Γράφει ο Χάρης Χατζηγεωργίου*
Τι είναι το whataboutism?
Ο όρος “whataboutism“ είναι διαδεδομένος στην πολιτική συζήτηση των τελευταίων ετών. Αναφέρεται σε μια πολιτική τακτική διαλόγου, που συχνά χρησιμοποιείται για να αποπροσανατολίσει την προσοχή από ένα θέμα ή μια κατηγορία, εστιάζοντας σε άλλα ζητήματα , με την επιχειρηματολογία: ” ναι αλλά τι γίνεται με αυτό;” ή “τι γίνεται με εκείνο; ” Οι υποστηρικτές του προβαίνουν σε συγκρίσεις με άλλες περιπτώσεις ή καταγγέλλουν τις πράξεις των άλλων, προκειμένου να αμβλύνουν την κριτική ή την ευθύνη που ασκείται σε αυτούς. Κοινώς- και αθλητικώς – προσπαθούν να “ τριπλάρουν “ τον συνομιλητή τους προκειμένου να αποφύγουν πιθανές ευθύνες στα επιχειρήματα/κριτική του και να οδηγήσουν την συζήτηση σε πιο πρόσφορο για τους ίδιους έδαφος, όπου κατά την γνώμη τους θα έχουν εκείνοι το “ πάνω χέρι “. Σε απλά Ελληνικά: “ Η μπάλα στην κερκίδα “ ή “ Άλλα λόγια να αγαπιόμαστε “. Tο παρόν άρθρο, καταπιάνεται με αυτή την ολοένα αυξανόμενη τάση/τακτική, το πώς αυτή συνδέεται με τον δημόσιο λόγο στις εκλογές και ποια είναι τα πιθανά αποτελέσματά της.
Το whataboutism και οι εκλογές:
Στο πλαίσιο των εκλογών, η τακτική του whataboutism μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να μετατοπιστεί η προσοχή από τα πραγματικά θέματα που αφορούν τους ψηφοφόρους. Αντί να ασχοληθούν με τις πολιτικές προτάσεις και τις ιδέες που προωθούν οι υποψήφιοι, οι πολιτικοί μπορεί να επικεντρωθούν σε επικρίσεις για τους αντιπάλους τους, επιχειρώντας να αποδείξουν ότι αυτοί είναι χειρότεροι ή ότι έχουν διαπράξει παρόμοια λάθη, προκειμένου να διασκεδάσουν τις εντυπώσεις δεχόμενοι κριτική. Τα παραδείγματα ,τόσο σε εθνικό όσο και τοπικό επίπεδο, αναρίθμητα, τα αποτελέσματα αυτής της τακτικής ωστόσο αμφίβολα. (βλέπε τον μόνιμα καταγγελτικό και επικριτικό λόγο του ΣΥΡΙΖΑ στις πρόσφατες εθνικές εκλογές, χωρίς επί της ουσίας να προβάλει τις δικές του θέσεις/προτάσεις στους ψηφοφόρους. Κάτι που τελικά τον οδήγησε μεταξύ άλλων – που δεν είναι της παρούσης να αναφερθούν εδώ – σε δύο συνεχόμενες συντριπτικές εκλογικές ήττες).
Αποτελέσματα του whataboutism στις εκλογές:
Η χρήση του whataboutism στο πλαίσιο των εκλογών μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες για τη διαδικασία της δημοκρατίας αλλά και τις ίδιας της εκλογικής διαδικασίας. Οι ψηφοφόροι μπορεί να αποσπαστούν από τα πραγματικά ζητήματα και να εστιαστούν σε θέματα που αφορούν μόνο την προσωπική διαμάχη των πολιτικών. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε απογοήτευση και αποχή των ψηφοφόρων, ενθαρρύνοντάς τους να απομακρυνθούν από την πολιτική συμμετοχή. Και όταν συμβεί αυτό μπορεί να δούμε και φαινόμενα τεράστιας αποχής και αποστασιοποίησης του κόσμου από τις εκλογικές διαδικασίες, όντας πια “ μπουχτισμένος “ από τις αλλεπάλληλες, ανούσιες, κοκορομαχίες των υποψηφίων. Η καθημερινότητα είναι πλέον τέτοια που οι ανοχές/αντοχές του κόσμου σε τέτοιες τακτικές και λογικές είναι πλέον μικρότερες και τα εκατέρωθεν «γαβγίσματα των υποψηφίων» όχι τόσο σημαντικά για τους ίδιους. Εύκολα λοιπόν μπορεί να καταλήξει στην αδιαφορία, βλέποντας μια συνεχόμενη τάση για στείρα αντιπαράθεση, τοξικότητα και “ παιχνίδια εντυπώσεων “ από τους παντός…καιρού και είδους υποψήφιους που περιδιαβαίνουν στις προεκλογικές περιόδους (με ζηλευτή…ταχύτητα εξαφάνισης μετά από αυτές!)
Σε μια ιδανική δημοκρατική διαδικασία εκλογών, οι πολιτικοί θα πρέπει να επικεντρώνονται στις πολιτικές τους προτάσεις, στα ζητήματα που επηρεάζουν την κοινωνία και στην απολύτως απαραίτητη συζήτηση για τα οφέλη και τις αδυναμίες των προτάσεών τους.
Συνοψίζοντας, οι εκλογές αποτελούν μια ευκαιρία για τους πολίτες να επηρεάσουν το μέλλον της κοινωνίας τους και η συνειδητή επιλογή βασισμένη σε αντικειμενικά κριτήρια είναι ουσιώδης. Οι ψηφοφόροι πρέπει να ενημερώνονται σχετικά με τις διάφορες πολιτικές προτάσεις και να επιλέγουν με βάση την κρίση τους και όχι με βάση τα «τσαλίμια», τις online καταγγελίες και τα κεράσματα των υποψηφίων στις προεκλογικές περιόδους.
Άλλωστε, αν οι συνεχείς καταγγελίες και κραυγές εντυπώσεων έκαναν μια χώρα ή ένα δήμο καλύτερο, τότε ο λαλίστατος, γνωστός στο πανελλήνιο, ποινικολόγος της χώρας – Αλέξης – θα ήταν πρωθυπουργός ήδη. Επέλεξε ωστόσο να παραμείνει νομικός – και μάλιστα από τους καλύτερους στην χώρα, ασχέτως αν τον συμπαθείς ή όχι. Ίσως λοιπόν αυτό θα ήταν μια κάποια λύση για τους όψιμους πολιτικούς του τόπου, που αρέσκονται μόνο στις καταγγελίες και την διασπορά τοξικότητας και αρνητισμού: η στροφή στον νομικό κλάδο, ώστε να καταγγέλλουν και να αποφεύγουν την αντίθετη επιχειρηματολογία κατ’επάγγελμα, χωρίς να φορτώνουν τον δημόσιο βίο με τις κραυγές και τις γραφικότητές τους.
* Ο Χάρης Χατζηγεωργίου μεγάλωσε και ζει στην Ναύπακτο. Είναι επιχειρησιακός σύμβουλος επικοινωνίας σε εταιρεία του ιδιωτικού τομέα, ιδιοκτήτης της εταιρείας Marketing και Επικοινωνίας: Digital Revolver και Υποψήφιος Διδάκτορας Πληροφορικής, του Τμήματος Μηχανικών Η/Υ & Πληροφορικής του Πανεπιστημίου Πατρών.
