Η Ναυπακτιακή παρουσία στην Πάτρα από τον 19ο αιώνα
Του Ηλία Στ. Δημητρόπουλου
Η Α΄ Προεδρία Δημητρίου Ν. Χαραλαμπόπουλου (1911 – 1914)
Με την είσοδο του 1911, σημειώθηκε αλλαγή ηγεσίας στο Σύνδεσμο. Ο Αναστάσιος Ν. Παπαϊωάννου, μετά από δέκα και πλέον χρόνια παραμονής στο τιμόνι του Συνδέσμου (1900 – 1911), αποσύρθηκε από την Προεδρία και στις αρχαιρεσίες που πραγματοποιήθηκαν στις
2 Ιανουαρίου του 1911, Πρόεδρος αναδείχθηκε το παιδί από την Ελατού, που έμελλε να αναδειχθεί σ’ έναν από τους μεγαλύτερους Επιχειρηματίες και κοινωνικούς παράγοντες της Πάτρας. Επρόκειτο για τον Δημήτριο Χαραλαμπόπουλο του Νικολάου, που μαζί με τον μικρότερο αδερφό του τον Χαράλαμπο, έγραψαν ξεχωριστή ιστορία και στις τάξεις του Συνδέσμου, αλλά και της Πατραϊκής κοινωνίας γενικότερα. Για τους αδερφούς «Χαραλαμπόπουλοι», παρατίθεται ξεχωριστό κεφάλαιο στο τέλος του Α΄ Μέρους.
Η σύνθεση του νέου Διοικητικού Συμβουλίου είχε ως ακολούθως :
Πρόεδρος, Δημήτριος Ν. Χαραλαμπόπουλος
Αντιπρόεδρος , Γρηγόριος Παπαδημητρόπουλος (Ταγματάρχης ε.α.)
Γραμματέας, Θεόδωρος Φ. Παπαθεοδώρου
Ταμίας, Κωνσταντίνος Βέργος
Σύμβουλοι : Νικόλαος Σπαρτινός, Νικόλαος Σπηλιωτόπουλος, Δημήτριος Σ. Σούλος, Δημήτριος Νικολάου και Κωνσταντίνος Σούλος.
Άξιον παρατήρησης είναι η είσοδος στο Δ.Σ. των νεότερων μελών, Θεόδωρου Παπαθεοδώρου, Δημητρίου Νικολάου και Κωνσταντίνου Σούλου.
Την εποχή αυτή η Ελλάδα κάτω από την καθοδήγηση του Ελευθερίου Βενιζέλου ετοιμάζεται για τη μεγάλη εξόρμηση των Βαλκανικών πολέμων. Η αναγεννητική φλόγα που προέκυψε από το πατριωτικό κίνημα του 1909, είχε έρθει η ώρα να αποφέρει τους καρπούς της.
Ο Πρόεδρος Δημήτριος Χαραλαμπόπουλος, όπως καταγράφεται και στο οικείο κεφάλαιο, ήταν ταγμένος αναφανδόν στο Βενιζελικό στρατόπεδο.
Όπως ήταν φυσικό, η προσωπικότητα του Προέδρου επηρέασε και τις δράσεις και τις επιλογές του Συνδέσμου.
Τώρα τη θέση των εκδρομών στη Ναύπακτο που χαρακτήρισαν τη δεκαετία 1900 – 1910, πήρε η αναβίωση της κλασικής διεξαγωγής της επετειακής γιορτής του Συνδέσμου στην Πάτρα.
Ο Σύνδεσμος δεν είχε συγκεκριμένο προστάτη Άγιο, μέχρι να αποκτήσει το δικό του λατρευτικό χώρο στον Άγιο Χαράλαμπο. Ο ετήσιος ιδρυτικός εορτασμός του, τελούνταν στον ιερό ναό του Αγίου Αλεξίου, που τότε, ακόμη, η περιοχή που βρισκόταν ο Ναός φάνταζε σαν εξοχή. Ημερολογιακά γινόταν κατά την εορτή των Αγίων Πάντων, που εκ των πραγμάτων συμπίπτει, κατά περίπτωση, περί τα τέλη Μαΐου – αρχές Ιουνίου.
