Το Κοινωνικο Ιατρειο -Φαρμακειο Ναυπακτιας “ΟΛΟΙ ΜΑΖΙ “, σε συνεργασια με την Α ΕΛΜΕ ΑΙΤ/ΑΣ σας προσκαλει στην ΕΚΔΗΛΩΣΗ -ΣΥΖΗΤΗΣΗ με θεμα “ΚΡΙΣΗ & ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ “, που θα γινει στις 30 ΜΑΡΤΙΟΥ στις 7 μμ στο καφε ΑΡΩΜΑ,.με ομιλητρια την ψυχιατρο ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΜΑΤΣΑ τ.υπευθυνη του προγραμματος απεξαρτησης 18 +.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΤΗΣ ΚΑΤΕΡΙΝΑΣ ΜΑΤΣΑ
Όταν μιλάμε για την Κατερίνα Μάτσα, οφείλουμε να έχουμε κατά νου πως μιλάμε για μια από τις κορυφαίες προσωπικότητες στην Ελλάδα από την Μεταπολίτευση κι έπειτα, για την προσφορά της σε επιστημονικό και πνευματικό επίπεδο, με πλούσια βιβλιογραφία, επιστημονική αρθρογραφία κι όχι μόνο.
Η Κατερίνα Μάτσα γεννήθηκε στην Ν. Αρτάκη Εύβοιας και είναι ψυχίατρος (εργάζονταν στο Ψ.Ν.Α.-Δαφνί από το 1974). Η επιστημονική ( και όχι μόνο) προσφορά της εστιάζεται κατά κύριο λόγο στην απεξάρτηση τοξικομανών, όντας αφοσιωμένη σ’ αυτό το λειτούργημα. Για πολλά χρόνια υπήρξε η ψυχή και η Επιστημονικά Υπεύθυνη του 18 Άνω (Ψ.Ν.Α-ΔΑΦΝΙ), το οποίο αποτελεί το μεγαλύτερο και μοναδικό στεγνό πρόγραμμα Απεξάρτησης (δηλαδή χωρίς τη χορήγηση υποκατάστατων) σε ολόκληρο το ΕΣΥ (μαζί με το πρόγραμμα του Ψ.Ν.Θ) και σε μεγάλο βαθμό σημάδεψε ανεξίτηλα τη φιλοσοφία του.
H ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ 18 ΑΝΩ
Εδώ κρίνουμε σκόπιμο να εστιάσουμε στην επιστημονική-θεραπευτική φιλοσοφία του 18 Άνω, την οποία η Κ. Μάτσα καθόρισε σε μεγάλο βαθμό και με μεγάλη επιτυχία, προς θλίψη των κέντρων απ’ όπου εκπορεύονταν οι κυρίαρχες πρακτικές, επιστημονικές προσεγγίσεις, πολιτικές και ιδεοληψίες αντιμετώπισης της τοξικοεξάρτησης. Βασικό πυρήνα της σκέψης της αποτελεί η ισχυρή πεποίθηση πως ο τοξικομανής μπορεί να γίνει καλά και να επανενταχτεί ισότιμα στην κοινωνία διεκδικώντας μια ποιοτική και δίχως ναρκωτικά ή υποκατάστατα ζωή , υπό την προϋπόθεση της προσωπικής του βούλησης να αλλάξει τρόπο και στάση ζωής και την αρωγή ενός θεραπευτικού προγράμματος, το οποίο χαρακτηρίζεται από ποικιλία θεραπευτικών προσεγγίσεων όπως: ατομική και ομαδική ψυχοθεραπεία, δραματοθεραπεία, εργοθεραπεία κ.α. Συνάμα, μεγάλη έμφαση στη θεραπευτική διαδικασία διαδραματίζει ο ρόλος της Τέχνης. Επιπρόσθετα, ο εξαρτημένος στην πορεία απεξάρτησής του, υπό το πρίσμα μιας ισχυρά διαλεκτικής προσέγγισης, δεν επιστρέφει στην κατάσταση που ήταν πριν ξεκινήσει τις ουσίες, αλλά δομεί και διαμορφώνει μια καινούρια προσωπικότητα, έχοντας εντοπίσει τους λόγους που τον οδήγησαν στην εξάρτηση, έχοντας επιλύσει ή συμφιλιωθεί με τραυματικές καταστάσεις που είχε βιώσει στο παρελθόν και συνήθως παρέμεναν ανομολόγητες ή απωθημένες, έχοντας εγκολπώσει και αποδεχτεί τις εμπειρίες της προσωπικής του διαδρομής, έχοντας τελικά συμφιλιωθεί και αγαπήσει τον ίδιο του τον εαυτό, κατακτώντας τον αυτοσεβασμό και την αυτοεκτίμησή του. Αυτή η δύσκολη και επώδυνη προσωπική προσπάθεια, γεμάτη αντιθέσεις ή και αντιφάσεις, με ενδεχόμενα πισωγυρίσματα αλλά και σταθερό προσανατολισμό προς την διαρκή αλλαγή, με τη συνεχή στήριξη της θεραπευτικής ομάδας για όσο καιρό βρίσκεται σε θεραπεία, είναι που συνθέτει για τον απεξαρτημένο ένα νέο εγώ ικανό να αντεπεξέλθει σε δυσκολίες που αδυνατούσε στο παρελθόν και να αποτινάξει βάρη που δεν είναι δικά του. Τον καθιστά ικανό να διεκδικήσει και να υπερασπιστεί τις ανάγκες του, να υλοποιεί τις αποφάσεις του, να κάνει όνειρα για το μέλλον, να οραματιστεί και να προσπαθεί διαρκώς για μια ποιοτική ζωή αφουγκραζόμενος τα θέλω του ως μοναδική και ξεχωριστή ανθρώπινη ύπαρξη, πάντα στα πλαίσια των καθαρά δικών του επιλογών.
