Η Ναυπακτιακή παρουσία στην Πάτρα από τον 19ο αιώνα
Του Ηλία Στ. Δημητρόπουλου
Το Ναυπακτιακό φιλότιμο
Ένα περιστατικό συνέβαλε να πλημμυριστούν από περηφάνια όχι μόνο οι Ναυπάκτιοι της Πάτρας, αλλά και οι απανταχού Ναυπάκτιοι και έχει άμεση σχέση με τους πρώτους Ολυμπιακούς αγώνες του 1896, που αναβίωσαν στη χώρα που τους γέννησε, μετά 1503 χρόνια.
Οι αγώνες άρχισαν ανήμερα της 25ης Μαρτίου (παλαιό ημερολόγιο) στην Αθήνα και διήρκεσαν μέχρι την 3η Απριλίου. Ο πατρινός αθλητής ΝΙΚΟΛΑΟΣ Π. ΑΝΔΡΙΑΚΟΠΟΥΛΟΣ κέρδισε χρυσό μετάλλιο στο αγώνισμα «Αναρρίχηση επί κάλω».
Στην θριαμβευτική υποδοχή, που του έγινε κατά την επάνοδό του στην Πάτρα, για κακή του τύχη, έχασε το μετάλλιο. Καταστενοχωρημένος καταχώρισε αγγελία στις εφημερίδες και παρακαλούσε όποιον είχε βρει ή θα έβρισκε το μετάλλιο να του το παρέδιδε και θα είχε και καλή ανταμοιβή. Οι μέρες περνούσαν άκαρπες και η απελπισία τον είχε καταλάβει. Εκεί γύρω στις 10 Μαΐου ήρθε το «μάννα» εξ ουρανού ή ρεαλιστικότερα από τη Βετολίστα. Το μετάλλιο το βρήκε ο τεταρτοετής φοιτητής της ιατρικής, Ιωάννης Λαζαρόπουλος από την Βετολίστα, που έσπευσε και το παρέδωσε στον Ανδριακόπουλο. Χαρακτηριστικό είναι το ευχαριστήριο του Ολυμπιονίκη :
Υψηλό ήθος από το τέκνο της Βετολίστας και ένα ακόμη δείγμα της επικοινωνίας, που είχαν αναπτύξει οι κάτοικοι της Βετολίστας με την Πάτρα.
ΝΕΟΛΟΓΟΣ 11 Μαΐου 1896
Η Κρητική Φλόγα
1896 – 1897. Η μικρή Ελλάδα «φλέγεται» από άκρο σε άκρο για τα γεγονότα της Κρήτης, το λεγόμενο «Κρητικό Ζήτημα». Παντού πραγματοποιούνται διαδηλώσεις και διεξάγονται έρανοι για συμπαράσταση του αγώνα του Κρητικού λαού. Στην Πάτρα υπάρχει και ο Κρητικός μοχλός, δηλαδή o Σύλλογος Κρητών Αχαΐας «ΤΟ ΑΡΚΑΔΙ», που συνέβαλλε στην περαιτέρω κινητοποίηση λαού, Σωματείων και Συλλόγων.
Στο πλαίσιο των σχετικών κινητοποιήσεων προκλήθηκε σύσκεψη των φορέων με συμμετοχή και των Προέδρων όλων των συλλόγων και σωματείων της Πάτρας, με σκοπό τη μεθόδευση ενεργειών συμπαράστασης και διεξαγωγής σχετικών εράνων.
Δεν πέρασαν πολλές μέρες και οι περήφανοι Ναυπάκτιοι έδωσαν βροντερό ‘’παρών’’, με δείγματα φιλοπατρίας και αλληλεγγύης. Τρανή επιβεβαίωση το δημοσιογραφικό σχόλιο του ΝΕΟΛΟΓΟΥ της 31ης Μαΐου 1896.
ΝΕΟΛΟΓΟΣ ΠΑΤΡΩΝ
Παρασκευή 31 Μαϊου 1896, φ651
‘’Έρανος στην Πάτρα για τον Κρητικόν Απελευθερωτικόν Αγώνα’’
«Εισφορά Συλλόγου Ναυπακτιέων»
‘’καίτοι ολιγομελής ο ενταύθα Σύλλογος των Ναυπακτιέων, καίτοι γλίσχρων όπως δήποτε πόρων, εψηφίσατο εν τούτοις γενναίον ποσόν υπέρ της Κρήτης.
