Γράφει ο Πέτρος Πιτσιάκκας
Φιλόλογος, M.Ed – Διευθυντής 2ου ΓΕΛ Ναυπάκτου
Σε όλα τα επίπεδα της κοινωνίας (εκπαίδευση, εκκλησία, στρατός, χώρα ολόκληρη) η ηγετική ικανότητα έχει ζωτική σημασία, καθώς, συχνά, οι άνθρωποι ευθύνης πρέπει να πάρουν πολύ δύσκολες αποφάσεις, που θα έχουν επιπτώσεις στις ζωές των άλλων. Ιδιαίτερα δε σε περιόδους κρίσης αναδεικνύονται τα χαρακτηριστικά της ικανής ηγεσίας και κατά πόσο ο βασιλιάς είναι ντυμένος ή όχι, για να θυμηθούμε και το παραμύθι του Άντερσεν «Τα ρούχα του βασιλιά».
Η πανδημία, εξαιτίας του ιού covid 19, πέρα από την ανείπωτη τραγωδία που προκαλεί παγκοσμίως, με τις εκατόμβες των θανάτων, τις δυσκολίες στο σύστημα υγείας, τα μεγάλα προβλήματα στην οικονομία και στην κοινωνία, αναδεικνύει και τον καταλυτικό ρόλο, που μπορεί να διαδραματίσει η ηγεσία, στην αντιμετώπιση της. Η παρούσα κρίση, η οποία είναι πέρα από κάθε πρόβλεψη, είναι μια από τις περιπτώσεις που η ηγετική ικανότητα είναι ζωτικής σημασίας, αφού καλείται να πάρει, άμεσα, κρίσιμες, δύσκολες και ζωτικής σημασίας αποφάσεις.
Ο άξιος ηγέτης μιας χώρας έχει ιδέες που εμπνέουν τους πολίτες. Βάζει στόχους που κινητοποιούν όλους και είναι αισιόδοξος. Μια αισιοδοξία η οποία πηγάζει από τις λύσεις που προτείνει και από τα προβλήματα που επιλύει και όχι από την παρουσίαση των δυσκολιών και των δυσάρεστων δεδομένων. Ο ηγέτης οδηγεί στη λύση του προβλήματος και δεν σκέφτεται συνέχεια αυτό καθ’ εαυτό το πρόβλημα. Για να φτάσει δε στη λύση, εμπιστεύεται τη γνώση και τους ειδικούς. Καταστρώνει το σχεδιασμό του, και λαμβάνει τις αποφάσεις που πρέπει, με βάση τις προτάσεις των ειδικών, και τα δεδομένα που του παρουσιάζουν, όπως συμβαίνει στην παρούσα κρίση. Ενώ μέχρι χθες οι ειδικοί προσάρμοζαν τις οδηγίες τους στις σκοπιμότητες και τους σχεδιασμούς της πολιτικής ηγεσίας, στην περίπτωση της πανδημίας, η παρούσα πολιτική ηγεσία αναγνωρίζει τα πρωτεία των ειδικών και εφαρμόζει τις προτάσεις τους. Έτσι εξηγείται και η μέχρι τώρα θετική πορεία.
Ταυτόχρονα, ο άξιος ηγέτης, κατά τη διάρκεια της δοκιμασίας και της κρίσης, είναι ορατός, βγαίνει στην εμπροσθοφυλακή, μιλά, εξηγεί, αναπτύσσει το σχέδιο του και δεν κρύβεται. Δίνει το παρών του, δείχνει το πρόσωπο του και στέκεται όρθιος. Διατηρεί την αυτοκυριαρχία και την ψυχραιμία του και ελέγχει τα συναισθήματα του, στοιχεία που βοηθούν την ομάδα, και το σύνολο, να αντιδρούν σωστά.
