Γράφει η Σπυριδούλα Πιά
Αποκριάτικο Δαδιώτικο τραγούδι
Δω από πέρα σε μια ράχη
χόρευαν πέντε έξι βλάχοι.
Κι έλεγαν ένα τραγούδι
του Παππά μας το γαϊδούρι.
Δεν μπορεί να κατουρήσει
και θα πέσει να ψοφήσει.
Σαν ψοφήσει το γαϊδούρι
διάφορο δικό μας είναι.
Τα ποδάρια του σουράβλια
να λαλούν τα παλικάρια.
Και τα δόντια του πηρούνια
για να τρων τα μακαρούνια.
Το κεφάλι του καρδάρα
για ν’ αρμέγουμε το γάλα.
Τ’ άντερα τον μια τριχιά
για να δένουμε τα ζα.
Απόκριες: μέρες χαράς, ξενοιασιάς και κεφιού. Πάμε στην Αμφίκλεια (Δαδί), να δούμε πως γιόρταζαν παλιότερα, αλλά και σήμερα τις απόκριες, εκεί στα ρίζα του Παρνασσού.
Τα δύο τελευταία Σαββατοκύριακα ξεφάντωναν με τις φωτιές στις γειτονιές τα «χέι», κατάλοιπα Διονυσιακής λατρείας.
Άναβαν τα χέι με πουρνάρια και κέδρα επειδή κάνουν πολύ σαματά και πετάνε σπίθες. Για τα ξύλα φρόντιζαν τα παιδιά από μέρες πριν, τα έκοβαν, τα έκαναν δεμάτια και τα τραβούσαν με τριχιά ή και με τη λουρίδα του παντελονιού τους.
Τα έκρυβαν όσο μπορούσαν καλύτερα γιατί αυτές τις ημέρες έκλεβε ξύλα η μια γειτονιά από την άλλη χωρίς παρεξήγηση. Το καλούσαν οι μέρες.
Στο χέι έβγαινε όλη η γειτονιά με μεζέδες, πίττες, κρασί, πηδούσαν τη φωτιά, χόρευαν μασκαρεμένοι και μη, με αποκριάτικα τραγ ούδια και το γλέντι κρατούσε πολύ αργά.
Τραγούδια ατελείωτα, σατιρικά, σκαμπρόζικα, πειραχτικά και πολύ πιπεράτα.
Η πρεβέντα που πάει με τα τριήμερα η παντρεμένη κόρη στους γονείς της.
Για το γέρο που παντρεύεται κοριτσάκι σαν του Μαγιού το λουλουδάκι, για ζωηρές παπαδοπούλες, για την αακαμάτρα κοπέλλα, για μονοδοντούδες γριές που θέλουν παντρειά.
Τραγούδια αποκριάτικα δε λένε άλλη εποχή γιατί λένε ψωριάζει η μύτη.
Μέσα στις γειτονιές γύριζε ο αρκουδιάρης με την αρκούδα και το ντέφι, άλλος με την καμήλα και άλλος με το γάιδαρο που του φορούσε σώβρακο και καπέλο. Σκύλο με σαμάρι και ό,τι άλλο σκαρφιζότανε ο καθένας.
Και τί να πεις για τον σταχτοπόλεμο… αντάριαζε ο τόπος. Και από πίσω ο παιδόκοσμος μασκαρεμένος να τρέχει λαχανιασμένος για να προλάβει να τα δει όλα. Τώρα είναι έ¬τοιμες στολές, τότε μόλις άνοιγε το τριώδιο άρχιζε και το ανασκάλεμα στις κασέλες, τα μπαούλα και τους γίκους να βρουν τι θα φορέσουν.
Συνήθως οι γυναίκες ντυνόντουσαν άνδρες και οι άνδρες γυναίκες ή όπως λένε, η κυρά υπηρέτρια και ο υπηρέτης αφεντικό.
Τις Απόκριες έκαναν και τις κασκαρίκες: Οι νέοι, παρέες-παρέες, περνούσαν από τις γειτονιές των κοριτσιών κι έπαιρναν καρούτες, γλάστρες, απλωμένα ρούχα, λανάρια και ό,τι άλλο έβρισκαν έξω στο χαγιάτι και μ’ αυτά έκλειναν το δρόμο μπροστά στις βρύσες, έβγαζαν τρυφερά σκόρδα, κρεμμύδια από τους κήπους και τα κρεμούσαν απάνω στο φράχτη. Και τόσα άλλα αστεία χωρίς καμία παρεξήγηση, γιατί το καλούσαν οι μέρες.
