Μαρτυρίες καί ντοκουμέντα γιά τό χθές
Του Γεώργιου Α. Παραλίκα
(συνέχεια από το προηγούμενο)
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ
ΤΡΑΠΕΖΕΣ
ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ
Η Ιστορία της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδας (Ε.Τ.Ε.) στη Ναύπακτο αρχίζει από το 1873, ήτοι εδώ και 140 και πλέον χρόνια. Σύμφωνα με γραπτές πληροφορίες ιδρύθηκε στις 26/3/1873 στη Ναύπακτο ως άμισθο κατάστημα από την Τράπεζα της Ελλάδος. Η διοίκηση της Τράπεζας ανέθεσε σε ιδιώτη να εκτελεί περιορισμένες τραπεζικές εργασίες κυρίως αποστολή χρημάτων, εξόφληση συναλλαγματικών, δανείων, με αμοιβή μία προμήθεια της τράπεζας στον εν λόγω ιδιώτη. Ευνόητο είναι ότι, όσο μεγαλύτερος ήταν ο κύκλος των παραπάνω εργασιών, τόσο μεγαλύτερο ήταν το κέρδος του πράκτορα.
Την μέθοδο, με την οποία λειτούργησε η Εθνική Τράπεζα από το 1873 μέχρι το 1887 εδώ στην πόλη μας, ακολούθησε και η Εμπορική Τράπεζα στη Ναύπακτο από τα μέσα της δεκαετίας του 1950 μέχρι το 1973, οπότε δημιουργήθηκε επίσης Υποκατάστημα της Εμπορικής στην πόλη μας. Σύμφωνα με τη μέθοδο αυτή, η διοίκηση της Εμπορικής Τράπεζας είχε ανταποκριτή γνωστό έμπορο της Ναυπάκτου, που διενεργούσε περιορισμένες τραπεζικές εργασίες με κάποια προμήθεια.
Ο ιδιώτης έμπορος – υπάλληλος της Εθνικής λεγόταν Ιωάννης Αθανασιάδης. Σε αρκετές συμβολαιογραφικές πράξεις αναφέρεται ως διευθυντής της Εθνικής Τράπεζας Ναυπάκτου. Δυστυχώς δεν μας είναι γνωστό πού στεγαζόταν το εμπορικό του Αθανασιάδη. Κατά τη διάρκεια της λειτουργίας της ως αμίσθου καταστήματος έχουμε την πρώτη διαμαρτυρία γραμματίου κατά το έτος 1882 από τον Ιωάννη Αθανασιάδη διά μέσου του Δημοσίου Ταμείου. Συγκεκριμένα ο Γεώργιος Καραγιάννης κάτοικος Ναυπάκτου στις 25/4/1882 υπογράφει γραμμάτιο της Τράπεζας 1.000 δραχμών με εξόφληση εντός εξαμήνου. Όμως δεν εξοφλήθηκε και το γραμμάτιο διαμαρτυρήθηκε από τον Συμβολαιογράφο – Ειρηνοδίκη Ιωάννη Μελά, στη συμβολαιογραφική πράξη100, όπου αναφέρεται η κατάσχεση της περιουσίας του οφειλέτη.
