Ο συγγραφέας Μιχάλης Μοδινός βρέθηκε χθες Σάββατο, 30 Μαρτίου, στην πόλη της Ναυπάκτου, για την παρουσίαση του βιβλίου του «Το πλέγμα». Σήμερα, μας μιλά γι’ αυτό, για τους 19 ήρωές του, για τον τρόπο με τον οποίο συνδέονται μεταξύ τους, αλλά και για την ελληνική κοινωνία και το σύμπτωμα της ιδιώτευσης που τη διακατέχει.
Καταρχάς κ. Μοδινέ, βάλτε μας λίγο μέσα στην ιστορία του βιβλίου για την παρουσίαση του οποίου ερχόσαστε στη Ναύπακτο…
Πρακτικά μιλάμε για ένα βιβλίο με πολλές, 20 τον αριθμό ιστορίες και 19 ήρωες. Είναι ήρωες από την καθημερινότητα των ημερών μας. Το βιβλίο δεν επικαλείται την κρίση και την κατάσταση της ελληνικής κοινωνίας σήμερα, δεν την αναλύει, όπως έχω κάνει σε προηγούμενο βιβλίο μου, όμως μιλά για τις συνθήκες που ζούμε τώρα. Αυτό που θέλησα να αποδώσω είναι μια ατμόσφαιρα του παρά ταύτα, δηλαδή παρά τα όσα έγιναν την τελευταία δεκαετία η ζωή συνεχίζεται. Οι άνθρωποι ανεξάρτητα από κόκκινα δάνεια, τα μνημόνια και όλα όσα μας απασχολούν ασχολούνται με τα καθημερινά, με ένα πάθος που πάντα διαθέτουν, με έναν κυνισμό αλλά και με ματαιότητα.
Θα μπορέσει ο αναγνώστης να βρει μέσα από το συγκεκριμένο βιβλίο τις δικές σας αλήθειες σχετικά με όσα συμβαίνουν γύρω μας ή και μέσα σας;
Προφανώς… αυτό βέβαια ίσως συμβαίνει με όλα τα βιβλία, αλλά εδώ θα έλεγα ότι έχω κατασκευάσει, και χαίρομαι γι’ αυτό, 19 τελείως διαφορετικούς ανθρώπους, από όλο το κοινωνικό φάσμα και τις ηλικίες. Ξεκινώ από την εξιστόρηση ενός 90χρονου και καταλήγω σε εκείνη ενός 20χρονου. Προσπάθησα να αποδώσω διαφορετικές προβληματικές και γλώσσες, αλλά και κομμάτια ιστοριών που είναι τελείως αποκλίνοντα μεταξύ τους. Κάποιος μιλά για μία ερωτική ιστορία, κάποιος για την ταλαιπωρία του στο σούπερ μάρκετ, ένας τρίτος για μία προδοσία, ένας άλλος για τον καρκίνο της γυναίκας του, μία σερβιτόρα ενός μπαρ για το θάνατο ενός ήρωα στην κηδεία του οπίου μαζεύονται όλοι οι ήρωες του βιβλίου… Το ερωτικό στοιχείο, βέβαια, είναι προεξάρχον, γιατί τελικά οι άνθρωποι το βάζουν σε κεντρική θέση στη ζωή τους και όταν αφηγούνται μιλούν για κάτι γύρω από αυτό. Θα έλεγα τελικά ότι μιλάμε για 19 ιστορίες που αναπαράγουν την καθημερινότητα των ημερών μας με αρκετό χιούμορ, με σαρκασμό, με διάθεση μελαγχολίας και με κυνισμό.
