μερικά από αυτά είναι η αίσθηση της αποστολής, η επιδίωξη στόχων και η συνεχής ενδυνάμωσή τους, η εκτίμηση των ιδανικών, ο οραματισμός και όχι μόνον ο μεταφυσικός και άλλα πολλά.
Στην πορεία και όταν ο κρίκος της φιλίας πλέον τους ενώνει, γίνεται φανερό, ότι οι δυο τους έγιναν ή και μπορεί να ήταν ‘’ένα’’ και μέσα από τη σχέση τους αποκαλύπτεται το ΕΓΩ του Ν.Κ.
Μερικά από τα μεγάλης ουσίας κοινά χαρακτηριστικά τους είναι η έκσταση και ο θαυμασμός από την παρουσία του θείου και η μεγάλη τους επιθυμία να το διερευνήσουν, η συνοδοιπορία τους στους δρόμους του πνεύματος, καθώς και η αγωνία τους στον φιλοσοφικό και υπαρξιακό τομέα.
Η περιήγησή τους στο Άγιο Όρος δεν έχει μόνο ταξιδιωτική μορφή, αλλά αναζητούν το Θεό μέσα από έντονη πνευματική άσκηση.
Εξ’ άλλου ο κλονισμός της φιλίας τους δεν τους άφησε εγωισμό και πόνο. Κράτησαν τη μαγιά της χαράς και της αγάπης και τους οδήγησε στη συμφιλίωση, που κράτησε ως το τέλος της ζωής τους.
Και προχωράει ο συγγραφέας και μας προχωράει, μας οδηγεί και μας φτάνει στη μικρή Ασίζη, εκεί που ο «Φτωχούλης του Θεού» υπηρέτησε άξια την Αγάπη. Και ήρθε και έγινε η ταύτιση, έγινε η πνευματική φιλία του Ν.Κ. με τον Άγιο Φραγκίσκο και αγωνίζονται από κοινού αναζητώντας τη γαλήνη του Θεού. Ο δρόμος της αναζήτησης του Αγίου είναι μακρύς και απαιτεί καταβολή σώματος και πνεύματος. Η περιφρόνηση του πλούτου και η αξιακή υπεροχή της φτώχειας, η φιλανθρωπία του, η στοργή προς τους αδύνατους, κυρίως προς τους αρρώστους, η ολοκληρωτική αφιέρωσή του στο Θεό, απέδωσαν τον καρπό. Άφησε την ύλη και έγινε πνεύμα ή μετουσίωσε την ύλη σε πνεύμα.
Ο Καζαντζάκης στέκεται με δέος στον Άγιο, γιατί μέσα από αυτή τη μορφή αντικατοπτρίζεται και η δική του δίψα για την αλήθεια, την ελευθερία, τη θέωση. Και εδώ ο συγγραφέας, ο κ. Παπαδημητρίου, μας κάνει μια ακόμα αποκάλυψη του ‘’ΕΓΩ’’ του αναγνωρισμένου σημαντικού Έλληνα λογοτέχνη.
‘’Ο Φτωχούλης του Θεού’’ ως έργο, ως βιβλίο, ο Καζαντζάκης το αφιερώνει στον φίλο του Αλβέρτο Σβάιτσερ. Εντυπωσιάζεται από την προσωπικότητά του, θαυμάζει την προσφορά του. Παραλληλίζει τον βίο του με αυτόν του Αγίου Φραγκίσκου, καθώς και αυτός αρνείται, εγκαταλείπει, θυσιάζει την καλά στρωμένη ζωή του, καταβάλλει όλη τη δύναμή του και πετυχαίνει τη δημιουργία του ανώτερου. Αναζητά το Θεό μέσα από την τεράστια προσφορά του στον άνθρωπο. Καλλιεργεί ψυχές και σώζει ζωές. Το νοσοκομείο του Λαμπαρενέ, εκεί, στη ζούγκλα του Γκαμπόν, μαρτυρά μέρος του έργου του.
Η προσφορά του όμως ξεχειλίζει από τα πύρινα μάτια των ανθρώπων που έτυχαν των ευεργεσιών του, αλλά και όλων των ανθρώπων της γης που παρακολούθησαν και θαύμασαν τη διαδρομή του.
Ο Καζαντζάκης άκουγε τη διαταγή μέσα του ’’προχώρα πέρα απ’ αυτό που μπορείς’’ και όλη του τη ζωή αυτό έκανε. Και ο Σβάιτσερ προχώρησε κι ας μη μπορούσε. Ο φιλικός δεσμός που αναπτύχθηκε μεταξύ των δύο ανδρών, βασίστηκε και εδώ σε πολλά κοινά τους σημεία και ο κ. Παπαδημητρίου επιτυχώς δείχνει σημεία του ΕΓΩ τού Ν.Κ. μέσα από τη σχέση του με το ‘’μεγάλο γιατρό’’ Αλβέρτο Σβάιτσερ.
Με θαυμασμό στέκομαι στο βιβλίο του κ. Παπαδημητρίου, το οποίο βγάζει, αποκαλύπτει το ΕΓΩ μέσα από τη ΦΙΛΙΑ. Σχέση μυστηριώδης η φιλία που ο Ν.Κ. και ο καθένας από τους τρεις φίλους του έβαλαν το προσωπικό τους στοιχείο και το έκαναν ‘’ένα’’ και ο συγγραφέας τούς έφερε κοντά μας και τους έκανε προσιτούς, κατανοητούς.
Μέσα από τις δικές τους εμπειρίες πλάτυνε και ο δικός μας νους και γνώρισε πιο πολύ τον άνθρωπο, γνώρισε πιο πολύ τον κόσμο. Το ταξίδι στο παρελθόν που μας πήγε μας έκανε πιο πλούσιους και πιο δυνατούς στο τώρα.
Το δεύτερο μέρος του βιβλίου ‘’Η ΦΙΛΙΑ ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΕΙ ΤΟ ΕΓΩ ΜΑΣ’’, περιλαμβάνει έργα και κριτικά δοκίμια του συγγραφέα, καθώς επίσης μερικές κριτικές που του έγιναν για δικά του έργα.
Η πολυδιάστατη προσωπικότητα, το ΕΓΩ του κ. Παπαδημητρίου, διαφαίνεται μέσα από το ποικίλο και πολυσήμαντο συγγραφικό- λογοτεχνικό έργο του. Όμως μεταφέρω, ακριβώς, μια παράγραφο από τον πρόλογό του στο βιβλίο, που δείχνει το μέγεθος του αναστήματός και ως ανθρώπου. Γράφει :
«… απευθύνομαι σε όσους με τίμησαν και μου έστειλαν βιβλία ή ποιήματά τους και απευθύνω από τη θέση αυτή, με βαθιά εκτίμηση και σεβασμό προς τον ιερό τους μόχθο, ευχαριστίες και θερμά συγχαρητήρια και παρακαλώ όσων είχα την τιμή να τα προσεγγίζω και να τα εκτιμήσω με ενδιαφέρον και με όποιες ικανότητες διέθετα, να με κρίνουν και αυτοί με επιείκεια και να με συγχωρήσουν, αν αθελήτως παρέλειψα ή παρερμήνευσα κάτι».
Δήμητρα Δημητροπούλου