Επίσης, ο αληθινός ηγέτης έχει το θάρρος να λέει την αλήθεια στο λαό, ακόμη κι αν αυτή προκαλεί την οργή του. Δεν χαϊδεύει τα αυτιά των πολιτών, λέγοντας τους, όσα θα ήθελαν να ακούσουν. Δεν επιδιώκει να εντυπωσιάσει, αλλά να πείσει, μέσω της αλήθειας. Παρουσιάζει το πρόβλημα στις πραγματικές του διαστάσεις και το κοινολογεί στους πολίτες. Δεν εξωραΐζει τίποτα, ούτε και αποκρύπτει τους κινδύνους ή την έκταση του προβλήματος και τις δυσκολίες επίλυσης του. Μιλά απευθείας στο λαό, με ευθύτητα και ειλικρίνεια, με τη δική του φυσική φωνή, με συναισθηματική νοημοσύνη (ικανότητα αντίληψης, ελέγχου και αξιολόγησης των συναισθημάτων) και με ενσυναίσθηση. Κατανοεί τη θέση των πολιτών και βιώνει τα συναισθήματα τους, τον πόνο τους, την αγωνία τους, τη θλίψη τους. Δίνοντας έμφαση στους ανθρώπους και στα συναισθήματα τους, και βάζοντας τον εαυτό του στη θέση τους, κερδίζει την εμπιστοσύνη τους. Όταν οι πολίτες γνωρίζουν τις πραγματικές διαστάσεις του προβλήματος (πχ πανδημία), και ταυτόχρονα συνειδητοποιούν ότι η ηγεσία δεν είναι ανάλγητη, αποδέχονται ευκολότερα τις δύσκολες και δυσάρεστες αποφάσεις και προσαρμόζονται σ’ αυτές (πχ καραντίνα, άδειες εκκλησίες).
Ένα άλλο χαρακτηριστικό του αληθινού ηγέτη είναι η πολιτική οξυδέρκεια. Ο άξιος ηγέτης είναι «Προμηθέας» και όχι «Επιμηθέας», αφού δεν τρέχει πίσω από τα γεγονότα. Προβλέπει και προλαβαίνει τις εξελίξεις, επιδεικνύοντας γρήγορα και άμεσα πολιτικά αντανακλαστικά. Με αποφασιστικότητα, παίρνει τις όποιες δύσκολες αποφάσεις, αφού συμβουλευτεί τους ειδικούς, έγκαιρα, χωρίς να υπολογίζει το πολιτικό κόστος, βάζοντας πάνω από την οικονομία τους ανθρώπους (πχ έγκαιρη λήψη μέτρων για πανδημία). Ακόμη για την αντιμετώπιση της κρίσης αναζητά τους άξιους και τους άριστους, τους οποίους και εμπιστεύεται (πχ Τσιόρδας, Χαρδαλιάς, Μόσιαλος).
Η κρίση της πανδημίας, πέρα από τα πολλά προβλήματα που δημιουργεί, φέρνει στην επιφάνεια μια νέα πολιτική αντίληψη, η οποία εμπιστεύεται τους ειδικούς και την επιστημονική τους γνώση. Επιπλέον αναδεικνύει την εμπιστοσύνη του πολίτη προς την πολιτική ηγεσία. Μια εμπιστοσύνη που κερδίζεται, όταν η πολιτική ηγεσία του λέει την αλήθεια, είναι ορατή, διαθέτει σχέδιο, όραμα και ενσυναίσθηση, αφού δίνει έμφαση στους ανθρώπους και στα συναισθήματα τους. Άλλοτε λοιπόν η κρίση (φωτιά στο Μάτι) φανερώνει ότι «ο βασιλιάς είναι γυμνός» και άλλοτε (πανδημία, εισβολή μεταναστών) φανερώνει ότι ο «βασιλιάς είναι ντυμένος», αφού η διαχείριση αντιμετώπιση της αναδεικνύει τις ικανότητες της πολιτικής ηγεσίας.
24 Απριλίου 2020
