Η Ναυπακτιακή παρουσία στην Πάτρα από τον 19ο αιώνα
Του Ηλία Στ. Δημητρόπουλου
Στα χνάρια των πρώτων δράσεων (1892 – 1896)
Από διάσπαρτες αρχειακές πηγές, αλλά κυρίως από τις πατρινές εφημερίδες της εποχής, εντοπίστηκαν οι πιο αξιόλογες δράσεις αυτής της περιόδου, που ανάγονται στα εξής σημεία :
Πρώτος Πρόεδρος του Συνδέσμου (Α΄ θητεία 1892) κατά πάσα πιθανότητα ήταν ο Λοχαγός Ζήσιμος Τσαντίλης που καταγόταν από τη Βετολίστα (Τερψιθέα) Ναυπακτίας, τον οποίο συναντάμε, εξακριβωμένα πλέον, και ως εκλεγμένο Πρόεδρο στη δεύτερη θητεία, δηλαδή τον Απρίλιο του 1896.
Στην πρώτη θητεία και συγκεκριμένα το 1895 καταγράφεται και ο πρώτος δωρητής του Συνδέσμου, κάτω από τις ακόλουθες περιστάσεις:
Ήταν αρχές Απριλίου 1895. Η προεκλογική εκστρατεία για τις βουλευτικές εκλογές βρισκόταν στο απόγειό της. Οι εκλογές είχαν ορισθεί για την Κυριακή 15 Απριλίου (παλαιό ημερολόγιο). Κύριοι πολιτικοί αντίπαλοι, ο μεθοδικός και οραματιστής Χαρίλαος Τρικούπης από τη μια μεριά, και ο ρέπων προς τη δημαγωγία Θεόδωρος Δηλιγιάννης, από την άλλη. Ένας Ναυπάκτιος (Πλάτανος Ναυπακτίας) υποψήφιος βουλευτής προσέτρεξε και στους συμπατριώτες που βρίσκονταν στην Πάτρα. Ήταν ο Γεώργιος Πλατανιώτης (εκλέχτηκε στις εκλογές του Απριλίου 1895). Πήρε το καΐκι και πετάχτηκε στην Πάτρα και «κατέφυγε» για προεκλογικές επαφές, που αλλού ; Στο Σύνδεσμο Ναυπακτίων όπου έκανε και το σχετικό δωράκι του. Να πώς περιγράφει την επίσκεψη και την ευγενική χειρονομία του ο ΝΕΟΛΟΓΟΣ της 12ης Απριλίου1895.
«Δωρεά Συλλόγω. Εις τον ενταύθα επί κοινωνικώ αγαθό λειτουργούντα Σύλλογον των Ναυπακτίων, ο πρότινος διελθών εντεύθεν κ. Γ. Πλατανιώτης, υποψήφιος βουλευτής Ναυπακτίας, εδωρήσατο δια του κ. Γ. Παπαϊωάννου, συμβούλου του Σωματείου τούτου, δρχ. 200, τεκμηριώσας ούτω και κατά τούτο τον πάντοτε ένθουν υπέρ των πατριωτών του ζήλον».
Πίσω απ’ την καθ’ εαυτή είδηση αποκαλύπτεται ότι ένας από τα επτά μέλη του Δ.Σ., στην πρώτη θητεία, ήταν ο Γεώργιος Παπαϊωάννου, για τον οποίο γίνεται αναφορά σε επόμενα κεφάλαια.
Όπως συμβαίνει σε κάθε εποχή, ανάλογα με τα κρατούντα, έχουμε και τα παράδοξα, όπως :
Στις 25 Σεπτεμβρίου 1895, το μέλος του Δ.Σ., ο παντοπώλης, Σταύρος Βλαχόπουλος (εδώ εντοπίζεται και δεύτερο μέλος του 7μελούς Δ.Σ. στην πρώτη θητεία), προσέφυγε στην Αστυνομία και κατήγγειλε την εξαφάνιση του 14ετούς υπηρέτη του, Γεωργίου Μπακάλη από τη Σίμου Ναυπακτίας. Μάλλον θα εντοπίστηκε ο μικρός Γεωργάκης, το περιστατικό όμως δείχνει ότι πολλά παιδιά, ανήλικα ακόμη, δίνονταν σε ευκατάστατες οικογένειες για εσωτερική απασχόληση και ο χαρακτηρισμός υπηρέτης ήταν όρος αποδεκτός από την κοινωνία της εποχής.