Κατά χρονολογική σειρά οι κυριότερες δράσεις – εκδηλώσεις και τα γεγονότα της εν λόγω τετραετίας αποτυπώνονται ως ακολούθως.
Έτος 1911
Στις 22 Ιανουαρίου πολλά μέλη του Συμβουλίου, μαζί με πολλούς Ναυπάκτιους της Πάτρας, παρευρέθηκαν στην κηδεία του συμπατριώτη Σταύρου Σταυρόπουλου, μεταξύ των οποίων και ο Ταγματάρχης τότε, Γεώργιος Οδ. Βλαχογιάννης.
Πλησίαζαν οι μέρες για τον εορτασμό της 25ης Μαρτίου. Συναγερμός είχε σημάνει σε αρχές, συλλόγους και Σωματεία. Ο Ναυπακτιακός Σύνδεσμος συμμετείχε με επικεφαλής τον Πρόεδρό του και τη σημαία του. Ο εορτασμός της Εθνικής εορτής αποτελούσε κορυφαίο γεγονός και η συμμετοχή του Συνδέσμου είχε θεσμοθετηθεί και στο καταστατικό του. Οι Σύλλογοι ‘’εν σώματι’’ με επικεφαλής τους Προέδρους τους και τη σημαία τους, μετέβαιναν συντεταγμένα και παρατάσσονταν στην Πλατεία Γεωργίου Α΄.
Γόνιμη ήταν η χρονιά και από πλευράς αρραβώνων και γάμων :
Στις 21 Αυγούστου, γεγονός για τους Ναυπάκτιους της Πάτρας και όχι μόνον, προκάλεσαν οι αρραβώνες του διαπρεπούς καθηγητού Κωνσταντίνου Σ. Σούλου με την Μαρίκα Σ. Ευθυμίου.
Ακολούθησαν, στις 26 Οκτωβρίου οι αρραβώνες του Προέδρου Δημητρίου Χαραλαμπόπουλου με την Μαρία Ν. Σταυροπούλου, γεγονός που προκάλεσε αίσθηση. Ήδη ο Δ.Ν.Χ. είχε αρχίσει την θεαματική ανοδική του πορεία στην επιχειρηματική και κοινωνική ζωή της Πάτρας. Η αγγελία που ακολουθεί έρχεται να το επιβεβαιώσει :
«εορτάζει ο Δ.Ν.Χ…. μετά της μνηστής και δέχονται επισκέψεις στην οικία τους επί της Αγίου Νικολάου 29».
Αισθητή και η παρουσία μιας κόρης του αείμνηστου Ζήσιμου Τσαντίλη, της Ιωάννας, που με επιστολή της ευχαριστεί οδοντίατρο για τις οδοντιατρικές φροντίδες, με τη διαφορά ότι τώρα υπογράφει ως Τσανδύλη και όχι ως Τσαντίλη.
Το 1911 έβαινε προς το τέλος με το άνοιγμα του πρώτου καταστήματος από την πλευρά του μικρότερου αδερφού του Προέδρου, Χαράλαμπου Ν. Χαραλαμπόπουλου, ένα ακόμη σημείο σύναξης των Ναυπακτίων της Πάτρας.
Έτος 1912
Με το πηδάλιο της χώρας στα χέρια του οραματιστή Ελευθερίου Βενιζέλου, μπήκε το 1912 που έμελλε να είναι έτος εθνικών θριάμβων. Στη Ναύπακτο δήμαρχος ήταν ο Χρήστος Τρικαίος και στην Πάτρα ο Δημήτριος Βότσης.
