Γράφει ο Χάρης Χατζηγεωργίου*
Με τις εθνικές και αυτοδιοικητικές εκλογές προ των πυλών, πολλοί άνθρωποι στρέφονται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (social media) προσπαθώντας να αφουγκραστούν τον παλμό της κοινής γνώμης. Άλλωστε, στην εποχή των «social media», είναι πιο εύκολο από ποτέ να οργανώσεις ένα μικρό και γρήγορο «δημοψήφισμα» (poll) και να λάβεις αμέσως ανατροφοδότηση από τους χρήστες του μέσου είτε για κάτι που θες να αγοράσεις είτε για τον υποψήφιο που προτιμάς!
Ωστόσο, επιστήμονες στον χώρο της ανάλυσης δεδομένων και του marketing προειδοποιούν για τη χρήση των «online polls» στις εκλογικές δημοσκοπήσεις. Μερικές “δημοσκοπήσεις προτίμησης υποψηφίων” που οργανώθηκαν στα Instagram Stories, προκάλεσαν αντιδράσεις στον χώρο των «social media». Πολλοί χρήστες αναρωτήθηκαν για την αξιοπιστία των αποτελεσμάτων, αφού δεν υπήρχε καμία πληροφορία σχετικά με τους ψηφοφόρους, τα χαρακτηριστικά τους κλπ.
Από την μέχρι σήμερα επαγγελματική μου δραστηριότητα και την εμπειρία μου στο χώρο της ανάλυσης δεδομένων και του marketing μπορώ να επιβεβαιώσω ότι οι “δημοσκοπήσεις” στο Instagram δεν είναι αξιόπιστος τρόπος συλλογής δεδομένων, αφού δεν υπάρχει καμία πληροφορία σχετικά με τους ψηφοφόρους της δημοσκόπησης. Αυτό σημαίνει ότι τα αποτελέσματα μπορεί να επηρεαστούν με διάφορους τεχνητούς τρόπους, όπως είναι η δυνατότητα δημιουργίας και ύπαρξης πολλών ή και εικονικών λογαριασμών σε ένα μέσο. Ένα σημαντικό και κρίσιμο θέμα αποτελεί κάθε φορά και ο τρόπος επιλογής του «εκλογικού δείγματος». Στις περιπτώσεις των «online polls» δεν υπάρχει συνήθως φίλτρο γεωγραφικής προέλευσης των ανθρώπων που συμμετέχουν σε αυτή τη διαδικασία. Μπορεί δηλαδή εύκολα να ψηφίσει κάποιος από τη Ναύπακτο, το Μεσολόγγι ή τη γειτονική Φωκίδα, αλλά το ίδιο εύκολα μπορεί να ψηφίσει και κάποιος από τη Θεσσαλονίκη, την Ξάνθη, ή και τη Σάμο.
Γενικά, ο χώρος των «social media» είναι ένα πολύ χαοτικό πεδίο. Ειδικά, σε θέματα κοινωνικού ενδιαφέροντος και πολιτικής, ο καθένας νιώθοντας κύριος του πληκτρολογίου του, μπορεί να γράφει ό,τι θέλει με μεγάλη ευκολία και πολλές φορές μάλιστα ανώνυμα και χωρίς κάποιο κόστος. Πρόσφατη μελέτη από την Αμερικανική Ένωση για την Έρευνα Δημόσιας Γνώμης διαπίστωσε ότι οι διαδικτυακές δημοσκοπήσεις συμμετοχής, όπως οι προαναφερόμενες, μπορεί να είναι έως και 85% λιγότερο ακριβείς από τις παραδοσιακές δημοσκοπήσεις μέσω τηλεφώνου ή προσωπικής επαφής.
Βέβαια, σε μια προεκλογική εκστρατεία υπάρχει και η πλευρά της «διαφήμισης». Σύμφωνα με την αμερικανική εκδοχή, «any publicity is good publicity», δηλαδή «κάθε δημοσιότητα είναι καλή δημοσιότητα». Αυτό όμως δεν ισχύει όταν η δημοσιότητα αυτή βασίζεται σε ανακριβή δεδομένα που προέρχονται από αβάσιμο δείγμα.