Την Καθαρή Δευτέρα έτρωγαν μαζί με άλλα σαρακοστιανά και φασόλια οι γριές. Φασόλια άσπρα είναι, αλλά επειδή όλοι έβγαιναν να διασκεδάσουν στο σπίτι, μόνο οι γριές τα ετοίμαζαν. Γι’ αυτό πήραν αυτό το όνομα, μάλιστα έριχναν από πάνω χτυπημένο ξύδι με αλεύρι, κάτι σαν κρέμα.
Την Καθαρή Δευτέρα οι κοπέλες έκαναν αρμυροκουλούρα. Έπαιρναν αλεύρι από τρεις πρωτοστέφανες, την ζύμωναν με πολύ αλάτι, την έψηναν στη χόβολη ή στη γάστρα. Τη νύχτα διψούσαν κι όποιον έβλεπαν (στον ύπνο τους βέβαια) που τους έδινε νερό, έτσι θα έλεγαν κι αυτόν που θα παντρευόντουσαν. (Θανάση, Γιώργη…). Την Τετάρτη μετά την Καθαρή Δευτέρα, η παντρεμένη κόρη θα πήγαινε τα τριήμερα στους γονείς της, για να τους ευχηθεί καλή σαρακοστή. Πρεβέντα ψωμί, ρεβύθια με μανέστρα φαγητό και πασπαλισμένα με κανέλλα, κρασί, λουκούμια και ποτό.
Ένα έθιμο με βαθειές τις ρίζες που μαρτυρεί το δέσιμο της παραδοσιακής οικογένειας στη λεβεντογέννα Ρούμελη. Σήμερα οι απόκριες στην Αμφίκλεια γιορτάζονται διαφοροποιημένες, αλλά ευτυχώς διατηρείται ατόφιος ο κύριος κορμός.
Το τελευταίο Σάββατο της αποκριάς, οι Δαδιώτες γλεντούν όλοι μαζί σ’ ένα χέι που ανάβει ο Δήμος στην απάνω πλατεία. Προσφέρονται μεζέδες, πίττες, κρασί από τον τοπικό σύλλογο γυναικών και το χορό ανοίγει χορευτικό του τοπικού Λαογραφικού Συλλόγου. Ο χορός όχι κρατάει αλλά παρακρατάει και μάλιστα πολλές χρονιές χορεύουν μαζί με τις νιφάδες που στέλνει από πάνω ο Γέρο-Παρνασσός. Όλες τις ημέρες της αποκριάς το Δαδί μοσχοβολάει κοντοσούβλι και πίττες.
Σ’ αυτά οι Δαδιώτισσες είναι μοναδικές. Και την Καθαρή Δευτέρα ο Λαογραφικός Σύλλογος στην κάτω πλατεία, προσφέρει φασολάδα και άλλα σαρακοστιανά.
Το κρασοβάρελο στήνεται δίπλα και περιμένει τους μερακλήδες να πιουν, να κάνουν κέφι και να ξεφαντώσουν.
Και για το τέλος αφήσαμε το πιο σπουδαίο, το πιο πρωτόγνωρο και το πιο γαργαλιστικό. Όταν λέμε κοντοσούβλι ο νους μας πάει στη Ρούμελη και όταν λέμε Ρούμελη ο νους μας πάει στο κοντοσούβλι.
Και πράγματι έτσι είναι.
Κοντοσούβλι 100 μέτρα στην κάτω πλατεία της Αμφίκλειας την τελευταία Κυριακή. Κοντοσούβλι να χορτάσει το μάτι σας. Κοντοσούβλι Γίγας που καθιέρωσε από πέρυσι ο Δήμος και γράφτηκε στο βιβλίο Γκίνες.
Και όχι μόνο αλλά και παρέλαση αρμάτων, μεταμφιεσμένων και άλλα δρώμενα στον ίδιο χώρο κωμικά και χαρούμενα αλλά και άλλες εκπλήξεις.
Και όλα ντυμένα με την ντόπια παραδοσιακή μας μουσική, τους ντόπιους αυθεντικούς τραγουδιστές επαγγελματίες και όχι μόνο.
Από την έντυπη έκδοση της εφημερίδας “Εμπρός”
