Δύο «ειδήσεις» της «ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ» του 1910 αναφέρονται στην ισχυρή προσωπικότητα του περιώνυμου Πατριάρχη της Κωνσταντινουπόλεως Ιωακείμ Γ’ του μεγαλοπρεπούς, ο επιφανέστερος μάλιστα δημοσιογράφος της εποχής του, ο Βλ. Γαβριηλίδης, δεν διστάζει, στη στήλη του, «Λακωνικά» να τον προτείνει ως… δικτάτορα! Το ίδιο επαινετικά εκφράζεται για τον Ιωακείμ Γ’ και ο πρωτοπόρος Έλληνας σοσιαλιστής Πλάτων Δρακούλης.
Ένας Γάλλος ποιητής εξυμνεί τους ατελεύτητους αγώνες του κρητικού λαού, για την πολυπόθητη ένωση με την Ελλάδα.
Στο Παρίσι πεθαίνει ο Ελληνογάλλος ποιητής Ζαν Μωρέας ή Ιωάννης Παπαδιαμαντόπουλος, απώτερης ηπειρωτικής καταγωγής, από τα Κατσανοχώρια Ιωαννίνων και κηδεύεται με μεγάλες τιμές από τους Γάλλους.
Πέντε «ειδήσεις» του Πελασγού», που εξέδιδε ο Κορυτσαίος Κων. Σκένδερης, αναφέρονται, όλες στον θρυλικό χωριανό μου, από το χωριό Λειά – Φιλιατών, Τζων Κώστα, ο οποίος από τα βουνά της Μουργκάνας βρέθηκε στις εσχατιές της Αφρικής και έλαβε μέρος, εθελοντικά, με την πλευρά των Μπόερς κατά της πανίσχυρης Βρετανικής Αυτοκρατορίας. Στη μεγάλη μάχη του ποταμού Μόντερ, ο Τζων Κώστας συνελήφθη αιχμάλωτος από τους Άγγλους και εστάλει στην Κεϋλάνη (Σρι Λάνκα). Επέστρεψε στην Ν. Αφρική μετά την συνθήκη ειρήνης μεταξύ Μπόερς και Άγγλων, τον Μάϊο του 1901, για να επανέλθει στην Ήπειρο, να σχηματίσει αντάρτικες ομάδες κατά των Τούρκων και να λάβει μέρος στον Βορειηπειρωτικό αγώνα. Βενιζελικός μετά το 1920, επέστρεψε στην Ν. Αφρική, απ’ όπου όμως πάντοτε συνέδραμε γενναίως το αγαπημένο του χωριό, για να κηρυχθεί επίσημος κοινοτικός ευεργέτης. Το «μένος» όμως του Χ. Χριστοβασίλη, κατά της ανακήρυξης του Τζων Κώστα ως ευεργέτη του χωριού του, μάλλον οφείλεται στο ότι, την εποχή του διχασμού, ο Χριστοβασίλης ήταν Βασιλόφρων και ο Τζων Κώστας Βενιζελικός.
Το 1930 πεθαίνει στην Αθήνα ο Γιαννιώτης λόγιος και δημοσιογράφος Γ. Χατζής (Πελερέν) και αυτός ένθερμος Βασιλόφρων, πατέρας του αριστερού συγγραφέα Τάκη Χατζή. Επίσης η «Ακρόπολις» του 1920 δημοσιεύει επιστολή Έλληνα μετανάστη από το Σικάγο των ΗΠΑ, για τον οποίο ταιριάζει ο τίτλος της κινηματογραφικής ταινίας του αείμνηστου και πολυτάλαντου Αλέκου Σακελλάριου, απώτερης ηπειρωτικής καταγωγής, «Ο Ρωμιός έχει φιλότιμο».
Τέλος η τελευταία «είδηση» του «Πελασγού» αναφέρεται στην έντονη φιλολαϊκή δράση του Έπαρχου Φιλιατών και μετέπειτα βουλευτή Θεσπρωτίας, αείμνηστου Ευστράτιου Αθανασάκου, ο οποίος απεβίωσε στις αρχές της δεκαετίας του 1990.
Οι ειδήσεις
ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ, 6.1.1910 – … Γεμάτος εις έκφρασιν, γεμάτος εις παράστασιν, γεματώτατος εις σκέψιν, θαρραλεώτατος και υπερήφανος ως αληθής κυβερνήτης, γερόλυκος της θαλάσσης, δαμαστής των κυμάτων και των θυελλών ακατάβλητος, ωμίλησεν ο πατριάρχης μας. Είναι κίνδυνος, είπεν. Αλλ’ η κατάστασις ήτο περισσότερον φουρτουνιασμένη άλλοτε. Εγώ ως πηδαλιούχος το λέγω. Αν επρόκειτο να κάμωμεν δικτάτορα, έπρεπε να κάμωμεν δικτάτορα τον Ιωακείμ Γ’.
ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ, 6.1.1910 – ΕΝΑΣ ΥΜΝΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗΝ ΜΕΓΑΛΟΝΗΣΟΝ. Ο κύριος Ιούλιος Μπουά εξακολουθεί… Ο κ. Καράρε επέστρεψεν κατ’ αυτάς εκ Κρήτης διατελεί δε εισέτι υπό το κράτος του ενθουσιασμού εκ των αρχαιολογικών ανακαλύψεων των επιστημόνων. Και επειδή ο κ. Μπουά εκτός της αρχαίας Κρήτης γνωρίζει κατά βάθος τα ήθη και έθιμα και τους όρους υφ’ ους ζη, την σήμερον ο Κρητικός λαός δύναται ως ουδείς άλλος να παραλληλίση τας δύο εποχάς, να κρίνη το μέλλον της τοσούτου ενδιαφερούσης τον ελληνισμόν μεγαλονήσου. Η γνώμη μου είπεν ο κ. Μπουά θέτων τους ανωτέρους λόγους ως βάσιν της κρίσεως του – είναι ότι η Κρήτη είναι εξαιρετικώς ενδιαφέρουσα άτε προωρισμένη να συμπληρώσει την ιστορίαν της Ελλάδος και να προσθέσει σ’ αυτήν γεγονότα άγνωστα μέχρι σήμερον και συνεπώς να πλουτίσει την ιστορίαν της Ευρώπης και της Ανατολικής Ευρώπης. Οι Κρήτες, οι οποίοι υπήρξαν πότε ισχυρότερος λαός της Μεσογείου δύνανται να αποβώσιν, ημέρα τινά, και θα αποβώσιν, οι αληθείς αναγεννηταί της Ελλάδος. […] Η Κρήτη υπήρξε πάντοτε ελληνική. […] Η αληθής βάσις του ελληνικού πολιτισμού υπήρξεν αποκλειστικώς η Κρητική.
ΠΕΛΑΣΓΟΣ, 2.3.1930 – Η Ηπειρωτική και Αθηναϊκή κοινωνία επέπρωτο να κηδεύση προχθές… έναν εθνικόν παράγοντα και εργάτην, τον Γιώργον Χατζή (Πελλερέν) διευθυντήν της συναδέλφου Ιωαννίνων «Ήπειρος», […] Η νεκρώσιμος ακολουθία χοροστατούντος του Ηπειρώτου Επισκόπου Βρεσθένης κ. Ανθίμου εψάλη εις τον ναόν του Α! Νεκροταφείου […] Επικηδείους εξεφώνησαν οι κ.κ. Αλ. Αθανασούλης δικηγόρος πολιτευόμενος, Φαλταϊτς εκ μέρους της «Ενώσεως Συντακτών», Β. Ηλιάδης εκ μέρους των δημοσιογράφων Ιωαννίνων, Γ. Βαβαρέτος εκ μέρους των Ηπειρωτών δημοσιογράφων Αθηνών, Α. Τζάλλας διευθυντής «Ηπειρωτικού Βήματος» […]
ΠΕΛΑΣΓΟΣ, 12.6.1930 – Μετ’ ευχαριστήσεως πληροφορούμεθα ότι ο εν Stellenbosch της Ν. Αφρικής εγκατεστημένος πατριώτης, όστις τιμά το τε ελληνικόν και της πατρίδος του Ηπείρου όνομα, ο κ. Ιω. Κώστας απέστειλεν εις την γενέτειραν του χωρίου Λειά (Ιωαννίνων), ένα αρκετά μεγάλον ποσόν δια τας ανάγκας του χωρίου. Το Κ.Σ. συνελθόν ανεκήρυξε τούτον μέγαν ευεργέτην. […]
ΠΕΛΑΣΓΟΣ, 8.8.1930 – Ο κ. Χρηστοβασίλης πολιτευόμενος Ιωαννίνων δεν γνωρίζομεν τι παθών από τινός… ειρωνεύεται και αστόχως και τυχαίως πολλούς μέμφεται. Μεταξύ αυτών ως στόχον κατ’ αυτάς εξελέξατο και τον βιοπαλαιστήν, νυν δε καλώς εν Stellenbosch της Ν. Αφρικής εγκαστημένον Κ. Ιωάννην Κώστα, όστις γενναίας προσφοράς εις το χωριό του Λειά Ηπείρου. Το μόνον τρωτόν του ευεργέτου τούτου κατά τον κ. Χριστοβασίλην είναι διότι κατάγεται από… γανοχώρια!!
ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ, 23.1.1910 – Μία επιστολή από την Αμερικήν. Εν Σικάγω τη 10.1.1910
Αξιότιμε κ. Διευθυντά
Δημοσιεύσατε σας παρακαλώ εν τη αξιοτίμω υμών εφημερίδι, ότι κατά τον μήνα Νοέμβριον 1909 εύρον εν τη οδώ ποσόν τι χρηματικόν, το οποίον μου εχρησίμευσε διά την προμήθειαν ενός εισιτηρίου δι’ Αμερικήν και διά τα λοιπά έξοδά μου. Ευχαριστώ τον Θεόν διότι και εδώ δεν με εγκατέλειψε, αλλ’ εργαζόμενος κερδίζω τα προς το ζην. Επιθυμώ όμως να μάθω τον απωλέσαντα, δια να φροντίσω να του τα αποστείλω. Η διεύθυνσίς μου είναι […]
Υ.Γ. Ο απωλέσας να μου γράψη το ποσόν και τον τόπον της απωλείας.
Διατελώ μεθ’ υπολήψεως
Δ. Καραΐσκος
ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ, 27.1.1910 – … Επανήλθεν εκ Κων/πόλεως ο κ. Πλάτων Δρακούλης όπου μετέβη μετά της ανταξίας αυτού εις τους κοινωνικούς αγώνας κυρίας του. […] περί του Πατριάρχου Ιωακείμ ο κ. Π. Δρακούλης έφυγε με την εντύπωσιν, ότι ο Γενάρχης είναι προσωπικότης μεγάλης δυνάμεως, ισχυράς θελήσεως και υπερόχου χαρακτήρος.
ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ, 2.3.1910 – ΠΑΡΙΣΣΙΟΙ 20.3. Η κηδεία του Ιωάννου Μωρεάς εγένετο σήμερον την πρωΐαν παρουσία απείρου πλήθους και εξεχόντων ανδρών ανηκόντων εις την Γαλ. Φιλολογία και εις τα τάξεις των ενταύθα Ελλήνων. Μεταξύ των στεφάνων διεκρίνετο ο της ελληνικής κυβερνήσεως φέρων την επιγραφήν «Η Ελλάς προς τον Ιωάννην Μωρεάς»… εξεφωνήθησαν πλείστοι λόγοι . […] μεταξύ των οποίων υπό του κ. Μορίς Μοαρές, Ιουλίου Κλαρετί ακαδημαϊκών και του κ. Βαλσαμάκη εκ μέρους των Ελλήνων σπουδαστών. Κατόπιν ο υπουργός Μπαρντόν απέδωκε τον τελευταίον χαιρετισμόν εκ μέρους της Γαλλικής κυβερνήσεως: ο Μέγας ποιητής απέθανε ως ήρως δεικνύων μέχρι της τελευταίας πνοής δύναμιν θελήσεως και διαύγειαν πνεύματος. […]
ΠΕΛΑΣΓΟΣ, 28.10.1930 – Ο εν Stellenbosch εγκατεστημένος άριστος πατριώτης κ. Ιωάννης Κώστας και δι’ ετέρας δωρεάς επροίκησε την ιδιαιτέραν πατρίδα του Λειά. Απέστειλεν εις την Κοινότητα 75 λίρας Αγγλίας διά την κατασκευήν λουτρών εις το σχολείον της, επίσης ποσόν τι προς αγοράν αροτριώντων βοών διά τους πτωχούς. […]
ΠΕΛΑΣΓΟΣ, 9.8.1931 – Μετ’ ιδιαιτέρας χαράς βλέπομεν δημοσιευμένην την εικόνα του εν Stellenbosch της Ν. Αφρικής του κοινοτικού ευεργέτου του χωρίου Λειά (Φιλιατών) οπόθεν κατάγεται και ημετέρου αγαπητού φίλου κ. Τζων Κώστα, εις την συνάδελφον «Ηπειρωτικόν Αγώνα» Ιωαννίνων. Διά τον κ. Κώστα πολλάκις εδόθη αφορμή να γράψει ο γηραιός «Πελασγός» […]
ΠΕΛΑΣΓΟΣ, 7.9.1931 – Αλλεπάλληλοι εκ φιλιατών επιστολαί μεταξύ των οποίων και τινών Βορειοηπειρωτών μετ’ ευγνωμοσύνης εκφράζονται υπέρ του Επάρχου κ. Ευστρ. Αθανασάκου διά τας υπέρ του τόπου φροντίδας. […]
Αντώνης Ν. Βενέτης,
Μοναστηράκι Δωρίδος
