Είναι ένας από τους άνθρωπος που από την εμφάνιση του κορονοϊού στη χώρα έως και σήμερα είναι από τους πλέον προβεβλημένους στα μέσα ενημέρωσης. Και πως να μην είναι έτσι, καθώς η επιστημονική του κατάρτιση, οι θέσεις που κατέχει, αλλά και ο τρόπος που μεταδίδει τις γνώσεις του ήταν και είναι άκρως απαραίτητος προκειμένου να κατανοήσουμε τα όσα περάσαμε, αλλά κυρίως να προφυλαχτούμε από τις… κακοτοπιές. Ο λόγος για τον Ναυπάκτιο Νικόλαο Σύψα, Καθηγητή Παθολογικής Φυσιολογίας Λοιμώξεων του ΕΚΠΑ και μέλος της επιστημονικής ομάδας του Εθνικού Συμβουλίου του ΕΟΔΥ, το οποίο για μήνες τώρα επεξεργάζεται κάθε παράμετρο που αφορά στον ιό, χαράσσοντας τις γραμμές δράσεις τόσο της πολιτείας, όσο και της κοινωνίας κατ’ επέκταση. Σήμερα μας μιλά στην «ε» για την πορεία της χώρας απέναντι στον κορονοϊό, το που βρισκόμαστε βάσει στοιχείων, το τι προσδοκούμε να συμβεί στο άμεσο μέλλον, αλλά και τη σημασία που έχει γι’ αυτόν η Ναυπακτία.
Κύριε Σύψα, γυρίζοντας το χρόνο λίγους μήνες πίσω, και πριν εμφανιστεί ο κορονοϊός, πόσο έτοιμη ήταν η επιστημονική κοινότητα για την «υποδοχή» ενός τέτοιου φαινομένου με την έκταση που πήρε; Το ρωτώ γιατί όταν εμφανίστηκε, πρώτη φράση στο μυαλό όλων ήταν «ότι ζούμε σαν σε ταινία επιστημονικής φαντασίας»…
Οι πανδημίες είναι ένα επαναλαμβανόμενο φυσικό φαινόμενο, που συμβαίνει όταν ένας ιός που φυσιολογικά ζει σε ένα ζώο, περνάει στο ανθρώπινο είδος. Ήδη τον 20ο αιώνα είχαμε 3 πανδημίες, το 1918 από τον ιό της γρίπης Η1Ν1 (Ισπανική γρίπη), το 1957 από τον ιό της γρίπης Η2Ν2 (Ασιατική γρίπη) και το 1968 από τον ιό της γρίπης Η3Ν2 (γρίπη του Χονκ-Κογκ). Οι πανδημίες αυτές υπήρξαν ιδιαίτερα θανατηφόρες, αφού μόνο η Ισπανική γρίπη προκάλεσε περισσότερους θανάτους από ότι οι δύο παγκόσμιοι πόλεμοι μαζί. Τον 21ο αιώνα είχαμε την πανδημία του 2009 από τον ιό της γρίπης Η1Ν1 (χοίρειος γρίπη), η οποία είχε μεγάλη μεταδοτικότητα αλλά σχετικά μικρή θνησιμότητα. Τέλος είχαμε επιδημίες από τους κοροναϊούς SARS και MERS που ευτυχώς δεν είχαν μεγάλη μεταδοτικότητα και γρήγορα εξαφανίστηκαν. Παρά το γεγονός ότι οι πανδημίες είναι επαναλαμβανόμενες και θανατηφόρες, οι Δυτικές χώρες δεν ήταν ιδιαίτερα έτοιμες για να διαχειριστούν μία πανδημία σε αντίθεση με τις Ασιατικές χώρες (πχ Κίνα, Σιγκαπούρη, Ταϊβάν), που ήταν πολύ καλύτερα προετοιμασμένες.
