Η Ναυπακτιακή παρουσία στην Πάτρα από τον 19ο αιώνα
Του Ηλία Στ. Δημητρόπουλου
Η Β΄ Προεδρία του Δημητρίου Σ. Σούλου (1919 – 1923)
Με την είσοδο του 1919, δύο Ναυπάκτιοι Αξιωματικοί ηγούνται μεγάλων στρατιωτικών μονάδων. Ο Πλατανιώτης Συνταγματάρχης Νικόλαος Σουμπασάκος είναι Διοικητής του 12ου Συντάγματος και ο Σιμιώτης Αντισυνταγματάρχης, Θεόδωρος Ξύδης του 6ου αντίστοιχα.
Στις 2 Φεβρουαρίου προαναγγέλθηκε Γενική Συνέλευση του Συνδέσμου και αρχαιρεσίες, από τις οποίες αναδείχθηκε Πρόεδρος, για Β΄ θητεία, ο Δημήτριος Σ. Σούλος. Η πλήρης σύνθεση του Δ.Σ. δεν δημοσιεύθηκε και ως εκ τούτου δεν εντοπίστηκε. Εν τω μεταξύ ο Δ.Ν.Χ. προσέφερε (10.000) δρχ. προκειμένου να ανεγερθεί ανδριάντας, εν ζωή, του Ελευθερίου Βενιζέλου, δημιουργού της Μεγάλης Ελλάδος κι ακόμη πεντακόσιες (500) δρχ. στο Σύλλογο Φιλελευθέρων, ο οποίος Σύλλογος τον ενέγραψε στους Ευεργέτες του. Επίσης στον έρανο για τον ανδριάντα του Παλαιών Πατρών Γερμανού, προσέφερε το ποσό των(3.000) δρχ., συμβάλλοντας έτσι και στην προβολή της Ναυπακτιακής παροικίας στην Πάτρα (ΝΕΟΛΟΓΟΣ 07.06.1919).
Την 1η Ιουνίου γιορτάστηκε κανονικά, στον Άγιο Αλέξιο, η ετήσια ιδρυτική γιορτή του Συνδέσμου με επικεφαλής τον Δημήτριο Σ. Σούλο.
Ένας άλλος Ναυπάκτιος ήταν στην επικαιρότητα εκείνες τις μέρες. Επρόκειτο για τον Νικόλαο Λαΐνη, που εκλέχτηκε Πρόεδρος των Μαραγκών Πάτρας.
Έτος 1920
Στο έτος των μοιραίων εκλογών, ο Δημήτριος Σ. Σούλος, παράλληλα με την Προεδρία του Συνδέσμου, εκλέχτηκε και Πρόεδρος του Συλλόγου καπνοπωλών.
Των Αγίων Πάντων, στις 23 Μαΐου, το ετήσιο ραντεβού των Ναυπακτίων τηρήθηκε κανονικά στον Άγιο Αλέξιο. Την σχετική πρόσκληση εξέδωσε το Δ.Σ. και όχι ο Πρόεδρος, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει κάτι το ιδιαίτερο. Και τούτο γιατί στις 17 Ιουλίου, μέρες που ο Ελληνικός στρατός μπήκε θριαμβευτικά στην Ανδριανούπολη, με Διοικητή τον Σιμιώτη Συνταγματάρχη Θεόδωρο Ξύδη, ο Πρόεδρος Δ. Σούλος απέστειλε εκ μέρους του Ναυπακτιακού Συνδέσμου το ακόλουθο πατριωτικό και συνάμα συγκινητικό τηλεγράφημα :
Ο εν Πάτραις Σύλλογος Ναυπακτίων
Θεόδωρον Ξύδην
Συνταγματάρχην
Ανδριανούπολιν
«Το ευτυχές τέκνον της ευάνδρου Ιδιαιτέρας πατρίδος μας Ναυπακτίας
Το οποίον ο Θεός προώρισεν πρώτον επί κεφαλής ηρωϊκότατου 3ου Ευζωνικού Συντάγματος να εισέλθει εις την πρωτεύουσαν της από μυθικών ακόμη χρόνων Ελληνικώτατης Θράκης, γηθόσυνος χαιρετίζει ο εν Πάτραις Ναυπακτιακός Σύνδεσμος από καρδίας ευχόμενος όπως εντός ολίγου πρώτον και πάλιν επί κεφαλής στρατιάς εισέλθη εις την πόλιν των Εθνικών ονείρων».
