Η Ναυπακτιακή παρουσία στην Πάτρα από τον 19ο αιώνα
Του Ηλία Στ. Δημητρόπουλου
Η γέννηση του Ναυπακτιακού Συνδέσμου Πατρών
Κάτω από αυτές τις συνθήκες, πύκνωσαν οι ζυμώσεις των Ναυπακτίων στην Πάτρα και στις 30 Αυγούστου του 1892 τα σχέδιά τους πήραν σάρκα και οστά, ιδρύοντας τον «Σύνδεσμο των εν Πάτραις Ναυπακτίων» .
Σε πενήντα τρεις (53) ανέρχονταν οι Ναυπάκτιοι της Πάτρας, που υπέβαλαν στο Πρωτοδικείο αίτηση μαζί με το καταστατικό για την επίσημη έγκριση της ίδρυσης “Συνδέσμου Ναυπακτίων εν Πάτραις”.
Θεωρείται βέβαιο ότι συμμετείχαν όλοι οι Ναυπάκτιοι της Πάτρας στο εγχείρημα, δεδομένου ότι ως συμπατριώτες γνωρίζονταν μεταξύ τους, στην τότε Πάτρα των 35.000 κατοίκων.
Αν όμως το προπολεμικό αρχείο του Συνδέσμου απωλέστηκε, η τύχη φάνηκε απλόχερη αυτή τη φορά. Και τούτο γιατί εντοπίστηκε η εφημερίδα της Κυβερνήσεως στην οποία δημοσιεύθηκε αυτούσιο το εκ 37 άρθρων πρώτο Καταστατικό .
Η δημοσίευση έγινε στις 30 Ιανουαρίου 1893 (ΦΕΚ 19, τόμος Α΄). Από αυτή την αυθεντική πηγή έχουμε το πρώτο καταστατικό του Συνδέσμου από το οποίο εξάγονται πολύτιμα στοιχεία, που αντανακλούν και παράπλευρες πτυχές, για τις κοινωνικές, ιστορικές συνθήκες και καταστάσεις της εποχής.
Οι κυριότερες διατάξεις του Α΄ Καταστατικού
Το καταστατικό ενός φορέα είναι το νομικό – θεσμικό πλαίσιο που διέπει τη λειτουργία του. Είναι ένα είδος μικρογραφίας «Συντάγματος» κράτους. Διακρίνεται από κανόνες και διαδικασίες τόσο για την αρχική κατάρτισή του, όσο και για τις κατά καιρούς επερχόμενες αλλαγές και διαφοροποιήσεις, οι οποίες πάντοτε εγκρίνονται από το οικείο Πρωτοδικείο της έδρας του φορέα.
Το ιδρυτικό Καταστατικό του 1892 αποτελείται από 37 άρθρα. Επιλεκτικά, παρατίθενται και σχολιάζονται ανάλογα, ορισμένα άρθρα του, που απεικονίζουν το πνεύμα κι άλλες παράπλευρες πτυχές της κοινωνικής ζωής της εποχής εκείνης. Αξιοσημείωτη είναι επίσης η καταστατική επιταγή για συμμετοχή του Συνδέσμου στην εθνική εορτή της 25ης Μαρτίου.
Στο άρθρο 1 διατυπώνεται ο σκοπός, οι στόχοι, οι αρχές και οι σχέσεις που θα διέπουν τα μέλη του. Επίσης εμφανής είναι η ευαισθησία και η ιδιαίτερη μέριμνα για τη στήριξη των φτωχών και γενικότερα των εχόντων βιοποριστικές ανάγκες, μελών.
Η σύνθεση του Διοικητικού Συμβουλίου καθοριζόταν στο άρθρο 2 και ήταν επταμελής με Πρόεδρο, Αντιπρόεδρο, Γραμματέα, Ταμία, αναπληρωτή Γραμματέα και δύο συμβούλους. Στο ίδιο άρθρο καθορίζονται οι αρμοδιότητες και τα καθήκοντα των οργάνων του Διοικητικού Συμβουλίου.