Όταν το 1887 ιδρύθηκε στη Ναύπακτο επίσημο Υποκατάστημα της Εθνικής με Διευθυντή και υπαλλήλους δεν γνωρίζουμε πού στεγάστηκε, επειδή τα πρώτα ενοικιαστήρια στέγασής της τα έχουμε από το έτος 1889. Συγκεκριμένα έχουμε συμβολαιογραφική πράξη,101 που υπογράφηκε μεταξύ του Ιωάννη Πλαστήρα, κατοίκου Ναυπάκτου και του Δημητρίου Παπαδημητρίου από την Πάτρα, Διευθυντή του ενταύθα Υποκαταστήματος της Εθνικής Τραπέζης για την στέγασή της στην οικία του πρώτου. Η οικία βρίσκεται βόρεια της πλατείας του Λιμένος στη σημερινή οδό Ευθυμίου Πλαστήρα με όρια την προαναφερομένη οδό και τις οικίες αδερφών Δημολίτσα και Σπύρου Κότση. Από εκεί και ύστερα έχουμε ανά διετία συμβολαιογραφικές πράξεις για τη στέγαση της Τράπεζας στον ίδιο χώρο. Στο διάστημα από 1889 μέχρι το 1898 η Τράπεζα στεγάστηκε στην οικία του Ιωάννου Πλαστήρα. Την ίδια χρονιά (1898) μεταστεγάστηκε από την οικία Πλαστήρα στον άνω όροφο της οικίας Ανδρέα Ανδρεόπουλου, που βρισκόταν στο Λιμάνι. Ήταν το κτίριο που στεγάστηκε το ξενοδοχείο ύπνου «Ναυπακτία». Με συμβολαιογραφική πράξη102 μεταξύ του ιδιοκτήτη Ανδρέα Ανδρεόπουλου και του Ιδομενέα Λυμπρίτη, Διευθυντή του Υποκαταστήματος της Ε.Τ.Ε., ενοικιάστηκε όροφος οικίας για τη στέγαση της παραπάνω Τράπεζας. Στη συμβολαιογραφική πράξη αναφέρονται οι όροι της ενοικίασης, το μηνιαίο μίσθωμα, ο χρόνος ενοικίασης και τα λοιπά, κατά τα γνωστά. Ακολουθούν και άλλες συμβολαιογραφικές πράξεις ανανέωσης της ενοικίασης. Τελικά η Τράπεζα στεγάστηκε στο προαναφερόμενο οίκημα μέχρι το 1904. Ταυτόχρονα με την εγκατάσταση της Τράπεζας στην οικία Α. Ανδρεόπουλου, έγιναν ενέργειες για μόνιμη εγκατάστασή της σε ιδιόκτητο κτίριο. Πράγματι το 1900 με συμβολαιογραφική πράξη103 διά του τότε Διευθυντή της Ιδομ. Λυμπρίτη, αγόρασε (η Τράπεζα) μία παλαιά οικία ιδιοκτησίας Ιωάννου Φαρμάκη στη θέση που βρίσκεται σήμερα η Εθνική Τράπεζα με σκοπό τη στέγασή της εκεί. Αν και έγιναν ενέργειες για την επισκευή του κτιρίου τελικά αποφασίστηκε η κατεδάφισή του, για να χτιστεί νέο, σύγχρονο που να εξυπηρετεί τις απαιτήσεις της Τράπεζας, όπως και έγινε σύμφωνα με γραπτές μαρτυρίες, που αφορούν στην κατεδάφιση του παλαιού κτιρίου, το χτίσιμο του νέου και την οικοδομική άδεια ανέγερσης, η οποία φέρει τον αριθμό 1/900. Η εγκατάσταση της Τράπεζας έγινε το 1904 και από τότε παραμένει και λειτουργεί στην ίδια θέση.
Από τη στέγαση της Τράπεζας στην οικία του Ανδρέα Ανδρεόπουλου μέχρι τη μεταστέγασή της στο ιδιόκτητο κτίριο όλες οι ενέργειες έγιναν από το διευθυντή Ιδομενέα Λυμπρίτη. Σε όλες τις συμβολαιογραφικές πράξεις, ενοικιάσεις, αγορές, συμφωνητικά κατεδάφισης, ανέγερσης νέου κτιρίου, οικοδομική άδεια αναφέρεται ως εκπρόσωπός της ο παραπάνω διευθυντής.
Τα σχετικά με τη λειτουργία της Εθνικής Τράπεζας από το 1873 μέχρι το 1887 ως άμισθο πρακτορείο και από το 1887 και μετά ως κανονικό Υποκατάστημα μάς γίνονται γνωστά από το βιβλίο του τότε Υποδιοικητού της Εθνικής Τράπεζας Ι. Α. Βαλαωρίτου «Ιστορία της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος 1842-1902». Από το ίδιο βιβλίο μαθαίνουμε ότι το Υποκατάστημα της Ναυπάκτου το 1902 ήταν Δ’ τάξεως, της μικροτέρας δηλαδή τάξεως, και είχε Διευθυντή τον προαναφερόμενο Ιδομενέα Λυμπρίτη (Διευθυντής Β΄ τάξης) και Υπάλληλο τον Κ. Λογοθέτη (Υπολογιστής).