Ο Σύνδεσμος «εγκαινίασε» τη χρονιά με το γάμο του Προέδρου Δ.Ν.Χ., που τελέστηκε στις 9 Ιανουαρίου. Το μυστήριο ευλόγησε ο Επίσκοπος Αντώνιος, κουμπάρα ήταν η σύζυγος του τελώνη Πατρών Παντελέσκου, για λογαριασμό του αδερφού της, μεγαλέμπορου στον Πειραιά, Γεωργίου Φαντόπουλου.
Στον εορτασμό της 25ης Μαρτίου, όπως πάντα, ‘’παρών’’ ο Σύνδεσμος. Χαρακτηριστική είναι η πρόσκληση του Προέδρου.
‘’ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΝΑΥΠΑΚΤΙΩΝ ΕΝ ΠΑΤΡΑΙΣ’’
«καλούνται τα μέλη αυτού αύριον Δευτέραν και ώραν 8.30 π.μ. εις την οικίαν του Προέδρου, οδός Αγίου Νικολάου αριθ. 29 όπως μετά της σημαίας μεταβώμεν εν σώματι εις τον Μητροπολιτικόν Ναόν προς εορτασμόν της Εθνικής ημών εορτής».
Ο Πρόεδρος ο Γραμματεύς
Δ. Ν. Χαραλαμπόπουλος Θ. Παπαθεοδώρου»
Όπως επιβεβαιώνεται από την πρόσκληση, Πρόεδρος εξακολουθεί να είναι ο Δημήτριος Χαραλαμπόπουλος.
Επίσης αξιοσημείωτο είναι το κλίμα της εποχής που αντικατοπτρίζει το εθνικό-θρησκευτικό αίσθημα και το όραμα για πραγμάτωση της Μεγάλης Ιδέας. Αυτό εξ άλλου δείχνει η με στρατιωτική τάξη και η με τη σημαία τους προσέλευση των φορέων στην εκκλησία.
Εν τω μεταξύ οι εμποροράφτες αδερφοί Παπαϊωάννου συνεχίζουν την επαγγελματική τους δραστηριότητα, συμπληρώνοντας τριάντα επτά (37) χρόνια αδιάλειπτης παρουσίας.
Την ίδια περίοδο ένα άλλο βασικό μέλος του Συνδέσμου, ο πετυχημένος επιχειρηματίας – χρυσοχόος, Γεώργιος Γρηγ. Λαΐνης,
αναχώρησε για Παρίσι– Γερμανία για επαγγελματικές υποθέσεις. Στον αντίποδα, σε λίγες ημέρες επέστρεψε από την Ευρώπη ο εμποροράφτης Γεώργιος Ν. Παπαϊωάννου.
Τα ταξίδια αυτά δείχνουν από μόνα τους, πως η Ναυπακτιακή παρουσία στην Πάτρα όχι μόνο διευρυνόταν, αλλά εδραιωνόταν στο κοινωνικό και επαγγελματικό στερέωμα της πόλης.
Είχαν κι έναν ακόμη λόγο να καυχώνται οι Ναυπάκτιοι της Πάτρας. Στις 17 Απριλίου σήμανε μεγάλο ιστορικό γεγονός όχι μόνο για την Πάτρα και την γύρω περιοχή, αλλά και σε πανελλήνια κλίμακα. Ήταν η πρώτη πτήση του αεροπόρου Αλέξανδρου Καραμανλάκη, από τον στοιχειώδη αεροδιάδρομο του Ρίου. Με θερμή παράκληση των επιφορτισμένων με την τάξη, Λοχαγών Νικ. Σουμπασάκου και Δαλιάνη , ο Καραμανλάκης πέταξε και ανοιχτά της Ναυπάκτου κι έτσι για πρώτη φορά οι Ναυπάκτιοι είδαν ένα «σιδερένιο πουλί» στα μέρη τους.
