Μαρτυρίες καί ντοκουμέντα γιά τό χθές
Του Γεώργιου Α. Παραλίκα
ΓΕΩΡΓΙΚΟΣ – ΠΙΣΤΩΤΙΚΟΣ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΣ ΝΑΥΠΑΚΤΟΥ
Ο πρώτος Γεωργικός – Πιστωτικός Συνεταιρισμός Ναυπάκτου ιδρύθηκε το 1915. Την πρώτη γραπτή μαρτυρία για την σύστασή του την έχουμε από το βιβλίο «ΟΙ ΓΕΩΡΓΙΚΟΙ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΙ ΕΩΣ ΤΗΝ ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ» του Δημητρίου Πάνου, από το οποίο πληροφορούμαστε ότι οι γεωργικοί συνεταιρισμοί άρχισαν να ιδρύονται μετά την ψήφιση του νόμου 602/31.12.1914 «Περί συνεταιρισμών». Η ίδρυση του συνεταιρισμού της πόλης μας εγκρίθηκε από το Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας στις 20/4/1915 και δημοσιεύτηκε στο Φ.Ε.Κ. Α’ 185/15.5.1915. Eίναι ο 8ος της Ελλάδος κατά σειρά ίδρυσης.162 Τα ονόματα των ιδρυτικών μελών, που ήταν 43 Ναυπάκτιοι, και ασχολούνταν με την γεωργία ως κύριο επάγγελμα ή κλάδο αυτής ή είχαν στην κατοχή τους γεωργικές εκτάσεις, αναφέρονται στο τέλος. Μέλη του συνεταιρισμού είχαν τη δυνατότητα να γίνουν αδιακρίτως γένους, αρκεί να είχαν συμπληρώσει το 18ο έτος της ηλικίας τους, όχι μόνο οι Ναυπάκτιοι, αλλά και οι κάτοικοι ομόρων κοινοτήτων που ήταν κάτοχοι γεωργικής έκτασης στην κοινότητα της Ναυπάκτου.
Ο κανονισμός του συνεταιρισμού, που δημοσιεύτηκε στο προαναφερθέν Φ.Ε.Κ., είχε 76 άρθρα, με τα οποία αναπτύσσονταν λεπτομερώς σε 12 σελίδες οι λόγοι ίδρυσής του, οι στόχοι του, ο χρόνος διάρκειας κ.λπ.
Σύμφωνα πάντα με το καταστατικό:
«…Ο συνεταιρισμός έχει σκοπόν κυρίως να ανακουφίσει οικονομικώς τους συνεταίρους, αλλά συγχρόνως και να αναπτύσσει αυτούς πνευματικώς και ηθικώς. Προς το σκοπό αυτό α) Δίδει δάνεια εις ικανούς και αξίους συνεταίρους, επί τόκω, δια παραγωγικούς σκοπούς και προμηθεύεται τα αναγκαία προς τούτο χρήματα διά της αλληλεγγύης των συνεταίρων. β) Δέχεται εντόκους καταθέσεις συνεταίρων και μη. γ) Προμηθεύει χονδρικώς τα είδη, τα οποία χρειάζονται διά τας γεωργικάς ή και οικιακάς εργασίας των συνεταίρων (σπόρους, λιπάσματα, εντομοκτόνα, θείον, θειικόν χαλκόν, εργαλεία και μηχανάς, φυτώρια δένδρων κτλ) και πωλεί ταύτα εις τους συνεταίρους εις μικράς ποσότητας. δ) Πωλεί από κοινού γεωργικά, βιομηχανικά ή οικιακά προϊόντα των συνεταίρων. ε) Αποκτά και συντηρεί μηχανάς, εργαλεία και άλλα μέσα των γεωργικών επιχειρήσεων διά να δίδει ταύτα να τα χρησιμοποιούν οι συνέταιροι, καταβάλλοντες δικαιώματα. στ) Συνιστά ιδιαίτερον ταμείο αλληλοασφαλείας διά της καταβολής ασφαλίστρων, κατόπιν αποφάσεως της Γενικής Συνελεύσεως, η οποία ψηφίζει Ειδικόν Κανονισμόν εγκρινόμενον παρά του Υπουργείου της Εθνικής Οικονομίας. ζ) Διαδίδει γνώσεις διά διαλέξεων ή εντύπων, συσκέπτεται και αποφασίζει περί μέτρων οικονομικών διά την καλλιτέρευσιν της καταστάσεως των συνεταίρων. η) Φροντίζει διά την σύστασιν άλλων γεωργικών συνεταιρισμών ως συνεταιρισμών πωλήσεως γεωργικών προϊόντων ή συνεταιρισμών αγοράς ειδών χρησίμων διά τας γεωργικάς επιχειρήσεις ή συνεταιρισμών παραγωγικών ήτοι οινοποιητικών, ελαιουργικών, σηροτροφικών ή συνεταιρισμών αλληλοασφαλιστικών κατά των θεομηνιών, πυρκαϊών ή θανάτου ζώων κ.λπ., ανοίγων εις αυτούς πιστώσεις ή δίδων δάνεια και υποστηρίζει αυτούς κατ’ άλλον τρόπον διά των οργάνων του διά να ευδοκιμήσουν».