Το «πλέγμα» συνεπάγεται όμως, όπως μπορεί κάποιος να υποθέσει από τον τίτλο, ότι οι πολλές παράλληλες ιστορίες μπλέκονται μεταξύ τους. Μήνυμα και προς την ιδιώτευση στην οποία ρέπουμε όλο και περισσότερο;
Από τη μία υπάρχει ιδιώτευση… στην ουσία δεν περιμένουμε και πολλά πράγματα στο μέλλον, κι αυτό είναι το δράμα της εποχής μας αλλά και της νεότερης γενιάς κυρίως. Δεν φανταζόμαστε το μέλλον σαν μια προέκταση του παρελθόντος με μια βελτιωτική τάση. Η προηγούμενη γενιά φανταζόταν ότι το αύριο θα είναι καλύτερο από το σήμερα, σήμερα δύσκολα το φαντάζεται κάποιος αυτό. Το πολύ πολύ να πιστεύει κάποιος στην επιβίωσή του. Φυσικά οι άνθρωποι έχουν κάποιες ελπίδες μέσα τους, πάντα συμβαίνει αυτό, αλλά δεν είναι ορατό μέσα στην κοινωνία μας και αυτό είναι συνέπεια της κρίσης. Παλιότερα πιστεύαμε ότι βάζοντας ένα λιθαράκι ο καθένας στη ζωή του, θα υπήρχε πρόοδος. Αυτό δύσκολα θα ανιχνευτεί σήμερα, γι’ αυτό και οι ήρωές μου ασχολούνται με πολύ καθημερινά πράγματα. Αλλά η έννοια του πλέγματος είναι αισιόδοξη έννοια που παραπέμπει σε σύνδεση μεταξύ τους.
Ως ένας άνθρωπος που έχετε τάξει εαυτόν στην υπηρεσία κινημάτων, για ποιο λόγο σήμερα, ενώ οι συνθήκες το απαιτούν, δεν υπάρχει αυτή η διάθεση από τον κόσμο;
Η απλή διαπίστωση είναι ότι η κοινωνία δεν θέλει να δράσει συλλογικά και με το νου της στο μέλλον, αλλά δρα εγωιστικά, αρπακτικά και χωρίς μέριμνα για το διπλανό. Όλες οι οικονομικές συμπεριφορές των ημερών μας έχουν συνέπειες στο διπλανό μας, αλλά δεν τις αντιλαμβάνεται ως τέτοιες ο κόσμος. Το βλέπουμε στο περιβάλλον, για παράδειγμα, στο συλλογικό δημόσιο χώρα, στη βρώμα και τη δυσωδία που μας περιβάλει, στο ότι δεν υπάρχουν πεζοδρόμια, στο ότι ο πεζός δεν έχει δικαίωμα. Στην Ελλάδα δυστυχώς υπάρχουν ατομικές λύσεις σε συλλογικά προβλήματα. Όμως η λογοτεχνία είναι μία μορφή συλλογικής δράσης, μέσω της λύτρωσης που επιφέρει η γνώση του που βρισκόμαστε και του που πάμε. Ο κύριος ρόλος της είναι η κάθαρση μέσω της γνώσης, που θα μας οδηγήσει στη συνέχεια στη λύτρωση…
«Το πλέγμα» είναι ένα βιβλίο που καταπιάνεται με την καθημερινότητα των ανθρώπων. Πιο εύκολο ή πιο δύσκολο εγχείρημα για έναν συγγραφέα να καταπιαστεί με το σήμερα και να το αποτυπώσει σε ένα έργο του;
Έχω γράψει και για το παρελθόν, όμως όταν το χρησιμοποιώ το κάνω για ζητήματα που αναβιώνουν και σήμερα. Η διάθεση για περιπέτεια, η σύγκρουση φύσης πολιτισμού πάντα υπήρχαν… εδώ όμως εγκαταλείπω τα μεγάλα θέματα, την ανάπτυξη ή την παγκοσμιοποίηση, ασχολούμαι με τον καθημερινό άνθρωπο. Θα έλεγα ότι λειτούργησα σαν να είμαι μια κινηματογραφική κάμερα που κατεβαίνει από τα ψηλά και πηγαίνει στα χαμηλά, εστιάζοντας στον εσωτερικό κόσμο των καθημερινών ηρώων.
