Εν Ναυπάκτω τη…: Η σύσταση εταιρείας Ναυτικών Ναυπάκτου το 1899

Μαρτυρίες καί ντοκουμέντα γιά τό χθές

Του Γεώργιου Α. Παραλίκα

ΣΥΛΛΟΓΟΙ

ΣΥΣΤΑΣΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΝΑΥΤΙΚΩΝ ΝΑΥΠΑΚΤΟΥ

Για την καλύτερη εκμετάλλευση της εργασίας τους και για αύξηση των αποδοχών τους, εκτός από τους αλιείς και τους καραγωγείς σύστησαν εταιρεία και οι ναυτικοί της Ναυπάκτου. Η σύσταση της εταιρείας Ναυτικών έγινε το 1899. Για την εποχή που αναφερόμαστε ο κατεξοχήν τρόπος μεταφοράς επιβατών και εμπορευμάτων για τις παράλιες πόλεις ήταν η θαλάσσια συγκοινωνία. Η Ναύπακτος ως παράλια πόλη είχε το πλεονέκτημα μεταφοράς επιβατών και εμπορευμάτων με σκάφη όχι μόνο για την εξυπηρέτηση της πόλης, αλλά και της ενδοχώρας, ορεινής Ναυπακτίας, Δωρίδας και Τριχωνίδας (Θέρμο). Η θαλάσσια συγκοινωνία είχε κοντινούς προορισμούς και κυρίως με τα παράλια της βόρειας Πελοποννήσου.

Ήτοι:

• Ναύπακτος – Ψαθόπυργος, κυρίως για επιβάτες που ταξίδευαν για Πάτρα και Αθήνα με το σιδηρόδρομο, και
• Ναύπακτος – Ρίο ή Πάτρα για εμπορεύματα και επιβάτες με προορισμό την Πάτρα.

Παράλληλα, υπήρχε και συγκοινωνία για Πειραιά ακτοπλοϊκώς με μεγάλα ατμόπλοια διερχόμενα από την Ναύπακτο, που εκτελούσαν τη διαδρομή Πειραιάς – Κορινθιακός – Ιόνιο. Έφθαναν μέχρι την Πρέβεζα  και επέστρεφαν ακολουθώντας το αντίθετο δρομολόγιο. Τα διερχόμενα σκάφη δεν μπορούσαν να προσεγγίζουν στο λιμάνι της Ναυπάκτου επειδή την εποχή, που συστάθηκε η εταιρεία των ναυτικών το 1899, δεν ήταν κατασκευασμένο το λιμάνι, όπως

είναι σήμερα και αναγκάζονταν να σταματήσουν έξω από αυτό (αρόδου), όπου και γινόταν η αποβίβαση και επιβίβαση επιβατών και η φόρτωση – εκφόρτωση εμπορευμάτων. Η μεταφορά από το λιμάνι στο διερχόμενο σκάφος επιβατών και το αντίθετο γινόταν με σκάφη, που διέθεταν οι Ναυπάκτιοι ναυτικοί. Τα διερχόμενα σκάφη δεν ανήκαν σε Ναυπάκτιους πλοιοκτήτες αλλά σε ακτοπλοϊκές εταιρείες, που είχαν την εκμετάλλευση των γραμμών. Για την καλύτερη εξυπηρέτηση των επιβατών από τα διερχόμενα σκάφη υπήρχε στη Ναύπακτο πρακτορείο της εταιρείας «Νέα Ελληνική Ατμοπλοΐα», που είχε έδρα τη Σύρο, για την ενημέρωση των επιβατών, για τις αναχωρήσεις (ημέρα και ώρα) για Πάτρα, Ιθάκη, Λευκάδα, Ιτέα, Κόρινθο, Πειραιά, Σύρο ως επίσης και για τη συμφωνία των ναύλων, επιβατών, εμπορευμάτων και ζώων.

Σε συμβολαιογραφική πράξη153 ως πράκτορας της Νέας Ελληνικής Ατμοπλοϊκής Εταιρείας στη Ναύπακτο, που έχει έδρα τη Σύρο, αναφέρεται ο Παν. Χρ. Κυρίτσης. Αλλά και στο έργο «ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ» του 1920 αναφέρεται ότι υπάρχουν πρακτορεία ατμοπλοϊκών εταιρειών με πράκτορες τους Παν. Νόβα και Λάμπρο Φράγκο.

Έτσι αποφάσισαν οι Ναυπάκτιοι ναυτικοί να δημιουργήσουν εταιρεία για την καλύτερη εξυπηρέτηση του κοινού, εκμετάλλευση των διαδρομών, που εκτελούσαν, και κατά συνέπεια για μεγαλύτερο προσωπικό όφελος.

