Στις προγραμματικές δηλώσεις της νέας κυβέρνησης ο Πρωθυπουργός έκανε σημαντική αναφορά σε πέντε έργα «στοιχήματα» για άμεση προώθηση και εκτέλεση.
Τα 5 στοιχήματα περιλαμβάνουν την κατεδάφιση των φυλακών του Κορυδαλλού και μετατροπή του χώρου σε πάρκο πόλης & πολιτισμού, την αξιοποίηση του Κτήματος στο Τατόϊ σε ένα περιβαλλοντολογικό πάρκο με ειδική αγροδιατροφική μονάδα, την δημιουργία Διεθνούς Κέντρου Καινοτομίας στο χώρο των παλαιών λιπασμάτων στην Δραπετσώνα Κερατσινίου, την μεταμόρφωση των εγκαταστάσεων της ΔΕΘ σε πρότυπο εκθεσιακό κέντρο με χώρους πρασίνου και την ενοποίηση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου με το Μετσόβιο Πολυτεχνείο στα πλαίσια αναβάθμισης του κέντρου της Αθήνας και ιδίως των Εξαρχείων.
Ανώτερα από όλα τα παραπάνω ο Πρωθυπουργός έθεσε ως σύμβολο της νέας εποχής την ολοκλήρωση του έργου του Ελληνικού όπου έως σήμερα δεν έχουν ολοκληρωθεί οι αδειοδοτικές διαδικασίες ή αλλιώς η ωρίμανση του έργου, με συνέπεια να μην έχει εγκατασταθεί ακόμη ο μεγαλοεργολάβος.
Ο Συμβολισμός του Ελληνικού
Για να έχουμε αίσθηση η συζήτηση αξιοποίησης του Ελληνικού ξεκίνησε από την δεκαετία του 1960 ενώ αντίστοιχα η τελετή θεμελίωσης του Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών «Ελευθέριος Βενιζέλος» το Σεπτέμβριο του 1996 και λειτούργησε το Μάρτιο του 2001.
Αν ήμασταν μια κανονική χώρα, στο διάστημα που μεσολάβησε σε αυτά τα πέντε έτη θα είχαν ξεκινήσει, ίσως και ολοκληρωθεί, οι προκαταρκτικές εργασίες διευθέτησης όλων των πολεοδομικών εκκρεμοτήτων, η σύνταξη των σχετικών μελετών & η προκήρυξη του διεθνούς διαγωνισμού για την αξιοποίηση του «Ελληνικού».
Από το 1995 έως το 2011 έγιναν 6 έρευνες – μελέτες για την αξιοποίηση του παλιού αεροδρομίου και από την μεταβίβαση του ακινήτου στο ΤΑΙΠΕΔ το 2011 πέρασαν 6 χρόνια για να δημοσιευτεί σε ΦΕΚ το Σχέδιο Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης (ΣΟΑ) που ουσιαστικά θεμελίωσε αδειοδοτικά το έργο. Η οριστική πρόταση αξιοποίησης αφορά μια επένδυση 7 δις ευρώ όπου θα απασχολούνται περί τους 70.000 εργαζομένους.
Σε αντίλογο στην εν λόγω αξιοποίηση με ενδιαφέρον είχαν ακουστεί οι προτάσεις που είχε κάνει το 2007 ο Στέφανος Μάνος. Συγκεκριμένα είχε προτείνει να δοθεί σε κοινή χρήση (πάρκα, πλατείες, κήποι και δρόμοι) το 50% της έκτασης του αεροδρομίου του Ελληνικού και το υπόλοιπο 50% να γίνει οικοδομήσιμα οικόπεδα.
Με τα χρήματα από την πώληση αυτών των οικοπέδων (περίπου 4 δισ. ευρώ) θα μπορούσε να απαλλοτριωθούν 20 εκτάσεις των 100 στρεμμάτων στις πυκνοκατοικημένες περιοχές της Αθήνας και να δημιουργηθούν 20 Κήποι σαν τον Εθνικό Κήπο.
Έτσι η Κυψέλη, ο Κολωνός, το Περιστέρι, το Αιγάλεω και άλλες συνοικίες της Αθήνας θα αποκτούσαν μεγάλους Κήπους. Άποψη του κ. Μάνου ήταν πως το μεγάλο Μητροπολιτικό Πάρκο του Ελληνικού θα είχε νόημα, αν υπήρχαν ήδη τέτοιοι Κήποι κοντά στους χώρους κατοικίας των Αθηναίων.
Η οριστική πρόταση για το Πάρκο του Ελληνικού περιορίζει στο μισό την έκταση της απ’ αυτήν που προέβλεπε η αρχική μελέτη (2.600 στρέμματα αντί 5.200 στρέμματα). Ακόμη προβληματισμός υπάρχει και στην αρχιτεκτονική κλίμακα κτιρίων της πρότασης αξιοποίησης (βλέπε ουρανοξύστες) τόσο στο Υπουργείο Πολιτισμού όσο και σε σημαντική μερίδα του τεχνικού κόσμου.
