Μαρτυρίες καί ντοκουμέντα γιά τό χθές
Του Γεώργιου Α. Παραλίκα
Η ιστορία των φαρμακείων της Ναυπάκτου, σύμφωνα με γραπτές πληροφορίες, αρχίζει το έτος 1843. Εκείνη τη χρονική περίοδο υπήρχε μόνο ένας φαρμακοποιός ή φαρμακοπώλης, που πωλούσε φάρμακα και λεγόταν Χρήστος Δεσύλλας. Δεν γνωρίζουμε αν ήταν φαρμακοποιός, που είχε σπουδάσει την επιστήμη ή ένας εμπειρικός φαρμακοπώλης, που τα περισσότερα φάρμακα, που χορηγούσε στους πελάτες του, τα παρασκεύαζε μόνος του και αυτό επειδή το να παρασκευάζουν φάρμακα οι φαρμακοποιοί της εποχής ήταν σύνηθες και διαδεδομένο.
Την πρώτη γραπτή πληροφορία για τον παραπάνω “φαρμακοποιό” την έχουμε από συμβολαιογραφική πράξη205, που αναφέρει το Χρήστο Δεσύλλα ως φαρμακοπώλη Ναυπάκτου. Ακολουθούν και άλλες συμβολαιογραφικές πράξεις206, όπου ο Χρήστος Δεσύλλας αναφέρεται ως φαρμακοποιός, κάτοικος Ναυπάκτου. Όμως δεν μας γνωστοποιούν πού στεγαζόταν το φαρμακείο. Το 1864 σε πληρεξούσιο από τον συμβολαιογράφο Αθηνών, Αναστάσιο Μαυροκέφαλο, που το υπογράφει ο Ναστούλης Νταγκλής, απόστρατος συνταγματάρχης, κάτοικος Αθηνών, αναφέρεται ο Ναστούλης Νταγκλής ως κάτοχος οικοπέδου πλησίον του αιγιαλού και δίπλα από το φαρμακείο του Χρήστου Δεσύλλα, κοντά στο λιμάνι. Με το πληρεξούσιο εξουσιοδοτεί τον Κωνσταντίνο Νταγκλή να πωλήσει το οικόπεδο, το οποίο σύμφωνα με συμβολαιογραφική πράξη207 αγοράζει ο Χρήστος Αγριαντώνης. Στην περιγραφή του οικοπέδου αναφέρεται ότι το οικόπεδο έχει αριθμό 42 σύμφωνα με την αρίθμηση οικοπέδων και οικιών στο πρώτο πολεοδομικό σχέδιο της Ναυπάκτου, που εγκρίθηκε το 1838. Από το σχέδιο διαπιστώνουμε ότι το Νο 42 του οικοπέδου βρίσκεται στη γωνία των οδών Νότη Μπότσαρη (σήμερα) και Κλεονίκου στο λιμάνι. Στην περιγραφή των ορίων του αναφέρει ως ανατολικό όριο το φαρμακείο του Χρήστου Δεσύλλα. Έτσι έχουμε την ακριβή θέση του πρώτου φαρμακείου της Ναυπάκτου. Ήταν στο λιμάνι ακριβώς εκεί που είναι σήμερα το ακίνητο ιδιοκτησίας κληρονόμων Νικολάου Τριανταφύλλου.
Το πληρεξούσιο του Ναστούλη Νταγκλή, που υπογράφηκε στην Αθήνα, αναφέρει ότι ο Χρήστος Δεσύλλας είχε πεθάνει, αλλά το φαρμακείο λειτουργούσε. Το εκμεταλλεύονταν οι κληρονόμοι του, αφού τότε δεν ήταν αναγκαία ειδική άδεια για την άσκηση του επαγγέλματος, παρά μόνο εμπειρία. Πότε σταμάτησε να λειτουργεί δεν γνωρίζουμε.
Μετά από το φαρμακείο του Χρ. Δεσύλλα καταγράφεται η λειτουργία άλλου φαρμακείου, του Γιώργου Ν. Οικονομίδη. Την πρώτη γραπτή μαρτυρία για την ύπαρξη αυτού του φαρμακείου την έχουμε από το βιβλίο (γεννήσεων – βαπτίσεων – γάμων – θανάτων) του Παπά – Γιάννη Σιδέρη, που βρίσκεται στα γραφεία του Δήμου. Εκεί αναφέρεται ότι ο Γεώργιος Ν. Οικονομίδης, φαρμακοποιός Ναυπάκτου, στις 15/1/1874 έγινε ανάδοχος της κόρης του Σπύρου Αναγνωστόπουλου ή Σουγιά (στην οποία έδωσε το όνομα Καλλιόπη). Ο φαρμακοποιός αυτός είχε ρίζες από τη Ναύπακτο, λόγω της Ναυπάκτιας μητέρας του, καθόσον στο ίδιο βιβλίο, που αναφέρουμε παραπάνω, υπάρχει και καταχωρισμένος γάμος στις 17/11/1842 του Νίκου Οικονομίδη από την Πάτρα και της Διαμαντίνας Ιωαν. Δημολίτσα, Ναυπάκτιας.
