Η ελληνόφωνη εφημερίδα Η ΕΣΠΕΡΙΑ εξεδίδετο στο Λονδίνο κατά τη διάρκεια του Α’ Π.Π. που, εν πολλοίς, συμπίπτει με τον εθνικό διχασμό μεταξύ των Βασιλοφρόνων και των Βενιζελικών.
Έτσι στις δημοσιευόμενες «ειδήσεις» της ΕΣΠΕΡΙΑΣ, παρελαύνουν Έλληνες που κατατάσσονται εθελοντικά, στις τάξεις των Συμμάχων, Άγγλων, Γάλλων, Καναδών, Αυστραλών. Ακόμα παρελαύνουν Έλληνες της διασποράς, στη Ροδεσία, Χαρτούμ και ελληνικές παροικίες της Κίνας.
Ιδιαιτέρως ενδιαφέρουσα είναι η δεύτερη κατά σειρά δημοσιευόμενη «είδηση», αναφερόμενη σ’ έναν ένθερμο και αγνό Άγγλο φιλέλληνα, ο οποίος δύο φορές προσήλθε και κατετάγη εθελοντικά στο πλευρό των Ελλήνων.
Tο πρώτον κατά τον άτυχο ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897 και στους Βαλκανικούς πολέμους, ότε και εφονεύθη στις σφοδρές μάχες, στη Μανωλιάσα, για την εκπόρθηση των Ιωαννίνων.
Ασφαλώς ο Δήμος Ιωαννιτών πρέπει να βρει έναν τρόπο να τιμήσει αυτόν τον Άγγλο, που θυσίασε τη ζωή του για την απελευθέρωση των Ιωαννίνων.
Οι ειδήσεις
Η ΕΣΠΕΡΙΑ, 25/7 Ιανουαρίου 1916 – Αρκετοί Έλληνες του Λονδίνου προσέφεραν ήδη τας υπηρεσίας των εις τον Αγγλικόν στρατόν. Ο οίκος μόνον Ιωνίδου έχει 14 πολεμούντες εξ ών τρεις έπεσαν εις Γαλλίαν – εις Ιωνίδης και δύο αδελφοί Σάρταλη. Εκ του οίκου Ράλλη επίσης υπάρχουν διάφοροι εις τον Αγγλικόν στρατόν. Ο δε υιός του Σερ Λουκά έλαβεν έπαινον δι’ επιδειχθείσαν ικανότητα εν τη κατά των Ζέππελιν Αμύνη του Λονδίνου, Μαυροκορδάτος, Μαρκέτης, Γιαννακόπουλος, Ροδοκανάκηδες και άλλοι υπηρετούν επίσης.
Η ΕΣΠΕΡΙΑ, 1/14 Ιανουαρίου 1916 – […] ο κ. Νιούμπολδ, του οποίου ο αείμνηστος υιός Πάλμερ διαφλεγόμενος υπό των αγνοτέρων φιλελληνικών αισθημάτων, τα οποία εγενήθησαν ποτέ εις την καρδίαν ξένου επολέμησε δις υπέρ της Ελλάδος την πρώτην φοράν, κατά το 1897, ότε νεώτατος έσπευσε μεταξύ των πρώτων να κετέλθη εις την Ελλάδα… και διεκρίθη τόσον πολύ εις την μάχην του Δομοκού όπου επληγώθη, ώστε ο Στρατηγός Ριτσιώτης Γαριβάλδης, εις του οποίου το σώμα ανήκεν, τον προεβίβασεν εις ανθυπολοχαγόν επί του πεδίου της μάχης, […]… Την 5/18 Οκτωβρίου 1912, οπότε ο Πάλμερ Νιούμπολδ, εγκαταλείπων ασχολίας σπουδαιοτάτας και οικογένειαν φιλτάτην, έσπευσε και πάλιν πρώτος εις το πλευρόν των παλειών συμπολεμιστών… εστάλη μαζί με το σύνταγμά του εις την Ήπειρον, όπου εις μίαν λυσσώδη μάχην επί της ράχεως της Μανωλιάσας απέναντι του Μπιζανίου έπεσε την 6/19 Δεκεμβρίου 1912 καθαγιάσας με το τίμιον αίμα του την γην, την οποίαν τόσον ηγάπησεν.
