Σ. Θεοδωρόπουλος: Παγίδα Πληθωριστικής Στασιμότητας, το μεγάλο Έλλειμμα στο Ισοζύγιο Πληρωμών

Γράφει ο Σωτήρης Θεοδωρόπουλος

Καθηγητής Οικονομικών, Πανεπιστήμιο  Πειραιώς

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος για το σύνολο του 2022, το έλλειμμα του Ισοζυγίου Πληρωμών που καταγράφει όλες τις εξωτερικές συναλλαγές της χώρας σε προϊόντα, υπηρεσίες και λοιπά εισοδήματα, παρουσίασε δραματική επιδείνωση ξεπερνώντας   τα 20 δις, το οποίο αποτελεί υψηλό 14 ετών και φτάνει σαν ποσοστό του ΑΕΠ σχεδόν το 10 %.

Πηγή: Τράπεζα Ελλάδος 20-02-2023

Όπως προκύπτει, έχουμε έκρηξη του εμπορικού ελλείματος από 20 δις το 2021 σε 39 δις το 2022, γεγονός που δεν οφείλεται μόνο στις τιμές  των ενεργειακών προϊόντων, πρώτων υλών και τροφίμων αλλά και κάθε κατηγορίας προϊόντων που εισάγουμε. Οι υψηλές τιμές όλων των προϊόντων λόγω του υψηλού πληθωρισμού στις χώρες εισαγωγής μας, για τους ίδιους λόγους με τους δικούς μας, κατά κύριο λόγο εξαιτίας των κυρώσεων του πολέμου, δεν οδηγούν σε υποκατάσταση εισαγωγών από εγχώρια παραγωγή. Ούτε έχουμε την παραγωγική βάση για αυτό, ενώ για την παραγωγή μας χρειαζόμαστε όλες τις παραπάνω εισροές, ακριβότερες πλέον εισαγόμενες κατηγορίες προϊόντων που αυξάνουν και τις τιμές των εξαγωγών μας. Επίσης το 2022 η εκτίναξη της καταναλωτικές δαπάνης στο τέλος της πανδημίας, με τα  αποθέματα αποταμιεύσεων και τη δημοσιονομική στήριξη, οδήγησαν σε μεγαλύτερη αύξηση των εισαγωγών. Ο ρυθμός ανάπτυξης του 2022 πάνω από 5%, οφείλεται κατά κύριο λόγο στο λεγόμενο ‘καταναλωτικό ξεφάντωμα’, που θύμιζε περιόδους της δανεικής ευμάρειας και συρρικνώνεται ραγδαία προς το τέλος του έτους, ώστε για το 2023 να φτάσουμε σε απότομη πτώση με αισιόδοξες προβλέψεις κάτω του 1%. Το εμπορικό έλλειμμα της χώρας, χρόνιου χαρακτήρα, λόγω παραγωγικής δομής και μειωμένης ανταγωνιστικότητας στην αγορά των προϊόντων, όπου συνήθως σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό καλυπτόταν από το πλεόνασμα στο εμπόριο των υπηρεσιών, αυτή τη φορά το ακάλυπτο μέγεθος ξεπέρασε τα 20 δις. Άρχισε να θυμίζει αντίστοιχες εποχές εισόδου μας στην κρίση. Το καθαρό αποτέλεσμα εισπράξεων και πληρωμών από τις κύριες ατμομηχανές μας, Τουρισμός και Ναυτιλία, με πλεόνασμα 19,4 δις, δεν κατάφεραν να καλύψουν το τεράστιο εμπορικό έλλειμμα των 39 δις. Συγκεκριμένα τα καθαρά έσοδα ( εισπράξεις μείον πληρωμές) ήταν από τον Τουρισμό 15,7 δις, καθώς και της Ναυτιλίας, 3,8 δις. Το σχεδόν διπλάσιο  από το μέσο όρο έλλειμμα των δύο προηγουμένων ετών και πολλαπλάσιο των τελευταίων ετών της κρίσης, λόγω την μέτρων που είχαν ληφθεί στα Προγράμματα προσαρμογής, δεν οφείλεται σε ξαφνική κατάρρευση ανταγωνιστικότητας. Η Εθνική ανταγωνιστικότητα ούτε καταρρέει ούτε εκτοξεύεται σε ένα χρόνο. Αντίστοιχη εικόνα παρουσιάζουν σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, όλες οι χώρες της Ε.Ε. Αποτελεί μια μόνον μορφή σε έναν κατάλογο, του τεράστιου κόστους των Κυρώσεων του πολέμου, που εφαρμόζουν οι Ευρωπαϊκές Κυβερνήσεις, με Αμερικανική εντολή-εγκύκλιο.