Η εταιρεία αυτή δεν συστάθηκε με καταστατικό εγκεκριμένο από το πρωτοδικείο, αλλά με συμβολαιογραφική πράξη -όπως και σε άλλες περιπτώσεις, που αναφέρουμε- και στην οποία αναγράφονται όλα τα στοιχεία της εταιρείας, ως επίσης και οι όροι λειτουργίας της.

Συγκεκριμένα στη συμβολαιογραφική πράξη154 αναφέρονται τα ονόματα των πλοιοκτητών και των σκαφών τους που είναι οι παρακάτω:

1. Λάζαρος Ι. Κόλλιας, κάτοχος του σκάφους “ΔΑΜΑΣΚΗΝΗ” και της λέμβου “ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΡΙΑ”.
2. Δημήτριος Τραγούδας, κάτοχος δύο σκαφών, του “ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ” και του “ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ”.
3. Σπυρίδων Βουτσινάς, κάτοχος του σκάφους “ΕΥΤΥΧΙΑ”.
4. Πάνος Βουτσινάς, κάτοχος του σκάφους “ΔΑΜΑΣΚΗΝΗ”.
5. Γεώργιος Κόλλιας, κάτοχος του σκάφους “ΑΓΙΑ ΤΡΙΑΣ” και της λέμβου “ΔΕΣΠΩ”.
6. Νικόλαος Κουλούρης, κάτοχος του σκάφους “ΧΡΥΣΟΥΛΑ”.
7. Αναστάσιος Τσαρούχης, κάτοχος του σκάφους “ΔΑΜΑΣΚΗΝΗ”.

Συνολικά υπήρχαν οκτώ (8) σκάφη και δύο (2) λέμβοι χωρίς να αναφέρονται οι διαστάσεις και η χωρητικότητά τους.

Όλα τα παραπάνω σκάφη έφεραν Ελληνική σημαία και ήταν καταχωρισμένα στα νηολόγια του λιμένα Πατρών.

Η εταιρεία συστάθηκε στις 25/11/1899, περίπου για ένα εξάμηνο.

Στην συμβολαιογραφική πράξη ορίζεται ότι όσο διαρκεί η εταιρεία οι ναύλοι και τα κέρδη των παραπάνω πλοίων ανήκουν εις τους συμβαλλομένους, υπό την εξής αναλογίαν:

• Κάθε σκάφος θα παίρνει ένα μερίδιο, δηλαδή οκτώ (8) σκάφη, οκτώ μερίδια.
• Κάθε λέμβος θα παίρνει μισό μερίδιο, δηλαδή δύο (2) λέμβοι, ένα (1) μερίδιο.
• Κάθε συμβαλλόμενος (πλοίαρχος) θα παίρνει ένα μερίδιο, δηλαδή για τους πλοιάρχους θα αναλογούν επτά (7) μερίδια. Τα σκάφη είναι οκτώ (8) αλλά οι πλοιοκτήτες (πλοίαρχοι) επτά (7).
• Κάθε ναύτης θα παίρνει μισό μερίδιο ήτοι για τους ναύτες θα αναλογούν τέσσερα (4) μερίδια, αφού κάθε σκάφος θα έχει από έναν (1) ναύτη.

Κατ’ αυτόν τον τρόπο από τα έσοδα των ναύλων και των κερδών προκύπτουν είκοσι (20) μερίδια, τα οποία θα μοιράζονται κατ’ αναλογία με τον παραπάνω τρόπο την επομένη της είσπραξης.

Οι ναύλοι και οι μεταφορές ορίζονται ως εξής:

1. Διά ναύλο κάθε επιβάτη εις αντίπερα σιδηροδρομικό σταθμό (Ψαθόπυργο) το ποσό είναι μία (1) δραχμή. Το ίδιο ισχύει και από Ψαθόπυργο προς το λιμάνι της Ναυπάκτου, δηλαδή μία (1) δραχμή ο ναύλος.
2. Εμπορεύματα: μέχρι Πατρών προς ένα (1) λεπτό την οκά. Διά τριφύλλια και λοιπά αβαρή και ογκώδη είδη προς δύο (2) λεπτά την οκά.
3. Διά χονδρά ζώα μέχρι Ρίου δύο και μισή (2,5) δραχμές κατά κεφαλή, ενώ για Πάτρα προς τρεις (3) δραχμές κατά κεφαλή.
4. Διά ζώα λιανά μέχρι Ρίου προς εικοσιπέντε (25) λεπτά κατά κεφαλή ενώ μέχρι Πάτρας τριάντα (30) λεπτά κατά κεφαλή.
5. Διά χοίρους μέχρι Ρίου και Πάτρας προς μίαν (1) δραχμήν κατά κεφαλή.
6. Διά τις μεταφορές από το εδώ λιμάνι (Ναυπάκτου) εις τα διερχόμενα εντεύθεν ατμόπλοια, οι ναύλοι μεταφοράς ήταν οι εξής:
7. Διά μεν τα τριφύλλια προς σαράντα λεπτά κατά δέμα.
8. Διά λοιπά εμπορεύματα μισό (1/2) λεπτό την οκά.

iii. Διά τα άλευρα προς πενήντα (50) λεπτά το σάκκο.

