Του Χαράλαμπου Δ. Χαραλαμπόπουλου
Η Βάσω Σταματίου μία Ναυπάκτια που δεν γεννήθηκε στη Ναύπακτο, αλλά ήταν δεμένη συναισθηματικά με αυτή, πλήρης ημερών απεβίωσε στη Στυλίδα στη Στέγη γερόντων της Ι.Μ. Φθιώτιδος.
Θυγατέρα του Ναυπάκτιου Γώγου, του μικρότερου αδελφού των λογοτεχνών Σταμάτη και Χάρη Σταματίου γεννήθηκε στην Αριδαία του νομού Πέλλας όπου ήταν εγκατεστημένη η οικογένεια και μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη . Ως φοιτήτρια Νομικής στο ΑΠΘ δραστηριοποιείται στην ΕΠΟΝ. Η συμμετοχή της σε μία απαγορευμένη συγκέντρωση διαδηλωτών κατά των κατακτητών προκάλεσε την σύλληψή της από την Γκεστάμπο στις 24 Μάρτη 1944.
Έτσι άρχισε το μαρτύριό της για να καταδώσει τους οργανωτές της διαδήλωσης και την 1η Απρίλη 1944 μεταφέρθηκε από τις φυλακές Παύλου Μελά στις φυλακές Μπάνιτσας κοντά στο Βελιγράδι. Στις 28 Ιουνίου 1944 μεταφέρθηκε στο κολαστήριο του Άουσβιτς της Πολωνίας. Ακολούθησαν δύο ακόμα στρατόπεδα στη Γερμανία για να επιστρέψει στην Θεσσαλονίκη στις 14 Σεπτέμβρη 1945, όπου βρέθηκε αντιμέτωπη μα το ανάλγητο κράτος, που δεν τη θεωρούσε εθνικόφρονα.
Όμως η σιδερένια της θέληση που σφυρηλατήθηκε στα ναζιστικά κολαστήρια, την οδήγησε στο Μιλάνο, όπου σπούδασε ενδυματολογία θεάτρου και μόδας. Αργότερα, αφού αργάστηκε στην Ιταλία ως ενδυματολόγος επέστρεψε στην Ελλάδφα και ανέλαβε την διεύθυνση του ενδυματολογικού της Λυρικής Σκηνής. Συνέχισε τις σπουδές της στη Σχολή Καλών Τεχνών και πήρε δίπλωμα σκηνογραφίας.
Το αριστείο της Βάσως Σταματίου ήταν ο αριθμός 82224 που χάραξε ανεξίτηλα στο χέρι της η ναζιστική ασφάλεια. Τα βασανιστήρια και την ψυχολογική πίεση που είχε υποστεί η ίδια και οι συγκρατούμενές της , όλα αυτά τα συγκλονιστικά βιώματα από πράξεις που δεν μπορεί να φανταστεί το υγιές ανθρώπινο μυαλό τα κατέγραψε στο βιβλίο της Warum ? Μία Ελληνίδα στο Άουσβιτς. Γιατί (Warum στα γερμανικά σημαίνει γιατί ) οι πόλεμοι , τα βασανιστήρια , η υποβάθμιση της ανθρώπινης προσωπικότητας, η ανθρώπινη θηριωδία, η απώλεια της ανθρωπιάς ;
Διαβάζοντας το βιβλίο ανατριχιάζεις , ξαφνιάζεσαι από τα θηριώδη ανθρώπινα ένστικτα που υπερβαίνουν και τα πιο αιμοβόρα ζώα. Όταν ο άνθρωπος χάσει την ανθρωπιά του γίνεται χειρότερος από θηρίο, γιατί και τα θηρία υπάρχουν περιπτώσεις που φέρθηκαν φιλικά στον άνθρωπο . Γνώρισα την Βάσω στο Γ΄ Συμπόσιο Ναυπακτιακής Λογοτεχνίας (15-16-17 Οκτ. 1999) που οργανώσαμε ως Ε.ΝΑ.Μ. στη Ναύπακτο και ήταν αφιερωμένο στους αδελφούς Σταμάτη και Χάρη Σταματίου , όπου ήταν εισηγήτρια με θέμα : Σταμάτης και Χάρης – συγκρίσεις και διαφορές. Ήταν πολύ κατατοπιστική και έδωσε μια πλήρη εικόνα του χαρακτήρα των θείων της. Προτού εισέλθουμε στο κύριο θέμα του συμποσίου οργανώσαμε ένα τιμητικό αφιέρωμα με ομιλητές : Τον Γιάννη Χαλάτση , Διευθυντή της Βιβλιοθήκης με θέμα « Ο άνθρωπος Βάσω Σταματίου» και ο Γιάννης Βαρδακουλάς που παρουσίασε το βιβλίο «ΒΑΡΟΥΜ» . Αντιφώνησε η τιμώμενη και καταχωρώ ένα απόσπασμα : « …. Δυστυχώς στα στενά χρονικά πλαίσια αυτού του αφιερώματος, δεν μπορώ να σας εκθέσω τίποτα απολύτως από το τεράστιο θέμα , που λέγεται Άουσβιτς. Θέλω μόνο να ξέρετε πως καμιά άλλη στιγμή της ανθρώπινης βίας δε φθάνει σε εφευρετικότητα μαρτυρίων και διάλυση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας το φασιστικό αυτό στρατόπεδο.
Θέλω επίσης να σας υπενθυμίσω πως κι αυτή η κορυφαία ντροπή, ντροπή στην ιστορία του αιώνα μας, δεν έγινε μάθημα για την καλυτέρευση της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Τι φταίει άραγε και δεν μπορούν να βρουν και να καταπνίξουν τα αιμοβόρα ένστικτα, τού κατά τ΄ άλλα πολιτισμένου ανθρώπου ; Την απάντηση την ξέρουν βέβαια αλλά δεν τους συμφέρει , δεν αφήνουν να πραγματοποιηθεί.
Σε πείσμα τους εμείς, οι μικροί και αδύναμοι, παλεύουμε να ντύσουμε τη μαγκωμένη ζωή μας με την ομορφιά της γνώσης , τη συγκίνηση της τέχνης, τη γαλήνη που δίνει η καλοσύνη. Κρατώντας τη μνήμη σαν πολύτιμο όπλο ψάχνουμε για τις αξίες που μας κάνουνε πράγματι πολιτισμένους.
Δεν ξεχνώ ποτέ το Άουσβιτς, μην το ξεχνάτε και εσείς το Άουσβιτς. Είναι απαραίτητο για να εδραιώσουμε την Ανθρωπιά μας» .
Αιωνία η μνήμη της.