Αρχές Οκτωβρίου η νικηφόρα εξόρμηση άρχισε με την εκπόρθηση του Σαραντάπορου, έτσι δεν θα αργούσε ο καιρός που τα «σύνορα της Μελούνας» θα αποτελούσαν μόνο μια περιπαικτική λογοτεχνική έκφραση. Έρανοι παντού για τους πρώτους τραυματίες του στρατού μας. Στη λίστα των προσφορών σε δραχμές και οι Ναυπάκτιοι της Πάτρας : Δημήτριος Ν. Χαραλαμπόπουλος(300), Χαράλαμπος Ν. Χαραλαμπόπουλος(100), αφοί Ν. Παπαϊωάννου (100), Νικόλαος Σπαρτινός (25).
Καλές και οι προσβάσεις στις αρχές. Ο Ναυπάκτιος Υπολοχαγός Μιλτιάδης Σπαρτινός ανέλαβε Υπασπιστής του 12ου Συντάγματος, που έδρευε στην Πάτρα.
Έτος 1913
Ο τρίτος χρόνος της Προεδρίας του Δ.Ν.Χ. (1913) βρήκε τον Ελληνικό στρατό να θριαμβεύει στα πεδία των μαχών. Η ζωή όμως συνεχίζεται και στις ειρηνικές εκφάνσεις της. Στις 30 Απριλίου πραγματοποιήθηκε σύναξη των Ναυπακτίων στα εγκαίνια του αρτοποιείου, του Ασπριώτη Αντωνίου Τηλιγάδη, επί της οδού Παντανάσσης 67.
Μέσα στην εθνική έξαρση από τους πολεμικούς θριάμβους, η εορτή των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, αυτή τη χρονιά, γιορτάστηκε με ιδιαίτερη λαμπρότητα, λόγω και της ονομαστικής εορτής του Στρατηλάτη Βασιλιά Κωνσταντίνου. Πανστρατιά παντού για τον εορτασμό και ο Ναυπακτιακός Σύνδεσμος απηύθυνε σχετική πρόσκληση προς τα μέλη του.
Πριν καλά – καλά κοπάσουν οι πανηγυρισμοί για την ονομαστική εορτή του Βασιλιά, ένα άλλο κοσμικό γεγονός έφερε τα μέλη και τους φίλους του Συνδέσμου σε αντάμωμα. Ήταν οι αρραβώνες του Χαράλαμπου Ν. Χαραλαμπόπουλου με την Αταλάντη, κόρη του μεγαλέμπορου (αειμνήστου τότε) Νικολάου Β. Κάλα.
Εναλλαγή συναισθημάτων. Σε λίγες μέρες ξανανταμώσανε, αυτή τη φορά (17/6), στην κηδεία της Καλλιόπης Λαΐνη του Νικολάου.
Η μεγάλη διάκριση του γιατρού Νικ. Παπαπάνου
Η χρονιά έκλεισε μ’ ένα άλλο εξαιρετικό γεγονός που έδωσε χαρά και ικανοποίηση στους Ναυπάκτιους και σε όλους τους Έλληνες. Επρόκειτο για την διάκριση που έτυχε το μέλος του Συνδέσμου, ο ιατρός και πρώην δήμαρχος Αποδοτίας, Νικόλαος Παπαπάνου, που διατηρούσε ιατρείο στην πλατεία Γεωργίου Α΄. Η διάκριση απονεμήθηκε από την Γαλλική Κυβέρνηση και αφορούσε στην ευρεσιτεχνία του γιατρού με την επινόηση δύο σπουδαίων ιατρικών εργαλείων-συσκευών. Το ένα απ’ αυτά αφορούσε στο στηθοσκόπιο Poroutenr.
Το άλλο αφορούσε στη βελτίωση συσκευής, που με όλα τα παρελκόμενά της, συσκευαζόταν σε μικρό κουτάκι τσέπης και παρείχε την δυνατότητα σε γιατρό, να αφαιρέσει με παρακέντηση οποιοδήποτε παθολογικό υγρό. Η συσκευή χαρακτηρίστηκε από του Γάλλους ως η καλύτερη κάθε προγενέστερης. Μάλιστα την εμπορία των δύο ευρεσιτεχνιών ανέλαβε ειδικός οίκος στο Παρίσι.