Ο
Πρόεδρος
Δημ. Σ. Σούλος (ΝΕΟΛΟΓΟΣ 17.07.1920)
Το τηλεγράφημα αποτελεί υποδειγματική σύνταξη λόγου. Μέσα σε λίγες γραμμές αποδίδει όλες τις πτυχές, τα όνειρα και τα πατριωτικά αισθήματα και συγχρόνως είναι δοξαστικό για την εύανδρο Ναυπακτία. Εκτιμάται, ότι συντάκτης του ήταν ο αδερφός του Προέδρου, ο διαπρεπής καθηγητής Κωνσταντίνος Σ. Σούλος.
Την 1η Αυγούστου σημειώθηκε η αποτρόπαια απόπειρα δολοφονίας του Ελευθερίου Βενιζέλου στη Γαλλία, τη στιγμή που «κρατούσε» στα χέρια του τις αποφάσεις για τη Μεγάλη Ελλάδα.
Ο Πρόεδρος Σούλος, με την διπλή ιδιότητά του, αφενός αυτήν του Προέδρου των Ναυπακτίων και αφετέρου αυτήν του Προέδρου των καπνοπωλών, απέστειλε τα κατωτέρω τηλεγραφήματα στον Αντιπρόεδρο της Κυβερνήσεως Εμμανουήλ Ρέπουλη, επί τη διασώσει του Βενιζέλου :
Α΄
Εξοχώτατον Εμμ. Ρέπουλην
Αντιπρόεδρον Κυβερνήσεως
Αθήνας
Ο Ναυπακτιακός Σύνδεσμος Πατρών
επί τω θλιβερώ αγγέλματι αποπείρας δολοφονίας
κατά του Μεγάλου τέκνου της Ελλάδος
Ελευθερίου Βενιζέλου υποβάλλει υμίν
συγχαρητήρια επί τη διασώσει,
στιγματίζων την μυσαράν πράξιν των δολοφόνων.
Ο Πρόεδρος
Δημήτρ. Σ. Σούλος
Β΄
Εξοχώτατον Εμμ. Ρέπουλην
Αντιπρόεδρον Κυβερνήσεως
Αθήνας
Ο Σύλλογος Καπνοπωλών και Καπνεμπόρων Πατρών υποβάλλει υμίν συγχαρητήρια επί τη διασώσει Αυτού Εξοχότητος Προέδρου της Κυβερνήσεως εκ της δολοφονικής αποπείρας των μυσαρών δολοφόνων ους στιγματίζει ευχόμενος ίνα ταχέως αναρρώση και αποπερατώση το μέγα έργον ο η θεία πρόνοια ανέθηκεν αυτώ.
Ο Πρόεδρος
Δημ. Σ. Σούλος
Στη συνέχεια, την Κυριακή 9/8 ο Σύνδεσμος μετείχε στη μεγάλη γιορτή και δοξολογία, που διοργανώθηκε για τη διάσωση του Ε. Βενιζέλου, από την δολοφονική απόπειρα εναντίον του.
Ο Βενιζέλος απάντησε με ευχαριστήριο τηλεγράφημα στις 30 Αυγούστου.
Εν των μεταξύ, ο μεν Υποστράτηγος Γεώργιος Οδ. Βλαχογιάννης ήταν Διοικητής της Αναπληρωματικής Μεραρχίας που έδρευε στην Πάτρα, οι δε αδερφοί Παπαϊωάννου συνέχιζαν ακάθεκτοι την εμπορική δραστηριότητα στην Πάτρα και είχαν αναχθεί σε επίλεκτα μέλη στην αστική κοινωνία της πόλης. Η επιβεβαίωση έρχεται από τις εφημερίδες της 14ης Μαρτίου 1920 : «αναχώρησε για Αγγλία, ο Χρήστος Αναστ. Παπαϊωάννου» (γιος του Αναστασίου Παπαϊωάννου).
Έτος 1921
Στις 4 Απριλίου 1921, ημέρα Κυριακή συγκλήθηκε Γενική Συνέλευση (η πρόσκληση εκδόθηκε εκ του Γραφείου του Συνδέσμου), στο καπνοπωλείο του Προέδρου Δ. Σούλου για απολογισμό, εκλογή εξελεγκτικής επιτροπής, χωρίς όμως να υπάρξει απαρτία. Η Γ.Σ. επαναλήφθηκε την Κυριακή 11 Απριλίου στο σχολείο «Πρασσόπουλου» και στις αρχαιρεσίες επανεκλέχτηκε Πρόεδρος ο Δημήτριος Σ. Σούλος. Και βέβαια, όπως κάθε χρόνο, στις 13 Ιουνίου, πραγματοποιήθηκε η ετήσια επετειακή εορτή του Συνδέσμου στον Άγιο Αλέξιο, σε συνδυασμό με δέηση για τους στρατιώτες που μάχονταν στη Μικρά Ασία, με ιερουργία του ιερέα Ανδρέα Λιονταρίτη – Οικονόμου.