Η ΕΣΠΕΡΙΑ, 16/8 Σεπτεμβρίου 1916 – ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΝ ΚΙΝΑ – Σαγγάη, Ιούλιος 1916
Η Ελληνική παροικία της μεγάλης και σημαντικής υπό εμπορικήν και ναυτιλιακήν άποψιν είναι μικρή, αριθμούσα μόλις περί τας τριάκοντα οικογενείας, εκ διαφόρων μερών της Ελλάδος, και της Ευρωπαϊκής και Ασιατικής Τουρκίας προερχομένων. […] Εις την πόλιν μας δύο μόνον ελληνικά εμπορικά γραφεία άξια λόγου υπάρχουν των κ.κ. αδελφών Δημητριάδου και του κ. Βελουδάκη και Σία. Ο κ. Βελουδάκης είναι έλλην εκ πατρός, Κρητικός μάλιστα αλλ’ εγεννήθη και ανετράφη εις την Άπω Ανατολήν, κατεγράφη δε πολίτης της Αμερικής. […]
Το Καπνεργοστάσιον των αδελφών Φιλίππου είναι το μόνον ελληνικόν βιομηχανικόν Ίδρυμα… ο κ. Μπένσης είναι εις των διαχειριστών της Εταιρείας ταύτης. […] Εις άλλους ελευθέρους λιμένας της Κίνας υπάρχουν ομογενείς εργαζόμενοι, όπως και εδώ, εις διαφόρους εργασίας, Αι κυριώτεραι των πόλεων όπου υπάρχουν Έλληνες είναι το Τιεντσίν, το Χάνκω και Τσερού. Εις το Τιεντσίν υπάρχουν, δύο ή τρία καπνοεργοστάσια το του κ. Πρωτόπαππα, …Εις το Χάνκω η ελληνιή παροικία είναι ακμαιοτάτη… εκ των κυριοτέρων μελών της εκεί παροικίας είναι ο κ. Μαυροκέφαλος. […]
Η ΕΣΠΕΡΙΑ, 23/15 Σεπτεμβρίου 1916 – Ο κ. Παράσχος Σαμπανίδης κατετάχθη ως εθελοντής εις την λεγεώνα των ξένων… το 1914. Ως απλούς στρατιώτης… και μετ’ ολίγον ως δεκανεύς… την 9ην Μαΐου επληγώθη εκ θραύσματος οβίδος και παρεσημφορήθη διά στρατιωτικού μεταλλίου.
Η ΕΣΠΕΡΙΑ, 9/22 Σεπτεμβρίου 1916 – Ο ανθυπολοχαγός του Αγγλικού πεζικού Τάσσος Π. Απέργης, φονευθείς εν Γαλλία εις το πεδίον της μάχης… της 28 Αυγούστου ήτο υιός πρώην αξιωματικού του ελληνικού ιππικού και αγγλίδος μητρός […] Ο αδελφός του πεσόντος Αξιωματικού κ. Αχιλλεύς Απέργης… επολέμησεν ως εθελοντής εις τον τελευταίον Ελληνο-Τουρκικόν πόλεμον και εις τον Ελληνο-Βουλγαρικόν, απολυθείς με τον βαθμόν του λοχαγού του Ελληνικού Ιππικού.
Η ΕΣΠΕΡΙΑ, 9/22 Σεπτεμβρίου 1916 – Πληροφορούμεθα ευχαρίστως ότι ο εν Ροδεσία της Ν. Αφρικής επί πολλά έτη ευδοκίμως εμπορευθείς κ. Γεράσιμος Καμπίτσης μετέφερε την έδραν των εργασιών του εις την παγκόσμιον μητρόπολιν, […]
Η ΕΣΠΕΡΙΑ, 9/22 Σεπτεμβρίου 1916 – Αφίχθη εκ Χαρτούμ ο κ. Ξενοφών Καραπαναγιώτης. […]
Η ΕΣΠΕΡΙΑ, 9/22 Σεπτεμβρίου 1916 – Μετά λύπης αναγγέλλομεν τον θάνατον του κ. Επαμεινώνδα Βαρδοπούλου επισυμβάντος εν Λονδίνω. […]
Η ΕΣΠΕΡΙΑ, 23/6 Οκτωβρίου 1916 – … Έλληνες εκ Κανναδά καταταχθέντες εις τον Καναδικόν στρατόν ως εθελονταί: ονομάζονται Θωμάς Κούνος, Γεώργιος Αλβέρτος και Κ. Ιωαννίδης. […]
Η ΕΣΠΕΡΙΑ, 20/12 Οκτωβρίου 1916 – Ο Φώτιος Μαρκαντωνάτος, υπηρετών εις τον Αυστραλαινόν στρατόν υπό το όνομα Τζακ Μάρης είναι από τα Δροκοπουλάτα της Κεφαλληνίας και κατετάχθη εθελοντής εις τον Αυστραλιανόν στρατόν, εις το σώμα του Σίδνεϋ… το 1914.
Αντώνης Ν Βενέτης,
Μοναστηράκι Δωρίδος
