Αν και ανήκουμε στη χώρα που κατάφερε από πολύ νωρίς να συλλάβει την έννοια του ορθολογισμού, εν τούτοις, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια , ζούμε μέσα στον παραλογισμό, τις αντιφάσεις και τις αντιθέσεις. Μια από τις κυριότερες είναι αυτή που εντοπίζεται ανάμεσα στην έννοια «ατομικό» και «κοινωνικό». Δεν αμφιβάλλει κανείς ότι είμαστε άτομα, ότι διαθέτουμε ατομικότητα, ότι ο καθένας μας έχει τα ιδιαίτερα του χαρακτηριστικά καθώς και τις ιδιομορφίες του. Αυτό είναι απόλυτα φυσιολογικό και γι’ αυτό και αποδεκτό. Όμως δεν αμφιβάλλει επίσης κανείς ότι αν και άτομα, αν και μονάδες, ζούμε μέσα σ’ ένα κοινωνικό σύνολο, μέσα στην κοινωνία ως μέλη της , ως οργανικά μέρη της, ως συστατικά της στοιχεία…
Είναι επίσης γνωστό ότι δεν μπορούμε να ζήσουμε έξω από την κοινωνία. Την έχουμε απόλυτη ανάγκη για να καλύψουμε τόσο τις βασικές, όσο και τις μη βασικές, αλλά εξ ίσου σημαντικές, ανάγκες μας . Η κοινωνία είναι ο καμβάς πάνω στον οποίο θα αναπτυχθούμε. Και αυτό επίσης είναι απολύτως γνωστό και πολύ παλιό . Η αντίφαση μας λοιπόν έγκειται στο ότι αν και έχουμε απόλυτη ανάγκη την κοινωνία, δρούμε παρ’ όλα αυτά, σε μόνιμη σχεδόν βάση, εναντίον της . Την υπονομεύουμε σαν να είναι ξένη, σαν να μην είναι η δική μας κοινωνία, που μέσα της γεννηθήκαμε, μεγαλώσαμε (κι εξακολουθούμε να μεγαλώνουμε, ευτυχώς) μορφωθήκαμε, γιατροπορευτήκαμε, ερωτευτήκαμε και γεννήσαμε τα παιδιά μας… Συμπεριφερόμαστε προς αυτή συχνά σαν σε εχθρό, λες και δεν είμαστε κι εμείς ένα της μόριο, μικρό αλλά σημαντικό, γιατί από τέτοια μικρά μόρια αποτελείται και συγκροτείται.
Και ο κυριότερος εχθρός του κοινωνικού δεν είναι βέβαια η ατομικότητα αλλά ο ατομικισμός… Αυτή η τελείως παράλογη ιδέα ότι ο καθένας πρέπει να νοιάζεται μόνο για το τομάρι του, για την πάρτη του, για την καλοπέρασή του, για το άτομό του (με την εγωκεντρική του έννοια, ο όρος )και να μη δίνει μία, για την ομάδα στην οποία είναι ενταγμένος είτε λέγεται πόλη είτε κράτος είτε λέγεται έθνος.
Ο ατομικισμός και η ατομικιστική αντίληψη είναι μια μεγάλη πλάνη αλλά και μια επικίνδυνη και καταστρεπτική στάση ζωής. Καταστρέφει την κοινωνική συνοχή, δημιουργεί έντονο κλίμα αρρωστημένου ανταγωνισμού, διαχωρίζει και αποξενώνει το κοινωνικό σύνολο και το ωθεί σε εσωστρέφεια, αντιπαλότητα και καχυποψία. Ο ατομικιστής να ξεκαθαρίσουμε πως δε διαθέτει στο ελάχιστο δημοκρατικό ήθος αν δεχθούμε ως βάση του τη συνεργασία, την αλληλεγγύη, τη συμμετοχή και την αξιοκρατία… Ατομικισμός και κοινωνικός βίος είναι ασυμβίβαστες έννοιες… Η απουσία κοινωνικής συνείδησης και ευαισθησίας που σε εξωφρενικό βαθμό διαπιστώνεται στην κοινωνία μας, είναι αποτέλεσμα του εκτρωματικού ατομικισμού. Γιατί ο ατομικιστής αντιλαμβάνεται τον κοινωνικό χώρο μόνο ως μέσον για την ικανοποίηση προσωπικών στόχων, ενώ παράλληλα αρνείται πεισματικά να συμμετάσχει σε οποιαδήποτε υποχρέωση που απορρέει από τη συμμετοχή του και τη χρησιμοποίηση των υπηρεσιών, που έχει ανάγκη, από την κοινωνική οργάνωση γύρω του…
Ο ατομικισμός θα μπορούσε να θεωρηθεί ως αρρώστια του πνεύματος που διαβρώνει και τορπιλίζει το κοινωνικό σώμα και τον πολιτικό βίο και στην πραγματικότητα δρα αυτοκαταστροφικά… Κοινωνικός άνθρωπος σημαίνει αναπτυγμένος διανοητικά και πνευματικά άνθρωπος, με σύνεση και κυρίως σοφία, κοινωνική σοφία, που οφείλει να επιδεικνύει ο καθένας μας για να λειτουργήσει σοφά, με ορθότητα δηλαδή και η πολιτεία στην οποία είμαστε ενταγμένοι. Κι ας μην ξεχνάμε στις δύσκολες μέρες που ζούμε, πως η δύναμή μας είναι … οι άλλοι.