Στα φύλλα της 1ης Σεπτεμβρίου 1921, μια νεκρολογία Ναυπακτιακού ενδιαφέροντος ήταν καταχωρημένη. Αφορούσε στο θάνατο του Λεωνίδα Ν. Παπαϊωάννου, μέλους του Συνδέσμου, μικρότερου αδερφού των εμποροραφτών Γεωργίου και Αναστασίου. Σε λίγες ημέρες δημοσιεύθηκε και η διαθήκη του με την οποία άφηνε από (1000) δρχ. στο Νοσοκομείο ‘’Άγιος Ανδρέας’’ και στο Βρεφοκομείο, αντίστοιχα.
Αξιοσημείωτο γεγονός στους κύκλους του Συνδέσμου υπήρξε η δρομολόγηση στα τέλη Ιουλίου, του πετρελαιοκίνητου ιστιοφόρου «Βαλκερία», του Ανδρέα Τραγούδα, στη γραμμή Πάτρα – Ναύπακτος. Επίσης από πλευράς επιχειρηματικής και κοινωνικής δράσης, ο χρυσοχόος Γ. Λαΐνης αναχώρησε στην Ευρώπη για προμήθειες, έγραφαν στις κοινωνικές τους στήλες οι εφημερίδες της 18.09.1921.
Ο χρόνος έκλεισε με την επάνοδο στην Πάτρα, μετά από σοβαρό τραυματισμό στο Μέτωπο της Μικράς Ασίας, του Πλατανιώτη ηρωικού Συνταγματάρχου Νικόλαου Σουμπασάκου, ο οποίος έγινε αντικείμενο λατρείας από τους συμπατριώτες Ναυπάκτιους της Πάτρας.
Έτος 1922
Είναι η χρονιά που ενταφιάστηκαν τα όνειρα της Μεγάλης Ελλάδας. Ο ξεριζωμός του ελληνισμού από την εύανδρο Ιωνία και τη Μικρά Ασία γενικότερα, σημάδεψε για πάντα την Ελληνική ιστορία.
Όλες οι προσπάθειες του ελληνικού κράτους, αρχών, συλλόγων και σωματείων επικεντρωνόντουσαν στην περίθαλψη των μυριάδων προσφύγων.
Οι επιφανείς Ναυπάκτιοι της Πάτρας μετέχουν και στις επιτροπές υποδοχής και περίθαλψης των εκατοντάδων προσφύγων, που φθάνουν εξαθλιωμένοι στην Πάτρα.
Η γραφίδα διέσωσε την προσφορά πολλών εξ’ αυτών σε δραχμές : Δημήτριος Ν. Χαραλαμπόπουλος (12.000), Μπικόπουλος Κωνσταντίνος (400), Χαράλαμπος Ν. Χαραλαμπόπουλος (200), Χρήστος Μπικόπουλος
(100) δρχ. το μήνα για διάστημα έξι μηνών, ξενοδόχος Σπύρος Θεοδοσόπουλος( 600), Α. Ξανάλατος (400) και Θεοχάρης Καλλιμάνης
(200).
Ο ιατρός Νικόλαος Παπαπάνου δεχόταν δωρεάν ασθενείς πρόσφυγες, ο Λάμπρος Κόκλας προσέφερε ένα βαρέλι κονιάκ 40 οκάδων και ο παιδίατρος Δημήτριος Καλαντζόπουλος δεχόταν για εξέταση, δωρεάν, παιδιά προσφύγων.
Επί πλέον ο Δημήτριος Ν. Χαραλαμπόπουλος ορίστηκε μέλος της Κεντρικής Επιτροπής Περίθαλψης Προσφύγων και διέθεσε τις αποθήκες του για στέγαση των προσφύγων .
Σχολιάστηκε με χιούμορ, εκεί στα Ναυπακτιακά στέκια, η αγορανομική παράβαση του Ασπριώτη, Ταξιάρχη Τηλιγάδη, που πούλησε «άρτον μαύρο» προς δρχ. 3 την οκά !
Από πλευράς της κοινωνικής κίνησης, δύο αντιφατικές ειδήσεις σημειώθηκαν :
Η πρώτη αφορούσε στο ευχαριστήριο (11/3) της οικογένειας Γ. Λαΐνη και Μαριγώς Αλεξανδροπούλου, για συμμετοχή στο πένθος τους από την απώλεια του Χρήστου και η δεύτερη δημοσιοποιούσε ότι η Μαρία Δ. Χαραλαμποπούλου (σύζυγος Δ.Ν.Χ.) βάπτισε (24/4) το αγοράκι του Σπύρου Ζαβιτσιάνου και του χάρισε το όνομα Γεώργιος.