Πάντα το έλλειμμα στο Ισοζύγιο Πληρωμών μιας χώρας, δείχνει πως η χώρα δαπανά και καταναλώνει περισσότερα από την αξία αυτών που παράγει. Με τα ακριβότερα ενεργειακά προϊόντα, πρώτες ύλες, τρόφιμα κ.τ.λ. μεταφέρεται πλούτος και εισόδημα στις χώρες εισαγωγής, μέσω των σχετικών τιμών εξαγωγών – εισαγωγών. Για την ίδια ποσότητα εισαγωγών, πρέπει να δώσουμε τώρα μεγαλύτερη ποσότητα εξαγωγών μας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το εμπόριο με μια χώρα εισαγωγών μας που είναι η Ρωσία, όπου οι εισαγωγές μας για περίπου ίδιες ποσότητες το 2022 έφτασαν τα 9,33 δις ευρώ από 4,30 δις ευρώ το 2021, ενώ οι εξαγωγές μας μειώθηκαν στα 154 εκατομμύρια ευρώ, από 206 εκατομμύρια το 2021. Παράλληλα, οι Ρώσοι τουρίστες στην Ελλάδα, μειώθηκαν από 600.000 σε 30.000 περίπου, λόγω των περιορισμών επικοινωνίας με το Ρωσικό Λαό που τόσο άκριτα και ανεύθυνα εφαρμόζει μια Κυβέρνηση, προκειμένου να ανήκει στους πρωταγωνιστές των προθύμων.