Μια άλλη γραπτή πληροφορία για την ύπαρξη φαρμακείου στη Ναύπακτο την ίδια εποχή έχουμε από το βιβλίο «Στατιστική της Ελλάδος και πληθυσμός 1879» του Υπουργείου Εσωτερικών. Το βιβλίο παρουσιάζει λεπτομερειακά στοιχεία απογραφής του έτους αυτού, για κάθε Δήμο της χώρας208. Συγκεκριμένα αναφέρει ότι στο Δήμο Ναυπακτίδος υπάρχει ένας φαρμακοποιός, ο οποίος ασκούσε και το επάγγελμα. Το μόνο που δεν γνωρίζουμε είναι πού στεγαζόταν το φαρμακείο αυτό. Πιθανότατα πρόκειται για το φαρμακείο Οικονομίδη.
Το 1892 άρχισε να λειτουργεί στη Ναύπακτο το φαρμακείο του Δημ. Χαραλαμπίδη, πτυχιούχου φαρμακοποιού. Το φαρμακείο αυτό στεγάστηκε στο ίδιο σημείο, που λειτουργούσε τελευταία το φαρμακείο της κ. Αναστασίας Πατούχα – Παπαθανάση, και ήταν το ισόγειο κατάστημα της Βασιλικής χήρας Αθανασιάδη, σύμφωνα με την συμβολαιογραφική πράξη209.
Παράλληλα με την λειτουργία του παραπάνω φαρμακείου το 1898 άρχισε να λειτουργεί νέο φαρμακείο, αυτό του Δημητρίου Βενέτικου, στο ιδιόκτητο κτίριο δίπλα στον Ιερό Ναό Αγίου Δημητρίου, εκεί που σήμερα στεγάζεται το «Αρχονταρίκι». Έτσι αυτή την εποχή έχουμε δύο (2) φαρμακεία, που λειτουργούν στην Ναύπακτο.
Το 1918 το φαρμακείο του Δημ. Χαραλαμπίδη, λόγω θανάτου του, μεταβιβάζεται στο νέο τότε φαρμακοποιό Ανδρέα Κοζώνη, πτυχιούχο φαρμακοποιό του 1915. Ο τελευταίος αγόρασε το κτίριο και λειτούργησε το φαρμακείο μέχρι το 1967.
Το φαρμακείο ο Δημήτριος Βενέτικος το λειτούργησε μέχρι το θάνατό του το 1923. Έκτοτε το εκμεταλλευόταν η σύζυγός του με συνεργάτη τον Φώτη Μακρή, μετέπειτα πρόεδρο της Γ.Σ.Ε.Ε. του οποίου το βιογραφικό αναφέρει ότι σπούδασε φαρμακευτική.
Το 1927 η χήρα του Δημ. Βενέτικου με συμβολαιογραφική πράξη210 πούλησε το φαρμακείο – επιχείρηση στο νέο τότε φαρμακοποιό Σπύρο Κούμπιο, ο οποίος εξακολούθησε να το λειτουργεί στον ίδιο χώρο. Έτσι έχουμε πάλι για διάστημα 40 χρόνων δύο (2) φαρμακεία στη Ναύπακτο.
Το 1965, το μεν φαρμακείο του Σπύρου Κούμπιου μεταβιβάστηκε στον ανηψιό του Μάρκο Κούμπιο και λίγα χρόνια αργότερα μεταστεγάστηκε στο νεόδμητο τότε κτίριο του Σπύρου Σταυρόπουλου, εκεί που μέχρι πρότινος το λειτουργούσε ο κ. Νίκος Κούμπιος (γιος του Μάρκου Κούμπιου). Το δε φαρμακείο Ανδρέα Κοζώνη, το 1967 μεταβιβάστηκε στην πρώτη γυναίκα φαρμακοποιό στην πόλη μας κ. Αναστασία Πατούχα – Παπαθανάση και λειτουργούσε από τότε μέχρι πρότινος στην ίδια θέση.
Τα φαρμακεία που αναφέραμε παραπάνω εξυπηρέτησαν την πόλη, τα περίχωρα, την επαρχία Ναυπακτίας και την πεδινή Δωρίδα μέχρι το 1975. Στο τέλος του 1975 άρχισε να λειτουργεί το τρίτο (3ο) φαρμακείο στην πόλη μας της κ. Κωνσταντίνας Μαρτσούκα, ακολούθησε αυτό του κ. Σπύρου Κραββαρίτη, που σε λίγο καιρό μετακόμισε σε άλλη πόλη, και ύστερα από αυτά πολλών άλλων. Σήμερα στην πόλη και τα περίχωρα υπάρχουν 16 φαρμακεία.
*απόσπασμα από το βιβλίο «Εν Ναυπάκτῳ τῇ… Μαρτυρίες καί ντοκουμέντα γιά τό χθές», του Γεώργιου Παραλίκα που δημοσιεύεται σε συνέχειες στην εφημερίδα «εμπρός»