Στις εργασίες και συνεδριάσεις αυτού δεν επιτρέπονταν συζητήσεις και μέτρα πολιτικής φύσεως.
Στη συνέχεια αναφέρονται ποιες προϋποθέσεις πρέπει να πληρούνται για να γίνει κάποιος μέλος του συνεταιρισμού (όπως ακριβώς προαναφέρουμε), με ποιον τρόπο θα διοικείται ο συνεταιρισμός και πως θα γίνεται η εκλογή του προέδρου και των μελών. Ακόμα τονίζεται η ανάγκη διατήρησης βιβλίου – αρχείου των συνεταίρων και γίνεται μνεία και άλλων απαραίτητων στοιχείων για την εύρυθμη λειτουργία του.
Αξίζει να μνημονεύσουμε το τελευταίο άρθρο του καταστατικού, το οποίο αναφέρει: «Διά τους αγραμμάτους συνεταίρους δύναται να υπογράψουν πάσαν δήλωσιν της θελήσεως αυτών προς τον συνεταιρισμόν, ή εν σχέσει προς αυτόν, δύο εγγράμματοι συνέταιροι των οποίων την υπογραφή βεβαιοί ενώπιον του αγραμμάτου εν μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου,ή ο πρόεδρος κοινότητος ή ο Δήμαρχος».
Στο τέλος του καταστατικού δίπλα στις υπογραφές των συνεταίρων – ιδρυτικών μελών αναγράφονται τα ονόματά τους ως εξής:
Ευθύμιος Ιωαν. Χρυσαΐτης Θωμάς Γρηγορίου Σπύρος Μποτινόπουλος Νικόλος Οικονόμου Νικόλαος Μ.Τσάρας Βασίλειος Μπουκουβάλας Γεώργιος Ιωαν. Τρικκαίος Νικόλαος Κονιστής Παντελέων Αναστασόπουλος Ιωάννης Μουρτζούνης Κωνσταντίνος Μπούσγος Ιωάννης Ανδρεόπουλος Γεώργιος Πατσαούρας Χαράλαμπος Λελούδας Σταύρος Αντωνόπουλος Απόστολος Καραγεωργόπουλος Δημήτριος Σα(ρ)τλάνης Κωνσταντίνος Αντωνόπουλος Δ. Ιωάννου Τσιώτας Κωνσταντίνος Κοζώνης Ανδρέας Κοζώνης Δημήτριος Πλαστήρας Ιωάννης Χοχτούλας Χαράλαμπος Γαρμανής Δημήτριος Παπαδόπουλος Λάμπρος Φράγκος Ευθύμιος Λιαροκάπης Ιωάννης Βενέτικος Ιωάννης Σ. Σακέτος Νικόλαος Καρακουλάκης Νικόλαος Κολοκύθας Ιωάννης Γιαννόπουλος Ιωάννης Δημολίτσας Δημήτριος Δ. Γαλάνης Αντώνιος Κίκερης Μάρκος Κούμπιος Δημήτριος Κ. Χοχτούλας Χρήστος Ράπτης Δημήτριος Αγριαντώνης Ευθύμιος Πενιάς Δημήτριος Γ. Σχοινάς Κων/νος Στρίμπερης Νικόλαος Μπλέρης
(το καταστατικόν) «…βεβαιούται ότι τυγχάνει σύμφωνον προς τον νόμον. Ο τμηματάρχης της Γεωργικής Οικονομίας Σωκράτης Ιασεμίδης»
Πόσο διατηρήθηκε ο συνεταιρισμός δεν μας είναι γνωστό, υπάρχουν όμως έντυπα του συνεταιρισμού μέχρι τα μισά της δεκαετίας του 1920.
*απόσπασμα από το βιβλίο «Εν Ναυπάκτῳ τῇ… Μαρτυρίες καί ντοκουμέντα γιά τό χθές», του Γεώργιου Παραλίκα που δημοσιεύεται σε συνέχειες στην εφημερίδα «εμπρός»
