Γράφει η Σάντυ Μακκού*
Όταν οι περισσότεροι νομίζουν ότι αναζητούν την ευτυχία, στην πραγματικότητα κυνηγούν την ευχαρίστηση- καλό φαγητό, περισσότερο ελεύθερο χρόνο , νέο αυτοκίνητο, ένα μεγαλύτερο σπίτι, πλήρωμα μασάζ σώματος κ.ο.κ.
Κι ενώ η ευχαρίστηση που μπορεί να προσφέρουν όλα αυτά είναι μεγάλη, δεν είναι η ίδια με την ευτυχία. Η ευχαρίστηση σχετίζεται με την ευτυχία, αλλά δεν την προκαλεί. Ζητήστε από οποιοδήποτε εξαρτημένο σε ναρκωτικές ουσίες να αποδείξει την ευτυχία που του προσέφερε αυτή η απόλαυση. Ρωτήστε έναν άνθρωπο που έχει φτάσει κοντά στο θάνατο απολαμβάνοντας ακόρεστα και χωρίς κανένα μέτρο κάθε λογής φαγητό, πόσο ευτυχισμένο τον έκανε να αισθανθεί αυτή η ευχαρίστηση.
Η ευχαρίστηση είναι ένας «πλασματικός θεός». Έρευνες δείχνουν ότι οι άνθρωποι που επικεντρώνουν την ενέργειά τους στις υλιστικές και επιφανειακές απολαύσεις καταλήγουν πιο ανήσυχοι, πιο συναισθηματικά ασταθής και λιγότερο ευτυχισμένοι μακροπρόθεσμα. Η ευχαρίστηση είναι η πιο επιφανειακή μορφή της ικανοποίησης της ζωής και επομένως η ευκολότερη. Ευχαρίστηση είναι αυτό που μας εμπορεύεται. Είναι αυτό που στερεώνουμε. Είναι αυτό που χρησιμοποιούμε για να γκρεμίσουμε και να αποσπάσουμε τον εαυτό μας. Αλλά η ευχαρίστηση, αν και απαραίτητη, δεν αρκεί. Υπάρχει κάτι περισσότερο.
Μια πιθανή εξήγηση πάνω σε αυτό είναι ότι οι άνθρωποι γίνονται δυστυχισμένοι επειδή είμαστε όλοι ναρκισσιστές και μεγαλώσαμε λέγοντας ότι είμαστε ειδικοί και οι μοναδικοί που πρόκειται να αλλάξουν τον κόσμο και έχουμε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης να μας επισημαίνουν συνεχώς πόσο εκπληκτική (;) είναι η ζωή όλων των άλλων και προφανώς (;) όχι η δική μας. Και κάπως έτσι, όλοι αισθανόμαστε περίεργα και αναρωτιόμαστε «Πώς γίνεται να πήγαν στραβά; Τι κάνω λάθος;».
Δυστυχώς, ή μάλλον ευτυχώς, η ευτυχία δεν έγκειται σε όλα αυτά. Δεν βρίσκεται ούτε σε αντικείμενα ούτε ακόμα και σε ανθρώπους, αλλά σ’ εμάς τους ίδιους- στα όνειρα και τους στόχους ζωής μας. Μόνο τότε θα καταφέρουμε να εκτιμήσουμε και τα δύο παραπάνω, όταν πάψουμε να στηρίζουμε την ευτυχία μας στους άλλους.
Δεν είναι πάντα εύκολο. Και ότι ασπαζόμαστε (όσοι το κάνουμε) αυτή την αντίληψη, δεν σημαίνει πως θα καταφέρουμε και να την εφαρμόσουμε, ή τουλάχιστον όχι εξαρχής. Η αποτυχία να ανταποκριθούμε στις προσδοκίες μας δεν είναι αντιθετική για την ευτυχία και η δυνατότητα που μας προσφέρεται για να αποτύχουμε και να εκτιμήσουμε την εμπειρία είναι στην πραγματικότητα ένα θεμελιώδες δομικό στοιχείο για την ευτυχία.