Τον μήνα Αύγουστο του 1895, τοποθετήθηκε στην Πάτρα ως Αστυνόμος, ο Υπολοχαγός Ιωάννης Σισμάνης, προς μεγάλη χαρά των Ναυπακτίων.
Την ίδια εποχή, δύο απλά περιστατικά πιστοποιούν την παρουσία των Ναυπακτίων στην Πάτρα, αλλά και την επιχειρηματική τους δραστηριότητα.
Οι αδερφοί Γειώργος και Δημήτριος Λαΐνης, με καταγωγή από την Κλεπά Ναυπακτίας, διατηρούσαν κατάστημα χρυσοχοΐας στη γωνία Ρήγα Φεραίου και Αγίου Νικολάου. Ο μικρότερος Δημήτρης, νέο παιδί, έκανε και τις σχετικές ζαβολιές του. Σύμφωνα με ανακοίνωση της αστυνομίας πρόσφερε χρυσαφικά σε γυναίκες εν αγνοία του μεγάλου αδερφού, τού Γιώργου. Τα χρυσαφικά εντοπίστηκαν στα χέρια κοινών γυναικών, κατασχέθηκαν από την Αστυνομία και επιστράφηκαν στο χρυσοχοείο. Στις επόμενες ημέρες οι αδερφοί Λαΐνη, ως αναμενόταν, διέψευσαν το δημοσίευμα και δήλωσαν ότι επρόκειτο για μικρή παρεξήγηση.
Το 1896 παρατηρούνται και κάποια συμπτώματα τριβών και διενέξεων μεταξύ των εποίκων – μετοίκων Ναυπακτίων και των ντόπιων. Χαρακτηριστικό του κλίματος και των μεμονωμένων περιστατικών είναι η επιστολή που δημοσιεύθηκε στο ΝΕΟΛΟΓΟ της 29ης Μαΐου 1896.
«Κύριε Συντάκτα.
Οι αδελφοί Δημήτριος και Γεώργιος Λαΐνη ή Κραβαρίται – διότι ως Κραβαρίται είναι γνωστοί – μου επιτέθησαν χθές την πρωΐαν μετά δύο άλλων φίλων των, έξωθι του καταστήματός των και εσώθην ως εκ θαύματος εκ της αγρίας επιθέσεως. Και διατί νομίζετε ; Εις τον έτερον εξ αυτών, τον Δημήτριον, είχον δανείσει προ μηνών πολλών 25 δραχμάς. Βλέπων ότι παρήρχετο τόσος χρόνος χωρίς να μου τας δίδη, μετέβην χθες στο κατάστημά του δια να τω ζητήσω τα χρήματά μου. Άλλ’ αυτός, με ύβρισε πρώτον σκαιώς και έπειτα μου επετέθη εις δε την επίθεσιν έλαβον μέρος ο αδελφός του και δύο άλλοι φίλοι των. Ως να μη είχον δικαίωμα να ζητήσω τα χρήματά μου. Την πράξιν κατήγγειλα εις την Δικαιοσύνην και θα μάθουν μετ’ ολίγον οι κύριοι Κραβαρίται ότι ευκολώτερον δύναται να επαιτώσι, τας οικογενειακάς ακολουθούντες παραδόσεις, παρά να αρνώνται να πληρώσουν τα χρέη των.
Μεθ’ υπολήψεως
ΧΡΗΣΤΟΣ ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ
Στον αντίποδα της παραπάνω επιστολής, πέντε χρόνια μετά, τον Οκτώβριο του 1900, σημειώθηκε ένα άλλο περιστατικό, το οποίο όχι μόνο αναιρεί τους όποιους χαρακτηρισμούς, αλλά φανερώνει το ήθος, την εντιμότητα και την νομιμότητα που διέκρινε τον Γεώργιο Λαΐνη.