1. Διά την ξυλεία επτά (7) λεπτά η τάβλα.
2. Διά καδρόνια, σκαρτσόνια και φυλλαδέλες πέντε (5) λεπτά το κομμάτι.
3. Διά τα πάτερα (μαδέρια) έχουμε: Των 5,0 μέτρων δέκα πέντε (15) λεπτά το κομμάτι.

vii. Των 6 – 7 μέτρων είκοσιπέντε (25) λεπτά το κομμάτι.

vii. Των 8 μέτρων εβδομήντα (70) λεπτά το κομμάτι. ευνόητον είναι ότι, για τις αντίθετες διαδρομές οι ναύλοι ήταν ίδιοι για τα ίδια προϊόντα.

Ταμίας της εταιρείας ορίζεται ο Λάζαρος Κόλλιας, στον οποίο οφείλουν όλοι οι συμβαλλόμενοι να παραδίδουν όλες τις εισπράξεις εντός δύο (2) ημερών το πολύ.

Μετά αναγράφονται οι όροι συνεργασίας, ήτοι οι υποχρεώσεις και τα δικαιώματα κάθε συμβαλλομένου και ορίζεται ποινική ρήτρα σε περίπτωση απόκρυψης εισπραττομένου ναύλου, η οποία είναι το δεκαπλάσιο από το αποκρυπτόμενο ποσό.

Επιπλέον το προβλεπόμενο ποσό κερδών για το χρονικό διάστημα που θα λειτουργήσει η εταιρεία, δηλαδή το εξάμηνο, θα είναι 3.500 δραχμές συν το ανάλογο χαρτόσημο.

Τέλος για την καλή λειτουργία της εταιρείας και την τήρηση των όρων αυτής από κάθε συμβαλλόμενο ορίστηκε εγγυητής, ο οποίος αναλαμβάνει να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του συμβαλλομένου, που θα αθετήσει τη συμφωνία.

Έτσι έχουμε τους εξής εγγυητές οι οποίοι και υπογράφουν τη σχετική συμβολαιογραφική πράξη:

1. Τον Νικόλαο Κοκκίνη, έμπορο Ναυπάκτου, εγγυητή για τον Λάζαρο Κόλλια.
2. Τον Αθανάσιο Μπουκουβάλα, έμπορο Ναυπάκτου, εγγυητή για τον Σπύρο Βουτσινά.
3. Τον Μάρκο Κούμπιο, κτηματία, εγγυητή για τον Αθανάσιο Τσαρούχη.
4. Τον Ιωάννη Βλαχογιάννη, κτηματία, εγγυητή για δύο, για τον Δημήτρη Τραγούδα και για τον Νικόλαο Κουλούρη.
5. Τον Ανδρέα Δημολίτσα, κτηματία,εγγυητή για τον Γεώργιο Κόλλια.
6. Τον Σπυρίδωνα Πάνου, έμπορο Ναυπάκτου, εγγυητή για τον Πάνο Βουτσινά.

Η εταιρική σύμπραξη των ναυτικών της Ναυπάκτου φέρει ως ημερομηνία σύστασης την 25/11/1899 και χρόνο διάρκειας περίπου ένα εξάμηνο (καταληκτική ημερομηνία 31/5/1900).

Δεν γνωρίζουμε πόσο διήρκησε η συνεργασία τους και ποια αποτελέσματα είχε. Πάντως από τη σχετική έρευνα δεν βρέθηκε άλλη συμβολαιογραφική πράξη των ναυτικών για συνέχιση της εταιρικής συνεργασίας τους, πέραν του προαναφερόμενου εξαμήνου. Ενδέχεται μετά το εξάμηνο να ατόνησε και να διαλύθηκε.

*απόσπασμα από το βιβλίο «Εν Ναυπάκτῳ τῇ… Μαρτυρίες καί ντοκουμέντα γιά τό χθές», του Γεώργιου Παραλίκα που δημοσιεύεται σε συνέχειες στην εφημερίδα «εμπρός»