του Χαράλαμπου Δ. Χαραλαμπόπουλου
Η Ναύπακτος είναι πανάρχαια πόλη και η αρχή της κρύβεται στα βάθη των αιώνων. Η συνεχής κατοίκηση στον ίδιο χώρο για πολλούς αιώνες έχει ως αποτέλεσμα να μην υπάρχουν αρχαιότητες ορατές. Οι ανασκαφές δεν είναι συστηματικές αλλά σωστικές και γίνονται επ’ ευκαιρία οικοδομικών έργων. Βέβαια μετά την ανασκαφή και την συλλογή στοιχείων συνεχίζεται η οικοδομή και οι αρχαίες κτιριακές εγκαταστάσεις καταχώνονται, χωρίς να γνωρίζει το ευρύ κοινό τα αποτελέσματα των ανασκαφών, αφού και η ανυπαρξία μουσείου επιτείνει το πρόβλημα.
Στο παρελθόν κάποιοι ερευνητές χρησιμοποιώντας τις περιληπτικές εκθέσεις των αρχαιολογικών δελτίων έφεραν στη δημοσιότητα κάποια στοιχεία, τα οποία λόγω της αποσματικότητάς τους δεν έδιναν πλήρη αρχαιολογική εικόνα της Ναυπάκτου.
Εσχάτως (2022) όμως κυκλοφορήθηκε η διδακτορική διατριβή της αρχαιολόγου Φωτεινής Σ. Σαράντη με των τίτλο: ΝΑΥΠΑΚΤΟΣ, Η εξέλιξη του οικισμού από την προϊστορία έως το τέλος του αρχαίου κόσμου. Σε έναν καλαίσθητο τόμο των 505 σελίδων η συγγραφέας «ανασκάπτει» το παρελθόν της Ναυπάκτου και το φέρνει στο προσκήνιο. Εργαζόμενη ως αρχαιολόγος στην τοπική Εφορεία Αρχαιοτήτων Αιτωλοακαρνανίας διενέργησε πλήθος ανασκαφών στη πόλη μας. Έτσι έχει αποκτήσει μια πλήρη εικόνα της αρχαίας Ναυπάκτου και μαζί με τα συμπεράσματα προηγούμενων ανασκαφών με συστηματικότητα, μεθοδικότητα και επιστημοσύνη «ανακατασκευάζει» την αρχαία πόλη και την παρουσιάζει «ζωντανή» στο φιλάρχαιο κοινό.
Η σύνθεση της τοπογραφίας της αρχαίας Ναυπάκτου στηριζόμενη σε επιστημονικά δεδομένα είναι αποκαλυπτική της δυναμικότητας της πόλης μέσα στο βάθος των αιώνων.
Ο συνδυασμός πορισμάτων της ιστορικής έρευνας με τα συμπεράσματα των ανασκαφών προωθεί τη γνώση μας για την ιστορική πόλη.
Η μελέτη είναι πλήρως κατατοπιστική. Αναφέρουμε τους τίτλους των κεφαλαίων για να φανεί το εύρος και η αξία της: 1) Γεωγραφικό Πλαίσιο, 2) Αρχαίες και νεότερες πηγές για την τοπογραφία της αρχαίας πόλης, 3) Ανασκαφική έρευνα και ευρήματα από το χώρο της πόλης, 4) Προϊστορικοί χρόνοι, 5) Πρώιμοι ιστορικοί χρόνοι, 6) Η Ναύπακτος ως πόλις, 7) Πολεοδομική οργάνωση του οικισμού – Οργάνωση του Άστεως, 8) Νεκροταφεία και χώροι ταφής, 9) Πολιτική, Κοινωνική Οργάνωση και Οικονομία, 10) Σύνθεση Δεδομένων.
Η ως άνω απαρίθμηση μαζί με τα παραρτήματα, τη βιβλιογραφία, τους χάρτες, τις εικόνες και τα σχέδια φανερώνουν τον μόχθο, την ευρύτητα γνώσης και τον επιστημονικό ζήλο της συγγραφέως. Αποτελεί έναν επιστημονικό άθλο και όσοι αγαπάμε την πόλη την ευχαριστούμε και την συγχαίρουμε.
Θα ήταν ευχής έργο να γίνει μια «εκλαϊκευμένη» επιτομή που θα προωθηθεί στα σχολεία και στο ευρύτερο κοινό.