Μια μέρα τον επισκέφθηκε στο χρυσοχοείο του ένας χωρικός που κρατούσε στα χέρια του μια χρυσή καρφίτσα και πρότεινε να την πωλήσει στο χρυσοχόο με την τιμή μόνο των 20 δρχ., αν και η πραγματική της αξία ανερχόταν τουλάχιστον σε 100 δρχ. Ο έμπειρος Γ. Λαΐνης αντιλήφθηκε ότι πρόκειται για κλεμμένη, παρά τους ισχυρισμούς του χωρικού ότι τη βρήκε στο δρόμο. Κάλεσε την Αστυνομία και πράγματι επιβεβαιώθηκε ότι η καρφίτσα ήταν κλεμμένη και μάλιστα αποδόθηκε στον κάτοχό της.
Η δεύτερη θητεία 1896 – 1900. Το Β΄ Καταστατικό
Τον Απρίλιο του 1896, σχεδόν, είχαν συμπληρωθεί τέσσερα χρόνια από την επίσημη ίδρυση του Συνδέσμου. Φαίνεται ότι οι συνθήκες είχαν ωριμάσει για αλλαγές στο πρώτο καταστατικό. O πρώτος ενθουσιασμός δίνει χώρο και στον ρεαλισμό της ζωής. Ήδη είχαν επέλθει κοινωνικές, πολιτικές και οικονομικές διαφοροποιήσεις και αποκτήθηκε η σχετική εμπειρία από την μέχρι τότε λειτουργία του Συνδέσμου.
Όπως προαναφέρθηκε, αν για την ακριβή σύνθεση του πρώτου διοικητικού Συμβουλίου (1892 – 1896) δεν διασώθηκαν τα πλήρη στοιχεία, έχουμε όμως την ακριβή σύνθεση του δεύτερου διοικητικού συμβουλίου, που αναδείχθηκε από τις αρχαιρεσίες της 7ης Απριλίου 1896. Είχαν προηγηθεί Γενικές Συνελεύσεις και η τροποποίηση ορισμένων άρθρων του πρώτου καταστατικού.
Η πρόσκληση για σύγκληση Γενικής Συνέλευσης την Κυριακή 7 Απριλίου 1896 είχε ως εξής :
«ΠΡΟΣΚΛΗΣΙΣ»
Προσκαλούνται πάντα ανεξαιρέτως τα μέλη του Ναυπακτιακού Συνδέσμου, όπως την προσεχή Κυριακήν ώρα 3 μ.μ. ακριβώς, συνέλθωσιν εις συνέλευσιν εν τω Λυκείω κ. Κανελλοπούλου ίνα επιψηφίσωσι το νέο καταστατικόν και προβώσιν εις αρχαιρεσίας».
Εν Πάτραις τη 5 Απριλίου 1896
(εκ του γραφείου του Συνδέσμου)
Τον Απρίλιο του 1896, τέθηκε σε εφαρμογή το τροποποιηθέν καταστατικό του Συνδέσμου. Δύο ήταν οι κυριότερες αλλαγές που επήλθαν. Πρώτον το Δ.Σ. διευρύνθηκε και από 7μελές έγινε 9μελές και δεύτερον ανακλήθηκε ο τόπος τέλεσης της ετήσιας επετειακής γιορτής του Συνδέσμου (Μαγκλαρέικα Ρίζας).
Η σύνθεση του 9μελούς Διοικητικού Συμβουλίου που αναδείχθηκε από τις αρχαιρεσίες της 21ης Απριλίου (Κυριακή) ήταν :
Πρόεδρος, Ζήσιμος Τσαντίλης (Λοχαγός από Βετολίστα)
Αντιπρόεδρος, Μιχάλης Παναγιωτόπουλος
Γραμματέας, Γεώργιος Ν. Σπηλιωτόπουλος
Ταμίας, Δημήτριος Σπ. Σούλος (Άνω Χώρα)
Σύμβουλοι : Σταύρος Βλαχόπουλος (παντοπώλης), Κωνσταντίνος Δ. Κολοκύθας (εμπορία καπνών), Κωνσταντίνος Αλεξόπουλος, Γεώργιος Ν. Παπαϊωάννου (εμποροράφτης) και Γεώργιος Αναγνωστόπουλος.
*Απόσπασμα από το βιβλίο του Ηλία Δημητρόπουλου «Ο εν Πάτραις Ναυπακτιακός Σύνδεσμος» που δημοσιεύεται σε συνέχειες στην εφημερίδα “εμπρός”
(συνεχίζεται)