Γεγονός είναι ότι η καθυστέρηση στην αξιοποίηση ακόμη σήμερα μιας έκτασης του Δημοσίου 6.200 στρεμμάτων σε μια από τις ομορφότερες περιοχές της Αττικής βλάπτει και εκθέτει την χώρα σε πολλαπλά επίπεδα.
Ο Συμβολισμός του Ελληνικού ως το βήμα ανάπτυξης της νέας εποχής για την χώρα έχει και αξία όσο και ρίσκο το οποίο θα κριθεί άμεσα.
Τα δικά μας στοιχήματα & σύμβολα
Για 20 έτη στα αυτοδιοικητικά της Ναυπάκτου και της Ναυπακτίας το βασικότερο στοίχημα ήταν (και είναι) η αξιοποίηση του συγκροτήματος Ξενία Ναυπάκτου Ευδοκία με τον Κήπο του Νόβα συνολικής έκτασης 12 στρεμμάτων.
Με δέσμευση από διαθήκη για την εκμετάλλευση του ακινήτου για τουριστικό σκοπό από το 1998 ο Δήμος Ναυπάκτου αρχικά προχώρησε σε τρεις αποτυχημένες διαγωνιστικές προσπάθειες εκμετάλλευσης του ως ξενοδοχείο.
Στην συνέχεια έγινε προσπάθεια από τον Δήμο Ναυπακτίας για μια πιο συνολική και συνδυαστική αξιοποίηση με την ανάπτυξη του χώρου ως ξενοδοχείο και συνεδριακό κέντρο που στην συνέχεια ως πρόταση αξιοποίησης θα συνδυαζόταν με την χωροθετημένη μαρίνα. Το όλο εγχείρημα θωρακιζόταν ως έργο ενταγμένο στο χρηματοδοτικό εργαλείο JESSICA, που αποτελεί πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και την Τράπεζα Ανάπτυξης του Συμβουλίου της Ευρώπης με σκοπό την προώθηση βιώσιμων επενδύσεων σε αστικές περιοχές.
Όμως η μη ολοκλήρωση της προσπάθειας κρίθηκε ως τέταρτη συνεχιζόμενη αποτυχημένη με συνέπεια να ανοίξει ο άλλος δρόμος στην αξιοποίηση του χώρου, ως πολυχώρου πολιτιστικού, συνεδριακού σκοπού με δυνατότητα φιλοξενίας. Η εν λόγω πρόταση χρηματοδοτήθηκε από το ΕΣΠΑ και το έργο είναι σε εξέλιξη.
Παρόλου που τίθενται πολλά ερωτηματικά ως προς την βιωσιμότητα και λειτουργικότητα της πρότασης καθώς και προς την διαδικασία μελέτης και αδειοδότησης του έργου η ορμή του «επιτέλους κάτι να γίνει» ώθησε αυτόν τον άλλο δρόμο με συναισθηματικούς όρους και όχι με τεχνοκρατικές διαδικασίες.
Αν είχε υιοθετηθεί ένα τέτοιο πλαίσιο με αρχιτεκτονικό διαγωνισμό και συνεργασία με τους φορείς τότε σίγουρα το έργο αυτό θα μπορούσε με όρους βιώσιμους να είχε ένα αποτέλεσμα που θα το καθιστούσε ως σημείο αναφοράς της πόλης αλλά και της ευρύτερης περιοχής.
Αντίστοιχα στο Γρίμποβο και στις εκβολές του Σκα η χωροθέτηση του Τουριστικού Λιμένα Μαρίνας σε συνδυασμό με τον χώρο του Αλσυλλίου και του λοιπού χερσαίου χώρου της λιμενικής ζώνης συμπεριλαμβάνουν έκταση 60 στρεμμάτων που εφόσον μελετηθούν συνολικά μπορούν να διαμορφώσουν έναν ενιαίο χώρο ανάπτυξης και αναψυχής.
Δυστυχώς η μπακλαβαδοποίηση του σε επιμέρους τμήματα όπου άλλα μελετώνται και άλλα απαξιώνονται για να μη θίξουν απομειώνουν την εν δυνάμει προστιθέμενη αξία του χώρου. Η προώθηση της πρότασης του Καταφυγίου μοιάζει περισσότερο με αποφυγή αδειοδοτικής διαδικασίας παρά ουσιαστική στροφή σε μια άλλη θεώρηση ανάπτυξης.
Η Μαρίνα Ναυπάκτου εφόσον καθοριστεί η στρατηγική και αναθεωρηθεί η μέχρι τώρα προσέγγιση μπορεί και πρέπει να διαμορφώσει ένα χώρο λιμενικής αστικής ανάπτυξης που θα αλλάξει τα δεδομένα στον Θαλάσσιο Τουρισμό του Κορινθιακού και της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδος.