ΤΡΑΠΕΖΑ ΑΘΗΝΩΝ
Παράλληλα με την Εθνική Τράπεζα, από το 1924 αρχίζει να λειτουργεί στη Ναύπακτο και νέα Τράπεζα. Η Τράπεζα Αθηνών δημιούργησε Υποκατάστημα στην πόλη μας, που στεγάστηκε στην αρχή στο ισόγειο οίκημα ιδιοκτησίας Κωνσταντίνου και Ανδρέα Γ. Κοζώνη, δίπλα από το φαρμακείο του Ανδρέα Κοζώνη.
Με συμβολαιογραφική πράξη, οι προαναφερόμενοι αδερφοί Γ. Κοζώνη (Ανδρέας και Κωνσταντίνος) ενοικίασαν στην Τράπεζα Αθηνών το παραπάνω οίκημα για τη στέγαση και λειτουργία της. Την ενοικίαση εκ μέρους της Τράπεζας υπέγραψε ο Γεώργιος Μελισσηνός, ανώτερος υπάλληλός της και ορίστηκε ο Ανδρέας Κοζώνης, ως πράκτορας της Τράπεζας για το υποκατάστημα της Ναυπάκτου. Ακολούθως αναφέρονται και σε αυτή την περίπτωση οι όροι μίσθωσης, το μηνιαίο μίσθωμα κ.λπ. Παράλληλα με τη λειτουργία της, γίνονταν ενέργειες για μόνιμη στέγασή της. Πράγματι το 1929 με συμβολαιογραφική πράξη107 ο Ανδρέας Κοζώνης, πράκτορας της Τράπεζας, αγόρασε οικόπεδο από τον Αντώνιο Ζήσιμο στο κέντρο της πόλης για την ανέγερση του νέου κτιρίου. Μετά την αγορά, άρχισε η κατασκευή του από την ίδια την Τράπεζα, η οποία στο μεταξύ είχε εκπονήσει την μελέτη και το σχέδιο κατασκευής, που σώζεται και σήμερα από το 1930. Μετά από δύο (2) χρόνια οι εργασίες τελείωσαν και η τράπεζα στεγάστηκε μόνιμα στο νέο ιδιόκτητο κτίριο το 1932. Πρόκειται για το κτίριο που στεγάζονται, τα γραφεία του Δήμου Ναυπάκτου πριν γίνει η επέκταση του κτιρίου. Η Τράπεζα λειτούργησε κανονικά υπό την εποπτεία του Ανδρέα Κοζώνη και γι’ αυτό επεκράτησε να αποκαλείται «Τράπεζα του Κοζώνη».
Η λειτουργία της συνεχίστηκε μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1950. Στη συνέχεια αγοράστηκε από την Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος σε κεντρικό επίπεδο και σταμάτησε η λειτουργία των υπο καταστημάτων της Τράπεζας Αθηνών. Το ίδιο έγινε και στη Ναύπακτο. Το κτίριο περιήλθε στην ιδιοκτησία του Ανδρέα Κοζώνη, ο οποίος το Φεβρουάριο του 1961 το δώρησε στο Δήμο Ναυπάκτου όπου και εγκαταστάθηκαν και λειτουργούν τα γραφεία του Δήμου μέχρι και σήμερα.
(συνεχίζεται)
*απόσπασμα από το βιβλίο «Εν Ναυπάκτῳ τῇ… Μαρτυρίες καί ντοκουμέντα γιά τό χθές», του Γεώργιου Παραλίκα που δημοσιεύεται σε συνέχειες στην εφημερίδα «εμπρός»
