Μαρτυρίες καί ντοκουμέντα γιά τό χθές
Του Γεώργιου Α. Παραλίκα
(συνέχεια από το προηγούμενο)
ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ
Η ιστορία του κινηματογράφου στη Ναύπακτο αρχίζει το 1932. Φυσικά δεν πρόκειται για ολοκληρωμένο κινηματογράφο με αίθουσα, χώρο προβολής, μόνιμη οθόνη κ.λπ. όπως είναι σήμερα. Οι πρώτες κινηματογραφικές προβολές γίνονταν το καλοκαίρι και ήταν υπαίθριες. Η κινηματογραφική εγκατάσταση δεν ήταν μόνιμη, αλλά στηνόταν τη στιγμή, που επρόκειτο να γίνει η προβολή. Αποτελείτο από μία μηχανή προβολής, η κίνηση της οποίας γινόταν με ρεύμα ή με το χέρι, μία πρόχειρη οθόνη, που ήταν ένα άσπρο πανί σε ξύλινο πλαίσιο, και ανάμεσα στη μηχανή προβολής και στην οθόνη ήταν οι καρέκλες για τους θεατές ενοικιασμένες από κάποιο καφενείο, για όσο χρονικό διάστημα γινόταν η προβολή της ταινίας.
Από τις προβαλλόμενες ταινίες, οι περισσότερες ήταν ξένες και μάλιστα βουβές. Ο περίφημος βουβός κινηματογράφος. Ελάχιστες ήταν οι ταινίες, που είχαν ομιλία, χωρίς όμως μικροφωνική εγκατάσταση.
Η πρώτη γραπτή μαρτυρία για τη λειτουργία του κινηματογράφου στην πόλη είναι από τον Ιούνιο του 1932, όταν ο Νικόλαος Μαράγκας έκανε αίτηση στην αστυνομία για την «έκδοσιν αδείας κινηματογραφικής επιχείρησης, εις το εξοχικόν κέντρον “Ψανή” εις υπαίθριον χώρον». Πράγματι η αστυνομία, αφού εξέτασε το χώρο με το Mηχανικό Ναυπακτίας, εξέδωσε άδεια λειτουργίας της κινηματογραφικής επιχείρησης. Πόσες προβολές έκανε, τι ταινίες πρόβαλλε, πόσοι θεατές προσήλθαν, τι τιμή είχε το εισιτήριο μας είναι άγνωστα. Το μόνο γνωστό στοιχείο είναι το έτος έναρξης λειτουργίας του κινηματογράφου, ήτοι το 1932 και μάλιστα μόνο για τους καλοκαιρινούς μήνες. Για το 1933 δεν έχουμε πληροφορίες, θεωρούμε όμως πιθανόν να λειτούργησε κατά τον ίδιο τρόπο.
Στις αρχές του 1934 εκδόθηκε απόφαση του Νομάρχη Αιτωλοακαρνανίας για σύσταση μόνιμης επιτροπής με σκοπό τη χορήγηση αδειών εγκατάστασης και λειτουργίας κινηματογράφου.
Η επιτροπή αυτή αποτελείτο από τους εξής υπηρεσιακούς παράγοντες της πόλης:
- Ειρηνοδίκης Ναυπάκτου.
- Διοικητής Χωροφυλακής Ναυπάκτου.
- Μηχανικός Ναυπακτίας.
- Αστίατρος Ναυπακτίας.
- Ηλεκτρολόγος Ηλεκτρικής Εταιρίας Ναυπάκτου.
Από την απόφαση αυτή και από τη συγκρότηση της παραπάνω επιτροπής διαπιστώνεται ότι άρχισε να θεμελιώνεται, πλέον σε νομική βάση, η λειτουργία του κινηματογράφου.
