Γράφει ο Γιώργος Ασημακόπουλος
Τέτοιες επιδημικές ασθένειες δεν είναι καινούργιες για το ανθρώπινο είδος. Υπάρχουν πάμπολλες ιστορικές αναφορές. Το Σύνδρομο του Θουκυδίδη το 430 πχ στην Αθήνα, η βουβωνική πανώλη του Ιουστινιανού το 540 μ.χ. που σκότωσε το 50% του τότε ανθρώπινου πληθυσμού, ο «μαύρος θάνατος» του 1350 που σκότωσε πάνω από 100 εκατομμύρια ανθρώπους, η ισπανική γρίπη που το 1918 σκότωσε 50 εκατομμύρια άτομα… Η πάλη του ανθρώπου με τις ιώσεις είναι πολύ παλιά υπόθεση.
Αν οι επιδημικές ασθένειες είναι παλαιός γνώριμος του ανθρώπινου είδους, δεν ισχύει το ίδιο και για τις συνήθειές μας. Στο πέρασμα του χρόνου η ανθρώπινη κοινωνία έχει αναπτύξει εργαλεία αλλά και συμπεριφορές που σχετίζονται με τα λοιμώδη νοσήματα όπως είναι ο νέος ιός. Άλλα ευνοούν τη μετάδοση και, άλλα περιορίζουν τις συνέπειες. Για παράδειγμα το 1968 η «γρίπη του Χονκ Κονγκ», η πρώτη «σύγχρονη» επιδημία, μέσα σε δύο μόλις εβδομάδες, προσέβαλε 500.000 ανθρώπους. Αιτία της ταχύτατης εξάπλωσης θεωρήθηκαν τα αεροπορικά ταξίδια, που ήταν τότε καινούργια συνήθεια.
Γενικά η συχνή μετακίνηση ατόμων είτε για αναψυχή είτε για επαγγελματικούς λόγους και εν γένει η παγκοσμιοποίηση, συντείνουν στην γρήγορη μετάδοση. Από την άλλη, σύμμαχοι είναι η επιστήμη και η τεχνολογία. Η ιατρική και η φαρμακολογία ανταποκρίνονται ταχύτατα με νέα εμβόλια, τη δημιουργία πρωτοκόλλων αντιμετώπισης και σύγχρονες μεθόδους αποτροπής και θεραπείας. Η τεχνολογία δε, μπορεί να περιορίσει σημαντικά την εξάπλωση του ιού.
Ο νέος ιός, όπως κάθε επιδημική ασθένεια, απαιτεί να μειώσουμε τη φυσική επαφή μεταξύ μας στο ελάχιστο. Με λίγα λόγια, όσο πιο αραιή είναι η συνεύρεση μεταξύ φορέων και υγιών ατόμων, τόσο πιο αραιή θα είναι η μετάδοση. Επειδή όμως αργεί να νοσήσει ο φορέας, ο ιός μπορεί να μεταδοθεί μεταξύ φαινομενικά υγειών ατόμων πολύ εύκολα. Είσαι φορέας, δεν το ξέρεις και, μεταδίδεις τον ιό σε κάποιον που δεν είναι φορέας.
Οι τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών είναι πλέον αρκετά ώριμες ώστε να ελαχιστοποιήσουν τις συνέπειες ενός εθελοντικού κατ’ οίκον περιορισμού. Η τηλεργασία μπορεί να περιορίσει σε πολλές περιπτώσεις την φυσική επαφή, με την εργασία από το σπίτι. Υπάρχει σχετικό νομικό πλαίσιο, οι επιχειρήσεις διαθέτουν ήδη την απαραίτητη τηλεπικοινωνιακή και υπολογιστική υποδομή. Ένας υπολογιστής και μια απλή διαδικτυακή σύνδεση αρκούν για να επιτρέψουν πολλούς εργαζόμενους να μείνουν μακριά από την φυσική επαφή μεταξύ τους. Το ίδιο ισχύει και για την τηλεκπαίδευση που ούτως ή άλλως εφαρμόζεται από το Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο. Εν πολλοίς η εκπαιδευτική διαδικασία που γίνεται σε Πανεπιστήμια, σχολεία και φροντιστήρια μπορεί για το συγκεκριμένο χρονικό διάστημα να γίνεται εξ αποστάσεως. Τέλος, όπου απαιτείται η συνεδρίαση οργάνων μπορούν να υιοθετηθούν λύσεις τηλεδιάσκεψης μιας και αυτές έχουν την νομική και λειτουργική ισχύ που έχουν και οι φυσικές συνεδριάσεις.
Στον τομέα της ψυχαγωγίας και του ελεύθερου χρόνου επίσης υπάρχουν λύσεις. Όσο ο ιός είναι σε έξαρση και ο περιορισμός της μετάδοσής του είναι βασικός στόχος, δεν είναι απαραίτητη η συγκέντρωση για ψυχαγωγικούς λόγους. Ταινίες, μουσική και παιχνίδια είναι διαθέσιμα εξ αποστάσεως με τρόπο που επιτρέπουν την αλληλεπίδραση με άλλους. Τα online παιχνίδια είναι ένα υπόδειγμα του πως μπορεί να ψυχαγωγούμαστε μαζί με άλλους χωρίς να ερχόμαστε σε φυσική επαφή. Ο παππούς και η γιαγιά ας δουν τα εγγόνια τους μέσω viber ή skype, όπως κάνουν με όσους βρίσκονται γεωγραφικά μακριά. Ας προβούμε τις επόμενες μέρες σε ηλεκτρονικές αγορές, ας χρησιμοποιήσουμε ψηφιακό χρήμα και ας απολαύσουμε τα αγαθά του ηλεκτρονικού εμπορίου, ώστε να περιορίσουμε τη φυσική επαφή σε εμπορικά κέντρα και αγορές. Ακόμη και η παρακολούθηση θρησκευτικών λειτουργιών κάθε ενορίας μπορεί να γίνει εύκολη υπόθεση με την χρήση της τεχνολογίας.
Τα παραπάνω φυσικά δεν αντικαθιστούν τις κοινωνικές, εργασιακές και διοικητικές λειτουργίες πλήρως. Μπορούν όμως με επιτυχία να τις υποκαταστήσουν για όσο διάστημα υπάρχει η επιδημική απειλή. Τέτοιες προσωρινές αλλαγές μπορούν να μειώσουν κατά πολύ τη μετάδοση του ιού, να μην οδηγήσουν το σύστημα υγείας στα όριά του και να περιορίσουν κατά πολύ τις συνέπειες μιας επιδημίας.
Με λίγα λόγια ο νέος ιός μας διατάσσει να μείνουμε σπίτια μας όσο γίνεται περισσότερο. Το ανθρώπινο είδος δεν είχε παλιότερα τα μέσα που διαθέτει σήμερα. Σήμερα όμως μπορούμε να περιορίσουμε κατά πολύ τη φυσική επαφή, θυσιάζοντας λιγότερα από ποτέ. Ας αξιοποιήσουμε λοιπόν την υφιστάμενη τεχνολογία για να περιορίσουμε τον νέο ιό. Είναι θέμα σεβασμού των ευάλωτων ομάδων. Υπομονή λοιπόν, σύνεση μέχρι να ζεστάνει ο καιρός, ας ψηφιοποιήσουμε προσωρινά τις συνήθειές μας και, η επιστήμη θα κάνει τη δουλειά της.