Η συγκεκριμένη φιλοσοφία είναι που έρχεται αντιμέτωπη με στερεότυπα που θέλουν τον εξαρτημένο ανίατο και τις πρακτικές που εκπορεύονται από τέτοιου είδους αντιλήψεις. Έρχεται αντιμέτωπη με τις θεωρίες βιολογικού ντετερμινισμού που ορίζουν την εξάρτηση ως «χρόνια υποτροπιάζουσα νόσο του εγκεφάλου» (και συνεπώς ανίατη ασθένεια) εντοπίζοντας απλουστευτικά όλες τις αιτίες- ως μόδα των καιρών μας- στο dna και την κληρονομικότητα, υποτιμώντας ή παραβλέποντας εντελώς τους πολυσύνθετους παράγοντες της εξάρτησης όπως οι κοινωνικοί, οικογενειακοί, πολιτιστικοί κ.α. Βέβαια η συγκεκριμένη θεώρηση αδυνατεί να απαντήσει σε ερωτήματα όπως το γιατί τα ναρκωτικά έχουν γίνει μάστιγα των καιρών μας παρότι η ύπαρξη και οι ιδιότητές τους είναι γνωστές από την αρχαιότητα και σε όλους τους πολιτισμούς. Η φιλοσοφία του 18 Άνω έρχεται αντιμέτωπη με τις λύσεις υποκατάστασης (μεθαδόνης, βουπρενορφίνης κ.α.) που προκρίνονται ως πανάκεια. Εδώ οφείλουμε να κάνουμε καθαρό το εξής: η υποκατάσταση και ειδικά ως πανάκεια, στηρίζεται στη λογική της μείωσης της βλάβης. Δηλαδή, στόχος της δεν είναι η θεραπεία του εξαρτημένου, αλλά η κρατικά ελεγχόμενη διαιώνιση της εξάρτησης και η συνεπαγόμενη «ομηρεία» των εξαρτημένων, ώστε να μειωθούν δείκτες όπως η παραβατικότητα, η μετάδοση ασθενειών κ.λ.π. Η ψυχοθεραπεία στα προγράμματα υποκατάστασης είναι σχεδόν ανύπαρκτη (μιας και δεν αποτελεί στόχο τους). Οι παρενέργειες των υποκαταστάτων ελάχιστα λαμβάνονται υπ’ όψη (καθώς συν τοις άλλοις θεωρούνται και μια φθηνή λύση, σε μια εποχή που ακόμα και η ανθρώπινη ζωή θεωρείται μετρήσιμο αγαθό στην κλίμακα κερδών και ζημιών). Επιπλέον, η εξ’ αρχής στρεβλή λογική και δόμηση των προγραμμάτων υποκατάστασης, είναι που ευνοεί τόσο την παράλληλη χρήση (δηλαδή νόμιμη χορήγηση υποκατάστατων και συμπλήρωση τους με παράνομες ή και νόμιμες ουσίες), όσο και το παρεμπόριο (διοχέτευση υποκατάστατων στη μαύρη αγορά, ώστε ο εξαρτημένος να βρει χρήματα για την ουσία της αρεσκείας του). Συμπερασματικά λοιπόν, η πολυδιαφημιζόμενη και προωθούμενη «λύση» της υποκατάστασης ούτε θεραπεία με κέντρο τον εξαρτημένο αποτελεί, ούτε λαμβάνει υπ’ όψη τις πραγματικές του ανάγκες ως πάσχων υποκείμενο, ούτε στοχεύει στην πραγματική ελευθερία από την τυραννία της εξάρτησης. Ο πραγματικός και ανομολόγητος στόχος είναι το «μάντρωμα» των εξαρτημένων, ώστε να είναι καλύτερα ελεγχόμενοι.