Τον Ιούνιο του 1934 έχουμε ακόμα δύο (2) αιτήσεις για χορήγηση αδειών. Η πρώτη έγινε από τον Ευάγγελο Λαμπρόπουλο, που ζητούσε άδεια εγκατάστασης και λειτουργίας του κινηματογράφου στην πλατεία Φαρμάκη, σε ανοιχτό χώρο. Η απάντηση του Μηχανικού Ναυπακτίας ήταν θετική, αφού πρώτα επισκέφτηκε και επιθεώρησε η επιτροπή το χώρο της εγκατάστασης και διαπίστωσε ότι πληρεί τις προϋποθέσεις για την αποτροπή κινδύνου ζωής και σωματικής ακεραιότητας των θεατών. Πόσες προβολές έκανε ο κινηματογράφος, ποιες ταινίες προβλήθηκαν, πόσοι θεατές τις παρηκολούθησαν, τι τιμή είχε το εισιτήριο ούτε σε αυτή την περίπτωση μας είναι γνωστό από γραπτές πληροφορίες. Η δεύτερη αίτηση έγινε από τον Κωνσταντίνο Αποστόλου, που είχε εξοχικό κέντρο στην Ψανή και ήταν ιδιοκτήτης του ομώνυμου κέντρου. Ο Αποστόλου ζητούσε άδεια εγκατάστασης και λειτουργίας με τη σύμφωνη γνώμη τής κατά νόμον επιτροπής υπαίθριου κινηματογράφου. Ύστερα από εξέταση του χώρου από την αρμόδια επιτροπή τελικά εκδόθηκε η άδεια από το Μηχανικό Ναυπακτίας. Δεν αποκλείεται το ενδεχόμενο να είχε προηγηθεί σύμπραξη του Κωνσταντίνου Αποστόλου με το Νικόλαο Μαράγκα, που προ διετίας ζητούσε και εκείνος άδεια λειτουργίας κινηματογράφου στην ίδια θέση
Έτσι το καλοκαίρι του 1934 λειτουργούσαν στη Ναύπακτο δύο (2) υπαίθριοι κινηματογράφοι. Ο ένας στην πλατεία Φαρμάκη και ο άλλος στην Ψανή, στο καφενείο «Ψανή» του Κωνσταντίνου Αποστόλου. Μέχρι τώρα είχαμε μόνο θερινές (υπαίθριες) προβολές. Στις 29/10/1934 ο Νικόλαος Μαράγκας υπέβαλε αίτηση προς την επιτροπή για έκδοση αδείας λειτουργίας χειμερινού κινηματογράφου στο ισόγειο της κατοικίας του Δημ. Λαμνάτου στο κέντρο της πόλης. Ύστερα από τις προβλεπόμενες ενέργειες εκδόθηκε η σχετική άδεια και έτσι το χειμώνα του 1934 – 35, άρχισε να λειτουργεί και χειμερινός κινηματογράφος.
Τον Ιούνιο του 1935 καταγράφεται νέα αίτηση του Νικολάου Μαράγκα για άδεια λειτουργίας θερινού υπαίθριου κινηματογράφου στην Ψανή, η οποία και δόθηκε και έτσι συνεχίστηκαν οι κινηματογραφικές παραστάσεις.
Τέλος τον Απρίλιο του 1937 ο γιατρός Κωνσταντίνος Σωτηρόπουλος έκανε αίτηση και ζήτησε να του δοθεί άδεια διαρρύθμισης και τακτοποίησης ιδιόκτητου κτιρίου, που βρίσκεται έναντι του εργοστασίου της Ηλεκτρικής Εταιρείας, προκειμένου να χρησιμοποιηθεί ως κινηματογραφική αίθουσα. Απ’ ό,τι φαίνεται, εκδόθηκε η σχετική άδεια και αφού έγιναν οι απαραίτητες εργασίες λειτούργησε ο κινηματογράφος σε μόνιμη βάση και σύμφωνα με την τότε ισχύουσα νομοθεσία, όχι από τον ίδιο αλλά από επιχειρηματία, που απασχολείτο με συναφείς δραστηριότητες. Οι προφορικές πληροφορίες, (επειδή γραπτές δεν υπάρχουν), λένε ότι ο κινηματογράφος λειτούργησε με τη σύμπραξη Νικολάου Μαράγκα και Κων. Μπούσγου. Το κτίριο είναι το ίδιο, που στεγάζεται και λειτουργεί ο θερινός κινηματογράφος “REX” μέχρι τις μέρες μας. Ο χώρος αυτός κατά τη χρονική περίοδο 1944 – 45 χρησιμοποιήθηκε ως πρόχειρη φυλακή κρατουμένων από τα Τάγματα Ασφαλείας. Προς επιβεβαίωση του παραπάνω ισχυρισμού επικαλούμαι το γεγονός ότι μεταξύ των κρατουμένων ήταν τα αδέρφια μου Γιάννος και Αντώνης.
Το βέβαιο είναι ότι από τότε και μετά έχουμε μόνιμη εγκατάσταση λειτουργίας του κινηματογράφου και πάντα σύμφωνα με τις απαιτήσεις του νόμου μέχρι το 1940. Από εκεί και ύστερα εξαιτίας της κήρυξης του πολέμου, ατόνισε η προσπάθεια και μόνο
μετά την απελευθέρωση υπήρξε προσπάθεια για την επαναλειτουργία του.
*απόσπασμα από το βιβλίο «Εν Ναυπάκτῳ τῇ… Μαρτυρίες καί ντοκουμέντα γιά τό χθές», του Γεώργιου Παραλίκα που δημοσιεύεται σε συνέχειες στην εφημερίδα «εμπρός»