Τέλος Μαΐου (28/5) ο Σύνδεσμος εόρτασε τα γενέθλιά του στον Άγιο Αλέξιο. Η σχετική πρόσκληση εκδόθηκε από το γραφείο του Συνδέσμου κι όχι από τον Πρόεδρο, γεγονός που προμήνυε ότι ο Δημήτριος Σούλος είχε αρχίσει να αντιμετωπίζει προβλήματα με την υγεία του.
Μετά την κατάρρευση στην Μικρά Ασία και την Επανάσταση του Νικόλαου Πλαστήρα, ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος παραιτήθηκε και έφυγε για την Ελβετία.
Στην Πάτρα συστάθηκε επιτροπή υπέρ της Επανάστασης, στην οποία ηγετικό ρόλο είχε ο Ναυπάκτιος Συνταγματάρχης ε.α., Γεώργιος
Βλαχογιάννης, ο οποίος και διάβασε το σχετικό διάγγελμα. Στην επιτροπή μετείχε και ο Δ.Ν.Χ. Σε λίγες μέρες ο Γ. Βλαχογιάννης ανακλήθηκε στην ενέργεια και ανέλαβε διοικητής της 2ης Αναπληρωματικής Μεραρχίας με έδρα την Πάτρα. Επίσης ανακλήθηκε στην ενέργεια ο Συνταγματάρχης Θεόδωρος Ξύδης. Αντιθέτως αποστρατεύτηκε ο Μιλτιάδης Σπαρτινός.
Νέα ευχάριστη είδηση για τους Ναυπάκτιους της Πάτρας ήταν η αναγγελία, από τις τοπικές εφημερίδες της 3ης Δεκεμβρίου 1922, ότι εκδόθηκε από τον οίκο «Σιδέρη» η ποιητική συλλογή του Γεωργίου Αθάνα (Νόβα) «καιρός πολέμου».
Έτος 1923
Ήταν η χρονιά εφαρμογής του νέου (Γρηγοριανού) Ημερολογίου. Με ένα άλμα 13 ημερών από τις 16.02.1923 στις 28.02.1923 έγινε η εναρμόνιση.
Μείζον γεγονός σημειώθηκε στις 13 Μαρτίου, που βύθισε στο πένθος τον Σύνδεσμο και γενικότερα την Ναυπακτιακή κοινότητα της Πάτρας. Ο Κώστας Μπικόπουλος, γιος του βασικού στελέχους του Συνδέσμου, Χρήστου Μπικόπουλου, που ήταν Αξιωματικός (Ανθυποπλοίαρχος) του Βασιλικού Ναυτικού, δυστυχώς, ήταν μεταξύ των θυμάτων του τρομερού ναυαγίου που σημειώθηκε στις 11 Μαρτίου στο πλοίο του Βασιλικού Ναυτικού, ‘’ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ Ζ’’ .
Ο Σύνδεσμος εξέδωσε σχετική πρόσκληση να παραστούν τα μέλη του στην κηδεία. Από το αγγελτήριο της κηδείας στην Πάτρα, πληροφορούμαστε ότι γονείς του ήταν ο Χρήστος και η Μαρία και αδέρφια του οι Ανδρέας, Γεώργιος, Αγγελική, Σοφία και Αναστασία.
Μεταξύ άλλων στη μνήμη του κατέθεσαν στεφάνια ο ΝΑΥΠΑΚΤΙΑΚΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ και οι : Δημήτριος Ν. Χαραλαμπόπουλος, Γρηγόριος Παπαδημητρόπουλος, Κωνσταντίνος Λελούδας, Σπύρος Καρβούνης, Φιλιππακόπουλος, Κοτοπούλης κ.α.
Ένα άλλο θλιβερό γεγονός ακολούθησε. Ήταν ο θάνατος του Προέδρου του Συνδέσμου Δημητρίου Σ. Σούλου που επήλθε στις 15 Μαΐου. Παραπάνω διατυπώθηκε η εκτίμηση για πιθανή ασθένειά του, πράγμα που ήρθε να επιβεβαιωθεί. Από το αγγελτήριο της κηδείας του, που έγινε στον Άγιο Διονύσιο, πληροφορούμαστε τον οικογενειακό του περίγυρο. Η σύζυγός του ονομαζόταν Ευρυδίκη και παιδιά του ήταν ο Σπύρος, η Χρυσή και ο Γεώργιος.
(συνεχίζεται)