Αν πιστεύουμε ότι με ένα μεγάλο ποσό χρημάτων στον τραπεζικό μας λογαριασμό, ένα πανάκριβο αυτοκίνητο ή οποιοδήποτε άλλο υλικό αγαθό θα είμαστε ευτυχισμένοι, τότε τα πρότυπα επιτυχίας μας ήταν ρηχά και επιφανειακά. Όλη αυτή η σύγχιση ευτυχίας-ευχαρίστησης θα μας οδηγήσει αναπόφευκτα σε ένα οδυνηρό χαστούκι της πραγματικότητας που θα κληθεί να αποτελέσει ένα από τα μεγαλύτερα μαθήματα ζωή.
Η ολοκλήρωση ενός στόχου μας κάνει πιο ευτυχισμένους από το να τρώμε ένα κέικ σοκολάτας. Η εξέλιξη και τα στάδια της ζωής ενός παιδιού μας κάνουν πιο ευτυχισμένους από το να χτυπάμε άλλους παίκτες σε ένα βιντεοπαιχνίδι. Ξεκινώντας μια μικρή επιχείρηση ή ετοιμάζοντας ένα ταξίδι με φίλους, μας κάνει πιο ευτυχισμένους από την αγορά ενός νέου υπολογιστή.
Και το αστείο είναι ότι και οι τρεις παραπάνω δραστηριότητες είναι εξαιρετικά δύσκολες και απαιτούν υψηλές προσδοκίες και ενδεχομένως να μην τις συναντήσουμε και ποτέ. Ωστόσο, είναι μερικές από τις πιο σημαντικές στιγμές και δραστηριότητες της ζωής μας. Περιλαμβάνουν πόνο, αγώνα, αγωνία, ακόμη και θυμό και απελπισία, αλλά μόλις τα πετύχουμε, κοιτάμε πίσω και ως απολαβή μας έχουμε ένα ασυναίσθητο χαμόγελο.
Γιατί; Επειδή αυτές οι δραστηριότητες μας επιτρέπουν να γίνουμε οι ιδανικοί εαυτοί μας. Είναι η διαρκής επιδίωξη της εκπλήρωσης του ιδανικού μας εαυτού, εκείνου που μας χαρίζει ευτυχία, ανεξάρτητα από επιφανειακές απολαύσεις ή πόνο, ανεξάρτητα από θετικά ή αρνητικά συναισθήματα. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο μερικοί άνθρωποι χαίρονται στον πόλεμο και άλλοι είναι λυπημένοι σε γάμους. Τα χαρακτηριστικά αυτά δεν ευθυγραμμίζονται με τον ιδανικό εαυτό τους.
Τα τελικά αποτελέσματα δεν καθορίζουν πάντα τον ιδανικό μας εαυτό. Ίσως ο μαραθώνιος που μας κάνει ευτυχισμένους να μην τελειώνει ποτέ. Όμως γνωρίζοντας και μόνο λ.χ. ότι δώσαμε τον εαυτό μας για την ανάπτυξη ενός άλλου ανθρώπου, είναι ξεχωριστό. Δεν είναι το κύρος και τα χρήματα που μας κάνουν ευτυχισμένους, είναι η διαδικασία υπέρβασης όλων των αποδόσεων με τους ανθρώπους που μας ενδιαφέρουν.
*Γεννημένη στις 25 Αυγούστου του 2000, με καταγωγή από τη Ναύπακτο. Είναι προπτυχιακή φοιτήτρια στο τμήμα Πολιτικής Επιστήμης του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης. Ασχολείται ενεργά με το αντικείμενο των σπουδών της, συμμετέχοντας σε συνέδρια και εκδηλώσεις σχετικά με την πολιτική και τη διεθνή διπλωματία. Τέλος, είναι αρθρογράφος του διαδικτυακού σάιτ «off line post» στη στήλη της φιλοσοφίας.