Οι υψηλές τιμές των εισαγόμενων που εκτοξεύουν το κόστος παραγωγής, ιδιαίτερα των τροφίμων, αποτελούν την κύρια αιτία του συνεχιζόμενου, μη αντιμετωπίσιμου με Νομισματικές Πολιτικές  πληθωρισμού στις δυτικές χώρες, όπου αποσιωπώνται σκόπιμα οι κύριες αιτίες του και τον αποδίδουν σε ατέλειες της αγοράς όπως φαινόμενα κερδοσκοπίας που πάντα υπήρχαν και θα υπάρχουν, τα οποία δεν εμφανίστηκαν ξαφνικά παντού τον τελευταίο χρόνο. Όπως είναι γνωστό, το πραγματικό Προϊόν και Εισόδημα μιας οικονομίας που παράγεται, εξαρτάται από τη συνολική Δαπάνη που καθορίζει την Ενεργό ζήτηση και κατευθύνεται σε αυτό που ανταποκρίνεται στη δομή της. Η Συνολική Δαπάνη της οικονομίας καθορίζεται από τη συνολική Καταναλωτική Δαπάνη, τη Δαπάνη για Επενδύσεις, το πρωτογενές δημοσιονομικό αποτέλεσμα, έλλειμμα ή πλεόνασμα και τη δαπάνη για Εξαγωγές μείον τη δαπάνη για Εισαγωγές. Αν το αποτέλεσμα της διαφοράς Εξαγωγών – Εισαγωγών είναι θετικό, τότε ο εξωτερικός τομέας συμβάλει θετικά στη συνολική δαπάνη και το συνολικό Προϊόν και Εισόδημα της οικονομίας. Με τέτοιο ύψος ελλείμματος στις εξωτερικές συναλλαγές μας, προκειμένου να μην έχουμε ύφεση ή στασιμότητα, θα πρέπει τα άλλα μακροοικονομικά μεγέθη να αυξηθούν σε τέτοιο βαθμό ώστε να αντισταθμίσουν το έλλειμμα αυτό, που αποτελεί διαρροή της εγχώριας δαπάνης και ζήτησης στο εξωτερικό. Αυτό συνέβη το 2022, κυρίως λόγω της μεγάλης αύξησης της καταναλωτικής δαπάνης. Αυτή όμως από το τέλος του 2022 παρουσιάζει ραγδαία συρρίκνωση και γι’ αυτό ο ρυθμός ανάπτυξης του 2023 παρουσιάζει ραγδαία πτώση, από άνω του 5% το 2022 στο 1%, σύμφωνα με αισιόδοξες εκτιμήσεις. Επειδή όμως με πρόσφατες εκτιμήσεις Διεθνών Οργανισμών, το έλλειμμα των εξωτερικών συναλλαγών μας πρόκειται να διατηρηθεί σε επίπεδα, άνω του -8% του ΑΕΠ, η απειλή ύφεσης και στασιμότητας για την ελληνική οικονομία σε πληθωριστικό περιβάλλον, προβάλλεται σαν η πλέον πιθανή εκδοχή. Βρισκόμαστε πλέον παγιδευμένοι σε οικονομική τελμάτωση λόγω των Ευρωπαϊκών αποφάσεων, όταν δεν υπήρχε κανένας οικονομικός λόγος για αυτό. Δεν υπάρχουν σήμερα ουσιαστικές λύσεις εσωτερικής αναδιανομής της φτωχοποίησης λόγω αυτοκαταστροφικής πορείας που προέρχεται απέξω. Δεν υπάρχει δυνατότητα άμεσης διόρθωσης με εξωτερική υποτίμηση λόγω του Ενιαίου Νομίσματος, ούτε με επώδυνες πολιτικές εσωτερικής υποτίμησης από Κυβερνητικές περικοπές, αλλά μόνο με τη συνεχή, αργή πληθωριστική συρρίκνωση του πραγματικού εισοδήματος. Στη διαφαινόμενη οικονομική τελμάτωση, δεν υπάρχει διέξοδος αν δεν αρθούν τα δεδομένα που την προκάλεσαν, αν δεν αποτελέσει Ευρωπαϊκή προτεραιότητα το τέλος του πολέμου. Όμως ουδείς τολμά να αμφισβητήσει την προφανή αυτοκαταστροφική πορεία των δουλοπρεπών ηγεσιών της Ευρώπης. Κανείς δεν τολμά να κρατήσει αποστάσεις, μακριά από τον πόλεμο. Σε ένα περιβάλλον διαγωνισμού ρωσοφοβικής υστερίας και νεομακαρθισμού, όπως αυτό στη σύναξη του Μονάχου, απαγορεύεται ακόμη και ‘η ουδέτερη στάση δεν είναι επιλογή’, ‘επιλέξτε πλευρά’, είμαστε όλοι με την μόνη εντολή, συνέχισης, κλιμάκωσης, επέκτασης του πολέμου. Ονόμασαν την αδιαφορία τους αλληλεγγύη, για την θλιβερή τραγωδία του Ουκρανικού λαού , τις εκατόμβες των νεκρών  και τα ερείπια της χώρας του, σε έναν παντελώς αχρείαστο πόλεμο.   Με τέτοια ρητορική και διαφημιστική εκστρατεία για τα νέα όπλα στο ναζιστικό προτεκτοράτο του Κιέβου, προσπαθούν να συγκαλύψουν την πολιτική τους παράλυση και τα καταθλιπτικά αδιέξοδα απ’ τον ήδη χαμένο πόλεμο των Αγγλοσαξόνων. Πειθαρχημένοι στον τυφλό μονοδιάστατο στόχο υποταγής της Ρωσίας και κατόπιν της Κίνας, των πλέον αντιδραστικών κύκλων που καθορίζουν την εξωτερική πολιτική της σημερινής Κυβέρνησης των ΗΠΑ, γίνονται πλέον μαζί τους επικίνδυνοι όχι μόνον για την Ευρώπη, αλλά για ολόκληρη την ανθρωπότητα.