Συνελθών χθές εις έκτακτον συνεδρίασιν αποφάσισε την εισφοράν 120 δραχμών, τουθ’ όπερ και τους διευθύνοντας τον σύλλογον τιμά και αυτόν καθ’ όλου τον σύλλογον.
Εύγε αληθώς εις τους Ναυπακτιείς, ων το παράδειγμα ας ελπίσωμεν ότι ακολουθήσωσι και τα λοιπά σωματεία’’.
Η προσφορά ήταν και μια βροντερή απάντηση στην δυσφήμηση που είχαν υποστεί τα Κράβαρα και η Ναυπακτία από τα δημοσιεύματα του Ανδρέα Καρκαβίτσα και του πατρινού ποιητή, Ηλία Συνοδινού.
Κωνσταντίνος Δ. Κολοκύθας. Θυσία στο Βωμό του Έθνους
Μπαίνοντας το 1897, με επίκεντρο το Κρητικό ζήτημα συνεχίζεται ο αναβρασμός. Η μικρή Ελλάδα πάλλεται ολόκληρη από πατριωτική έξαρση, που την τροφοδοτούσαν και διάφοροι δημαγωγοί, ανεύθυνες μυστικές «Εθνικές Εταιρείες», τοκογλύφοι και δανειστές, εντός και εκτός της χώρας. Αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης ήταν η πρόκληση ελληνοτουρκικού πολέμου, τον Απρίλιο του ίδιου χρόνου, που κατέληξε σε τραγωδία για την Ελλάδα. Είναι το επονομαζόμενο «Μαύρο 97».
Στον ολέθριο αυτόν πόλεμο, η Ναυπακτιακή Κοινότητα της Πάτρας είχε το δικό της μερίδιο στις θυσίες. Πρόκειται για τη θυσία του επιστρατευμένου στρατιώτη, μέλους του Δ.Σ. του Συνδέσμου, Κωνσταντίνου Κολοκύθα, του Δημητρίου και της Μαρίας, που καταγόταν από την Κάτω Χώρα (Μικρή Λομποτινά) Αποδοτίας.
Στο φύλλο του ΝΕΟΛΟΓΟΥ 1029/14.06.1897, δημοσιεύτηκε η παρακάτω καταχώρηση του Ναυπακτιακού Συνδέσμου, που καλούσε τους συμπατριώτες να παραστούν στο 40ήμερο Μνημόσυνο του στρατιώτη Κωνσταντίνου Κολοκύθα, που έπεσε ηρωικά μαχόμενος στη μάχη του Γριμπόβου, κοντά στην Άρτα, στις 2 Μαΐου 1897.
ΝΑΥΠΑΚΤΙΑΚΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΕΝ ΠΑΤΡΑΙΣ
Παρακαλούνται άπαντα τα μέλη του Συνδέσμου τούτου, όπως παρευρεθώσι αύριον Κυριακήν περί ώραν 8ην π.μ. εν τω ιερώ Ναώ του Αγίου Ανδρέου, εν ώ θα τελεσθή Μνημόσυνον υπέρ αναπαύσεως της ψυχής του Κωνσταντίνου Κολοκύθα, ευγενούς μέλους και ευεργέτου του Συνδέσμου, πεσόντος ηρωικώς εις την μάχην του Γριμπόβου.
Πάτραι 14 Ιουνίου 1897
Εκ του Γραφείου του Συνδέσμου
Συγκινητική, αλλά και διαφωτιστική είναι η πρόσκληση που εξέδωσε η οικογένεια του πεσόντα Κωνσταντίνου Κολοκύθα για συμμετοχή στο Μνημόσυνό του, η οποία παρατίθεται λόγω της εξαιρετικής σημασίας της, αυτούσια κατ’ επιταγή της ιστορίας .