Η τέχνη κατ’ εσάς, όποια μορφή κι αν έχει, πρέπει να παίρνει θέση για όσα συμβαίνουν γύρω μας κι όχι απλώς να αποτυπώνει με τον τρόπο της τα γεγονότα;
Νομίζω ότι αποτυπώνοντας παίρνεις και θέση. Ο παρατηρητής επηρεάζει το αντικείμενο της παρατήρησης. Θέση πολιτική, με την έννοια του παλιού πολιτικού μυθιστορήματος, δεν είναι εύκολο να πάρει κανείς στις μέρες μας. Δεν θα παραχθεί εύκολα το «Ζ» του Βασίλη Βασιλικού στο βιβλίο ή του Κώστα Γαβρά στη μεγάλη οθόνη, διότι τότε ήταν και λίγο πιο απλοϊκές και μονοσήμαντες οι πεποιθήσεις περί του καλού και του κακού. Η εποχή μας έχει σχετικοποιήσει αυτές τις έννοιες, με αποτέλεσμα να μη βρίσκει κανείς ήρωες αμιγώς καλούς ή κακούς. Όλοι κινούνται σε μία γκρίζα ζώνη, και έχω την αίσθηση ότι σε αυτό το βιβλίο δύσκολα θα βρεθεί αναγνώστης που δεν θα ταυτιστεί με κάποιο πρόσωπο, ακριβώς επειδή απεικονίζουν τα καθημερινά του προβλήματα, μαζί φυσικά με τα ηθικά διλλήματα…
Και κλείνοντας, μιας και αφορμή της συζήτησής μας είναι η επίσκεψή σας στην πόλη μας, όταν ακούτε τη λέξη Ναύπακτος, τι είναι αυτό που σας έρχεται στο μυαλό;
Μου έρχονται πολλά πράγματα στο μυαλό. Είστε προνομιούχοι άνθρωποι, δεν ξέρω αν το συνειδητοποιείτε, ίσως επειδή η επήρεια της καθημερινότητας ισοπεδώνει κάποια πράγματα, αλλά νομίζω ότι είναι μία από τις πόλεις που έχουν το άριστο μέγεθος, που έχουν ένα ιστορικό παρελθόν απεικονίσημο στο παρόν. Παρά τις αισθητικές παραβιάσεις, που υπάρχουν βέβαια και σε εσάς ή τα καθημερινά προβλήματα όπως το κυκλοφοριακό, η Ναύπακτος, και εγώ είμαι σκληρός στις κρίσεις μου, είναι μία πόλη που με ευχαριστεί να την περιδιαβαίνω.
Από την έντυπη έκδοση της εφημερίδας “εμπρός”
Το βιβλίο
Η Βερονίκ συνομιλεί για τις ενοχές της με τον νεκρό πατέρα της. Ο Άρης βγαίνει ραντεβού αλλά η βραδιά λήγει άδοξα με υπαίτιο τον Μπιν Λάντεν. Ο Μανόλης οραματίζεται κυνήγι αρκούδας στη Ροδόπη ενώ ψωνίζει στο σουπερμάρκετ. Η Νόρα ζητά από τον εραστή της να κοιμηθούν στο συζυγικό του κρεβάτι. Ο πεθερός της Ανθής αναπολεί μια μιγάδα από το Πράσινο Ακρωτήρι. Η Τζούλια βρίσκει αποκούμπι στην αγκαλιά ενός πολιτικού, μέχρι που βγαίνουν στο διαδίκτυο οι άσεμνες φωτογραφίες τους. Η νεαρή Ανζέλ γνωρίζει ίσως τον έρωτα στον οίκο ευγηρίας της γιαγιάς της. Ο Τάκης νιώθει ήρωας της ασφάλτου, ένας άλλος Τζαίημς Ντην. Κοντά τους πολλοί και ποικίλοι ήρωες της διπλανής πόρτας, σε στενή ή λιγότερο στενή σχέση μεταξύ τους, εξομολογούνται ιστορίες έρωτα και προδοσίας, αμοιβαίες προσδοκίες και διαψεύσεις, αλληλεπιδρώντας με χιούμορ, ειρωνεία, στοχαστική διάθεση, σαρκασμό και τρυφερότητα. Εμπιστευτικοί ή και απόρρητοι μονόλογοι, σε ένα μυθιστόρημα που αποσυντονίζει την καθημερινότητα καταλύοντας βεβαιότητες και παραδοχές, με την πεποίθηση ωστόσο ότι “παρά ταύτα η ζωή συνεχίζεται”.