Έτος 1914
Το 1914 άνοιξε με το γάμο του Χαράλαμπου Ν. Χαραλαμπόπουλου, τον οποίο ευλόγησε ο Επίσκοπος Αντώνιος.
Στις 24 Φεβρουαρίου, θλιβερό άκουσμα έφτασε στην Πάτρα. Ο Επίσκοπος Ναυπακτίας και Ευρυτανίας Σεραφείμ Δομβοΐτης κοιμήθηκε. Λυπημένοι ιδιαίτερα οι Ναυπάκτιοι της Πάτρας. Πριν τέσσερα χρόνια κατά το πέρασμά του από την Πάτρα μεταβαίνοντας στη Ναύπακτο, τον είχαν προπέμψει στο λιμάνι.
Ο Πρόεδρος Δ.Ν.Χ. απέστειλε το ακόλουθο συλλυπητήριο τηλεγράφημα :
«Το Διοικητικόν Συμβούλιον του
Ναυπακτικού Συνδέσμου και τα μέλη
αυτού εκφράζουσι την βαθείαν θλίψιν
επί θανάτω Σεβασμιωτάτου Επισκόπου
Σεραφείμ».
ο Πρόεδρος
Δημ. Χαραλαμπόπουλος
Η 25η Μαρτίου, όπως πάντα, ημέρα λαμπρή, αλλά αυτή τη χρονιά διανθισμένη με τις δάφνες των νικηφόρων πολέμων 1912 – 13, έλαβε ξεχωριστή αίγλη. Βέβαια, οι πρώτες διαφωνίες μεταξύ των δύο πρωταγωνιστών των Βαλκανικών θριάμβων, του Πρωθυπουργού Ελευθερίου Βενιζέλου και του Βασιλιά Κωνσταντίνου, είχαν αρχίσει να διακρίνονται στον ορίζοντα.
Πλήξη για τους Ναυπακτίτες της Πάτρας δεν υπήρξε. Στις 19 Μαΐου ανταμώσανε στα εγκαίνια του χρυσοχοείου του Γεωργίου Λαΐνη, που μετεγκαταστάθηκε στην οδό Αγίου Νικολάου 35.
Η επετειακή γιορτή της ίδρυσης του Συνδέσμου, γιορτάστηκε την Κυριακή 1η Ιουνίου στο εκκλησάκι του Αγίου Αλεξίου. Χαρακτηριστική είναι η πρόσκληση που δημοσιεύθηκε στις εφημερίδες των Πατρών :
«Παρακαλούνται άπαντες οι εν Πάτραις Ναυπάκτιοι μέλη ή μη του Συνδέσμου όπως την Κυριακή 1η Ιουνίου και ώραν 7 π.μ. παραυρεθώσιν εν τη οικία του Προέδρου, οδός αγίου Νικολάου αρ. 29, ίνα εν σώματι μεταβώσιν εις τον Ναόν του Αγίου Αλεξίου ένθα θέλει τελεστεί ιεροτελεστία μετ’ αρτοκλασίας υπέρ του Συλλόγου, ως και επιμνημόσυνη δέηση υπέρ των πεσόντων εν τω πολέμω Ναυπακτίων».
(Εκ του γραφείου του Συνδέσμου)
Στα τέλη του 1914 η Α΄ θητεία του Δ.Ν.Χ. έκλεισε με την πρόσκληση για Γ.Σ. την Κυριακή 21 Δεκεμβρίου, με κύριο θέμα την τροποποίηση του καταστατικού και τον ορισμό ημερομηνίας για την διεξαγωγή αρχαιρεσιών.
*Απόσπασμα από το βιβλίο του Ηλία Δημητρόπουλου «Ο εν Πάτραις Ναυπακτιακός Σύνδεσμος» που δημοσιεύεται σε συνέχειες στην εφημερίδα “εμπρός”