Για το ποια τελικά είναι η «αφετηρία» του υπάρχει πλέον τεκμηριωμένη γνώση, και ποια η σημασία αυτού; Το λέμε γιατί άλλο είναι να ξεκίνησε από τις διατροφικές συνήθειες κάποιων ανθρώπων κι άλλο να είναι ένα «εργαστηριακό λάθος», έτσι δεν είναι;
Όλοι οι ιοί που προκαλούν επιδημίες (π.χ. γρίπη, HIV, Έμπολα, Ζίκα, κοροναιοί) έχουν σαν φυσικό ξενιστή ένα ζώο και υπό φυσιολογικές συνθήκες δεν προσβάλουν τον άνθρωπο. Όταν όμως υπάρχει στενή επαφή ζώου και ανθρώπου ή το ζώο αποτελεί μέρος της διατροφής των ανθρώπων σε κάποιο σημείο της Γης, τότε ο ιός μπορεί να ξεπεράσει το «φράγμα των ειδών» και να μεταλλαχθεί τόσο ώστε να είναι ικανός να προσβάλλει τον άνθρωπο. Όταν ένας νέος ιός προσβάλλει το ανθρώπινο είδος, τότε δεν υπάρχουν αντισώματα έναντι του ιού (συλλογική ανοσία) και οι άνθρωποι είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι στην νέα αυτή λοίμωξη.
Ερχόμενοι στο σήμερα και ως προς το σε ποιο στάδιο είμαστε, αναφορικά με την εξεύρεση εμβολίου ή κάποιου φαρμάκου που να θωρακίζει από τις σοβαρές συνέπειες του ιού, μπορούμε να δώσουμε χρονοδιαγράμματα;
Η εξέλιξη ενός νέου εμβολίου είναι μια ιδιαίτερα χρονοβόρα διαδικασία, που φυσιολογικά διαρκεί αρκετά χρόνια. Ακόμα και εάν έχουμε ένα εμβόλιο πρέπει να παραχθεί σε πάνω από 10 δισεκατομμύρια δόσεις για να καλυφθούν οι παγκόσμιες ανάγκες. Υπό την έννοια αυτή δεν πρέπει να περιμένουμε ένα διαθέσιμο εμβόλιο πριν από 12-18 Μήνες. Όσον αφορά τα φάρμακα ήδη έχουμε ένα νέο φάρμακο τη ρεμδεσιβίρη και ένα παλαιό φάρμακο την δεξαμεθαζόνη που φαίνεται ότι ελαττώνει την θνησιμότητα του ιού.
Συνδέεται τελικά ή όχι το καλοκαιρινό κλίμα της χώρας μας με το ότι υπήρξε σταδιακή άρση των μέτρων; Είναι μία παράμετρος που προβληματίζει γιατί αν η απάντηση είναι «ναι», τότε αν το φθινόπωρο δεν έχουμε στα χέρια μας μία «ασπίδα» κατά του ιού (φάρμακο ή εμβόλιο), τότε πόσο πιθανό είναι να βρεθούμε και πάλι στο σημείο του περασμένου Μαρτίου;
Το καλοκαίρι η μεταδοτικότητα του ιού ελαττώνεται κατά 10%-15%. Η απόφαση για τη σταδιακή άρση των μέτρων δεν βασίστηκε στις θερμοκρασίες και στις κλιματικές συνθήκες αλλά στην εξέλιξη της επιδημίας στην χώρα μας με την χρήση συγκεκριμένων επιδημιολογικών εργαλείων. Βάσει της επιδημιολογίας άλλων κοροναϊών περιμένουμε ένα «δεύτερο κύμα» το φθινόπωρο, αλλά θα είναι πολύ πιο ήπιο και διαχειρίσιμο, με την έννοια ότι θα υπάρχει μεγαλύτερη ανοσία, νέα φάρμακα και ένα σύστημα υγείας καλύτερα προετοιμασμένο.
Στην Ιταλία τις τελευταίες ημέρες μιλούν για εξασθένηση του ιού, μέσω κάποιας μετάλλαξής του, που τον κάνει πιο ήπιο άρα και λιγότερο επικίνδυνο. Υπάρχουν στοιχεία που να το τεκμηριώνουν;
Είναι απλές παρατηρήσεις που δεν επιβεβαιώνονται, προς το παρόν, από επιστημονικές έρευνες. Ο ιός μπορεί να μεταλλαχθεί κάποια στιγμή είτε προς το καλύτερο είτε προς το χειρότερο, δηλαδή να γίνει λιγότερο ή περισσότερο μεταδοτικός ή θανατηφόρος.