ΜΝΗΜΟΣΥΝΟΝ ΥΠΕΡ ΤΟΥ ΚΩΝ. ΚΟΛΟΚΥΘΑ
Εν τω ιερώ ναώ του Αγίου Ανδρέου τελούμεν αύριον Κυριακήν η μήτηρ και οι αδελφοί του Κωνσταντίνου Δ. Κολοκύθα μνημόσυνον υπέρ της ψυχής του. Τον Κωνσταντίνον Κολοκύθαν τον εγνωρίσαμεν ως καλόν πολίτην, φίλον της εργασίας και της τιμής, τον είδομεν έφεδρον εκ των πρώτων προσελθόντων εις την φωνήν της πατρίδος και τον εθαυμάσαμεν αψηφήσαντα υπέρ Αυτής την ζωήν του, γενναιότατα αγωνισθέντα και ηρωικώς πεσόντα εις το πεδίον της τιμής.
Αλλ’ εγνωρίσαμεν εν τη γενναιόφρονα καρδία του Κολοκύθα τον χριστιανόν όταν έκπληκτοι εμανθάνομεν μετά τον ένδοξον θάνατό του την διαθήκη του. Ο καλός Κώστας πριν καταλίπη ως στρατιώτης την φιλτάτη οίκογενειακή του εστία, όπου εν ειρήνη και αγάπη εβίου μετά της μητρός και των αδελφών, κατέλιπεν ως πολίτης Έλλην και Χριστιανός ολιγόστιχον διαθήκην δια της οποίας διένειμεν, εν περιπτώσει θανάτου του την μικράν του περιουσίαν όλην σχεδόν υπέρ ευγενεστάτων και φιλανθρωπικών σκοπών. Οποία γενναία καρδία ! Οποία ψυχή ευγενής ! Προσέλθωμεν εις τον ναόν να δεηθώμεν υπέρ τοιαύτης ψυχής, της οποίας άλλωστε η μνήμη θα μείνει προσφιλής παρ’ ημίν και ιερά δια πάσαν χριστιανικήν καρδίαν».
Με τη διαθήκη του, ο ευγενέστατος και χρηστότατος πατριώτης Κωνσταντίνος Δ. Κολοκύθας, άφησε και το ποσό των( 500) δρχ. στον Ναυπακτιακό Σύνδεσμο κι έτσι κατέστη ο δεύτερος δωρητής του.
Η αξία της διαθήκης κρίνεται ιδιαίτερης σημασίας αφενός από ιστορικής πλευράς και αφετέρου από πολλά άλλα παράπλευρα συγχρωτισμένα στοιχεία.
Υπήρξε από τα ιδρυτικά στελέχη του Συνδέσμου.
Από τo περιεχόμενο της διαθήκης του, εκπορεύεται υποδειγματικό ήθος, χριστιανική πίστη και θερμός πατριωτισμός. Από το ίδιο πνεύμα και τις ίδιες αρετές φαίνεται ότι διακατεχόταν ολόκληρη η οικογένειά του. Συνεκτιμημένων αυτών των στοιχείων παρατίθεται αυτούσια η διαθήκη του.
Η διαθήκη του Κωνσταντίνου Δ. Κολοκύθα (10.04.1897)
Ο υποφαινόμενος Κωνσταντίνος Δ. Κολοκύθας
Έχων σώας τας φρένας και υγιά και το σώμα κάμνω τη διαθήκη μου.
Αφήνω κληρονόμους μου. Την μητέρα μου Μαρία Δ. Κολοκύθα και τους αδελφούς μου Ιωάννην και Αθανάσιον Δ. Κολοκύθα. Εις μεν την μητέρα μου αφήνω δραχμάς τρεις χιλιάδας εις τον αδελφόν μου Ιωάννην πέντε χιλιάδας εις την αδελφήν μου Βασιλκή Κ. Πατούχα δρχ. χιλίας. Εις δε τον αδερφόν μου Αθανάσιον αφήνω δρχ. δέκα τρεις χιλιάδες. Εις τον βαπτιστικόν μου Κωνσταντίνον Δ. Γαλάτην δρχ. χιλίας προς εκπαίδευσιν. Εις τους υπηρέτας μου αφήνω εις μεν τον Χρήστον Αναγνωστόπουλον δρχ. πεντακοσίας. Εις τον Κων. Παπαγιαννόπουλον διακοσίας, εάν εν τη απουσία μου ευρεθώσι άμεμπτοι.