Ιδιαίτερης σημασίας και από ιστορικής πλευράς είναι η καθιέρωση των εμβλημάτων του Συνδέσμου (άρθρο 3), που ήταν η σημαία και η σφραγίδα του. Η σημαία έφερε στο μέσο της με μεγάλα κεφαλαία γράμματα την επιγραφή ΝΑΥΠΑΚΤΙΑΚΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ, η δε σφραγίδα εικόνιζε στο μέσον της ‘’παίδα κρατούντα δέσμη με κλώνους δάφνης’’, που συμβόλιζε την ‘’ισχύ εν τη ενώσει’’, γύρω – γύρω (κυκλόθεν) της σφραγίδας αναγραφόταν : ‘’Ναυπακτιακός Σύνδεσμος εν Πάτραις’’.
Το άρθρο 23 όριζε ότι μέλη του Συνδέσμου μπορούσαν να εγγραφούν οι καταγόμενοι από την Επαρχία Ναυπακτίας, αφήνοντας όμως περιθώρια εγγραφής μελών που κατάγονταν από τις όμορες με τη Ναυπακτία Επαρχίες. Η πρόβλεψη αυτή απηχούσε την αντίληψη της εποχής σχετικά με την έννοια Ρούμελη – Ρουμελιώτες, δηλαδή συμπατριώτες, με την ευρεία έννοια του όρου.
Ξεχωριστής ανάλυσης και σχολιασμού είναι τα προβλεπόμενα για τον ετήσιο επετειακό εορτασμό της ίδρυσης του Συνδέσμου στο άρθρο 18. Προβλεπόταν η επετειακή γιορτή της ίδρυσης του Συνδέσμου (ετήσιο πανηγύρι) να είναι διήμερη (Σάββατο – Κυριακή) και να διεξάγεται την τελευταία Κυριακή του Μαΐου ή την πρώτη του Ιουνίου κάθε έτους. Το αξιοπρόσεκτο όμως δεν είναι ο χρόνος του εορτασμού, αλλά ο τόπος. Είχε οριστεί ο εορτασμός να γίνεται στον Ιερό Ναό του Αγίου Πολυκάρπου, στα Μαγκλαρέικα της Ρίζας Ναυπακτίας !
Από την επιλογή της θέσης γίνεται φανερό, πως τα πρώτα στελέχη και μέλη του Συνδέσμου διακατέχονταν αφενός από μεγάλη ευλάβεια προς το Λείψανο (Χέρι) του θαυματουργού Αγίου Πολυκάρπου, που φυλασσόταν στην Ιερά Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου στην Αμπελακιώτισσα (Κοζίτσα) και αφετέρου καταδεικνύει ότι στην περιοχή Μακύνειας – Ρίζας ξεχείμαζαν πολλοί κάτοικοι των ορεινών χωριών και οι ημερομηνίες αυτές συνέπιπταν, κατά κάποιο τρόπο, με τις αναχωρήσεις τους για τα βουνά. Ακόμη, όπως προαναφέρθηκε, στα Μαγκλαρέικα (Βυζαντινό Σοποτό) υπήρχε υποτυπώδης λιμενίσκος, που μπορούσε να προσεγγίσει το καΐκι μεταφοράς τους από και προς την Πάτρα.
Στο άρθρο 34, υπάρχει «αφορισμός» για όποιον αποπειραθεί να προτείνει την διάλυση του Συνδέσμου. Διαγραφή πάραυτα από μέλος, άνευ ετέρας.
Γενικότερα το Α΄ Καταστατικό των 37 άρθρων καθόριζε λεπτομερώς κάθε τι γύρω από την λειτουργία του Συνδέσμου, με το ακροτελεύτιο άρθρο 37 να ορίζει, ότι δεν επιτρέπεται αναθεώρηση ή τροποποίηση του Καταστατικού πριν την παρέλευση τριετίας.
*Απόσπασμα από το βιβλίο του Ηλία Δημητρόπουλου «Ο εν Πάτραις Ναυπακτιακός Σύνδεσμος» που δημοσιεύεται σε συνέχειες στην εφημερίδα “εμπρός”