Ερχόμενοι λίγο στο καλοκαίρι και εστιάζοντας στον τουρισμό από το εξωτερικό. Τελικά ο έλεγχος θα γίνεται δειγματοληπτικά και το ποσοστό θα αλλάζει ανάλογα με τη χώρα προέλευσης των επισκεπτών, ή θα είναι σε όλους το ίδιο;
Δεν υπάρχει κοινή Ευρωπαϊκή πολιτική ως προς την υποχρέωση των τουριστών για υποχρεωτικό τεστ πριν επιβιβαστούν στο αεροπλάνο, στην χώρα προέλευσης. Έτσι η Ελλάδα υιοθέτησε τον δειγματοληπτικό έλεγχο κατά την άφιξη των τουριστών. Το μέγεθος του δείγματος εξαρτάται από την χώρα προέλευσης του επισκέπτη: όσο πιο μεγάλη επιδημία υπάρχει στη χώρα προέλευσης τόσο μεγαλύτερο θα είναι το ποσοστό των επιβατών στο οποίο θα γίνεται έλεγχος.
Ως χώρα συμπεριφερθήκαμε αρκετά καλά, κατά κοινή ομολογία, κι αυτό το μαρτυρούν τα αποτελέσματα σε σύγκριση με άλλες. Η «έξοδος» όμως από το σπίτι δείχνει πως σε λίγο χρόνο μέσα μια μερίδα του κόσμου δεν συμμερίζεται τις οδηγίες που συνεχίζουν να δίνονται. Τι θα τους λέγατε ως προς τη σοβαρότητα της κατάστασης ακόμα και σήμερα;
Η παράβαση των κανόνων της απόστασης και της απολύμανσης των χεριών, που παρατηρήθηκε σε συνωστισμούς που καταγράφηκαν σε μπαρ, πλατείες, καταστήματα ενέχει τον κίνδυνο διασποράς του ιού και επανάκαμψης της επιδημίας. Πρέπει να βλέπουμε το παράδειγμα της Θράκης, όπου συνωστισμοί χωρίς κανόνες που παρατηρήθηκαν προ 15 ημερών οδήγησαν στη σημερινή συρροή κρουσμάτων και την ανάγκη για την επιβολή περιοριστικών μέτρων. Το ίδιο μπορεί να συμβεί σε οποιαδήποτε άλλη περιοχή της χώρας όπου οι πολίτες και οι καταστηματάρχες παραβιάζουν τους κανόνες.
Το σενάριο για τη λήψη τοπικών μέτρων στην περίπτωση εμφάνισης κρουσμάτων σε μία περιοχή είναι πάντα πάνω στο τραπέζι ως η λύση για την αποτροπή διάδοσης του ιού έστω κι αν αυτό σημαίνει νέα οικονομικά προβλήματα για τοπικές οικονομίες;
Δεν πρόκειται να έχουμε ξανά γενική απαγόρευση της κυκλοφορίας σε όλη τη χώρα, όπως έγινε τον Μάρτιο. Προκρίνεται το μοντέλο των τοπικών lockdown σε συγκεκριμένες γεωγραφικές περιοχές, όπου παρατηρείται συρροή κρουσμάτων με ανοδική τάση. Κάθε κλείσιμο της κοινωνίας, ακόμα και σε τοπικό επίπεδο συνεπάγεται ανυπολόγιστες ζημιές για την τοπική κοινωνία και οικονομία.
Τέλος, κ. Σύψα, δοθείσης της ευκαιρίας, δεν μπορούμε παρά να σας ρωτήσουμε και κάτι για την περιοχή μας, με προσωπικό «χρώμα» όμως. Τι σημαίνει για εσάς η Ναυπακτία και πως τη βλέπετε στο πέρασμα του χρόνου;
Η Ναύπακτος είναι η ιδιαίτερη πατρίδα μου, από την οποία κατάγονται οι γονείς μου και οι παππούδες μου και στην οποία πέρασα και περνώ όλα τα καλοκαίρια μου, στο σπίτι μου στην Παλαιοπαναγιά. Για μένα είναι ο τόπος που βρίσκονται οι ρίζες μου, οι αναμνήσεις τις παιδικής μου ηλικίας και αγαπημένοι μου άνθρωποι.
Από την έντυπη έκδοση της εφημερίδας “εμπρός”