Εντός της πόλης Ναυπάκτου οι προτάσεις αξιοποίησης από το παλιό Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο μας κυνηγούν ακόμη σαν φαντάσματα πλέον. Η διαμόρφωση του Πολιτιστικού Πάρκου συνολικής έκτασης 20 στρεμμάτων στα ανατολικά του Κάστρου με ανοιχτό θέατρο, πολιτιστικές δομές, χώροι πρασίνου και νέος παιδικός σταθμός, η ανάπλαση του Λόφου της Δεξαμενής, η αξιοποίηση των χώρων στις εκβολές της Βαρειάς και του Κτήματος Παπαχαραλάμπους είναι κάποια από τα αυτονόητα του χθες και ανεξήγητες εκκρεμότητες του σήμερα.
Το Σύμβολο της επόμενης μέρας για την Ναυπακτία
Η Ναυπακτία της επόμενης μέρας οφείλει να τρέξει και να προωθήσει το σύνολο των παραπάνω δίπλα στην ανάδειξη του Ιστορικού της Κέντρου με αναφορά την Καστρόπολη και την ανάδειξη του μνημείου σε συνεργασία με το Υπουργείο Πολιτισμού.
Στα πλαίσια του Νέου Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου (ΓΠΣ) η πόλη θα αποφασίσει μεταξύ των άλλων και την θέση του Διοικητηρίου της πόλης. Στην απόφαση αυτή θα ληφθεί υπόψιν η λειτουργία της πόλης σήμερα αλλά και αυτή που θέλουμε στο μέλλον. Η στροφή στον τουρισμό εφόσον αποφασιστεί θα πρέπει να συνδυαστεί με όρους βιώσιμα λειτουργικούς για τους κατοίκους της πόλης. Συνεπώς βασικές λειτουργίες όπως το Διοικητήριο θα εξεταστούν σε μια άλλη βάση τόσο ως προς την θέση του όσο και ως προς την ίδια την φιλοσοφία λειτουργίας του.
Η σύγχρονη αντίληψη των νέων διοικητηρίων είναι η διαμόρφωση αστικών τόπων με συνδυαστική λειτουργία με αναφορά στον πολίτη. Το Νέο Δημαρχείο Θεσσαλονίκης ή και της Λευκωσίας αλλάξανε την φιλοσοφία γύρω από το δημόσια κτίρια ενώ το Δημαρχείο-Κέντρο Πολιτισμού του Γέρακα με τόλμη προσδίδει την συνδυαστική λειτουργία της και με τον αρχιτεκτονικό της συμβολισμό.
Η χωροθέτηση του νέου Διοικητηρίου της πόλης και του Δήμου θα πρέπει να έχει και αυτό από μόνο του συμβολισμό. Δεν μπορεί να συνυπάρχει λόγω λειτουργικότητας με το μελλοντικό ήπιο Ιστορικό Τουριστικό Κέντρο, δεν μπορεί να αποδώσει πλέον την αστική μεταστροφή στα ανατολικά του Σκα στο πνεύμα της παλιότερης πρότασης του υφιστάμενου ΓΠΣ από τον Λεωνίδα Κούμπιο. Ούτε μπορεί ως σημειολογία να περιοριστεί σαν νέα χρήση παλιότερου κελύφους (βλέπε 1ο Γυμνάσιο ή Ξενία) μόνο και μόνο να καλύψει ένα σημερινό ή μελλοντικό αδιέξοδο.
Το νέο Διοικητήριο της πόλης ως Σύμβολο της νέας εποχής για την Ναυπακτία μπορεί και πρέπει να μελετηθεί στα πλαίσια ενός αρχιτεκτονικού διαγωνισμού αφού πρώτα χωροθετηθεί από το νέο ΓΠΣ. Η θέση του θα πρέπει να ικανοποιεί τις ανάγκες τόσο του σήμερα όσο και το αύριο της πόλης και ως τέτοια ενδείκνυται δυτικά μεταξύ της Λαγκαδούλας και της Βαρειάς.
Στην αδόμητη περιοχή του υφιστάμενου ρυμοτομικού σχεδίου από το 1978 και από την περιοχή της Πράξη Εφαρμογής αξίζει στο μέλλον να δούμε το νέο Διοικητήριο της πόλης αλλά και του Δήμου, με συνδυαστικές χρήσεις και ως αστικός τόπος ανοιχτός στον πολίτη.
Το σύμβολο της επόμενης μέρας για την Ναυπακτία θα είναι μια σύγχρονη αρχιτεκτονική πρόταση με σεβασμό προς το περιβάλλον, σε αρμονική συνύπαρξη με την ορατή και μη ιστορική πορεία της πόλης.
*ο Κ. Πατούχας είναι διπλωματούχος Πολιτικός Μηχανικός
Από την έντυπη έκδοση της εφημερίδας «εμπρός»