Αφήνω εις τα ενταύθα φιλανθρωπικά καταστήματα, ήτοι ορφανοτροφείον, πτωχοκομείον, νοσοκομείον, και σχολήν απόρων ανά δραχμάς πεντακοσίας. Εις τον Ναόν του Αγίου Δημητρίου εν Μικρά Λομποτινά δρχ. χιλίας για να κατασκευάσουν εικόνα του Αγίου Γεωργίου και να αγοράσουν έναν πολυέλαιο. Εις τον ενταύθα σύλλογον των Ναυπακτίων δραχμάς πεντακοσίας. Αφήνω δραχμάς χιλίας οκτακοσίας να τελεσθεί ενταύθα μνημόσυνον υπέρ της οικογενείας μας και τα υπόλοιπα να διανεμηθούν ενταύθα εις τους πτωχούς τους εκ του πολέμου απορφανωθέντας….
Εάν ο αδελφός μου Αθανάσιος επιστρέψη δεν εκ του πολέμου, αφήνω εις τον αδελφόν μου Ιωάννην ετέρας πέντε χιλιάδες δρχ., ως και στην αδελφή μου ετέρας δρχ. χιλίας. Επίσης εις την μητέρα μου ετέρας δρχ. δύο χιλιάδες. Τας δε υπολοίπους πέντε χιλιάδες αφήνω υπέρ του Εθνικού στρατού. Το ανωτέρω ποσόν ήτοι δραχμάς εννέα χιλιάδες υπάρχει εις καπνά συσκευασμένα και εις φύλλα, οινοπνεύματα, έπιπλα μαγαζίου, μετρητά, γραμμάτια εισπράξιμα διάφορα άλλα βερεσέδια εισπράξιμα, το δε πλεόνασμα ανήκει στον αδερφό μου Αθανάσιο ως κεφάλαιον και κέρδη από πρώτης Ιανουαρίου χίλια οκτακόσια ενενήντα έξ και εντεύθεν ως εις τα βιβλία μου εμφαίνονται. Εάν επιστρέψω εκ του πολέμου η παρούσα θεωρείται άκυρος. Ομολογώ ότι εις ουδένα οφείλω τίποτε δι υπογραφής ή άλλης τινός αφορμής εκτός μικρά πράγματα άτινα εμφαίνονται εις τα βιβλία μου. Εις τον Νικόλαον Μπομποτή, δεν οφείλω τίποτε ειμή μόνον ηθικάς υποχρεώσεις πολλάς. Αφήνω εις χείρας του μετρητά εις γραμμάτια εν όλω έξι χιλιάδας οκτακοσίας περίπου δραχμάς.
Εάν ηδίκησα ή ενόχλησα τινά παρακαλώ να με συγχωρήσει καθώς και εγώ συγχωρώ εκ καρδίας όντινα με ηδίκησε ή ενόχλησε οπωσδήποτε. Διορίζω εκτελεστάς της παρούσης τον Νικόλαον Μπομποτήν, Χρήστον Δρακόπουλον, Ζήσιμον Τσαντίλην λοχαγόν και Γεώργιον Σπυρόπουλον. Σήμερον ότε αναχωρώ δια τον πόλεμον αφήνω προσωρινώς τον αδελφόν μου Ιωάννην εις το μαγαζύ να με αντιπροσωπεύσει εις ότιδήποτε αορίστως τον δε Νικ. Μπομποτήν διά πληρεξούσιον ίνα με αντιπροσωπεύση εις τα καπνά απέναντι του Δημοσίου.
Εν Πάτραις τη δεκάτη Απριλίου χίλια οχτακόσια ενενήκοντα επτά έτος.
ΚΩΝΣΤ. Δ. ΚΟΛΟΚΥΘΑΣ
ΝΕΟΛΟΓΟΣ ΠΑΤΡΩΝ (09.05.1897)
*Απόσπασμα από το βιβλίο του Ηλία Δημητρόπουλου «Ο εν Πάτραις Ναυπακτιακός Σύνδεσμος» που δημοσιεύεται σε συνέχειες στην εφημερίδα “εμπρός”