Είναι σημαντικό να λαμβάνουμε υπόψη την αξιοπιστία των δεδομένων και τον τρόπο με τον οποίο τα συλλέγουμε. Μια εκλογική δημοσκόπηση είναι ένας σημαντικός τρόπος για τη συγκέντρωση δεδομένων, τη μελέτη της κοινής γνώμης και την πρόβλεψη αποτελεσμάτων. Ωστόσο, η συλλογή και η ανάλυση αυτών των δεδομένων πρέπει να γίνεται με υπευθυνότητα και να λαμβάνεται υπόψη η αξιοπιστία των μεθόδων που κάθε φορά χρησιμοποιούνται.
Θα μπορούσαν, λοιπόν, τα «online polls» να χρησιμοποιηθούν στις εκλογικές δημοσκοπήσεις, αλλά με προσοχή στις διαδικασίες υλοποίησης και συλλογής δεδομένων.
Θα πρέπει όμως να αναγνωρίσουμε ότι οι δημοσκοπήσεις δεν είναι πάντα ο μοναδικός τρόπος για να κατανοήσουμε τις απόψεις και τις προτιμήσεις του κοινού που μας ενδιαφέρει. Στις μέρες μας, και με τις δυνατότητες που παρέχουν τα σύγχρονα ψηφιακά μέσα, υπάρχουν διάφοροι τρόποι για τη μελέτη και την εκτίμηση των προτιμήσεων του εκλογικού σώματος. Ορισμένες εναλλακτικές μέθοδοι περιλαμβάνουν:
- Ανάλυση των κοινωνικών μέσων: Οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, όπως το Twitter και το Facebook, μπορούν να παρέχουν πολύτιμα δεδομένα σχετικά με τις προτιμήσεις του εκλογικού σώματος. Οι αναλυτές μπορούν να χρησιμοποιήσουν εργαλεία ανάλυσης δεδομένων για να εξετάσουν, για παράδειγμα, τα σχόλια και τα hashtags που σχετίζονται με τις πολιτικές καμπάνιες και τους υποψηφίους.
- Ανάλυση δεδομένων από τον ιστό: Η ανάλυση των δεδομένων από το διαδίκτυο, όπως τα δεδομένα αναζήτησης στο Google, μπορεί να δώσει στους αναλυτές μια ιδέα για τις εκλογικές προτιμήσεις του εκλογικού σώματος.
- Μοντέλα πρόβλεψης: Με βάση τη συλλογή και ανάλυση των δεδομένων από τις προηγούμενες διαδικασίες και τα δεδομένα από προηγούμενες εκλογές, οι αναλυτές μπορούν να χρησιμοποιήσουν μοντέλα πρόβλεψης για να εκτιμήσουν τα αποτελέσματα μελλοντικών εκλογών.
Γενικά, η χρήση πολλαπλών πηγών πληροφοριών και μεθόδων εκτίμησης μπορεί να παρέχει μια πληρέστερη εικόνα των προτιμήσεων του εκλογικού σώματος. Ωστόσο, είναι σημαντικό να λαμβάνονται υπόψη οι πιθανές ανεπάρκειες κάθε μεθόδου.
Για παράδειγμα, οι δημοσκοπήσεις μπορεί να παρουσιάζουν σφάλματα λόγω ανεπαρκούς δειγματοληψίας ή μη αντιπροσωπευτικών δειγμάτων. Επιπλέον, η πρόσβαση σε δεδομένα από το διαδίκτυο μπορεί να επηρεαστεί από τις προτιμήσεις των χρηστών και τη λειτουργία των αλγορίθμων αναζήτησης.
Η πιο σημαντική παράμετρος όμως είναι και παραμένει ο άνθρωπος, που αποτελεί, κατά τη γνώμη μου, την καρδιά και την ουσία της εκλογικής διαδικασίας. Είναι καλές οι αναλύσεις και τα «online polls», τα έξυπνα σποτάκια και οι εντυπωσιακές αφίσες, όμως τα κοινωνικά προβλήματα του τόπου είναι παρόντα και ζητούν επιτακτικά λύσεις. Ας εστιαστεί λοιπόν η ουσία στον άνθρωπο, τον συμπολίτη, και ας ακούσουμε τι έχει αυτός να πει, κάθε μέρα, κάθε εβδομάδα, κάθε μήνα και όχι μια φορά κάθε 4 χρόνια, ενόψει προεκλογικής περιόδου.
Όλα τα υπόλοιπα είναι εργαλεία στα χέρια μας για να…μπορούμε να ακούμε καλύτερα. Αρκεί να το θέλουμε !
* Ο Χάρης Χατζηγεωργίου μεγάλωσε και ζει στην Ναύπακτο. Είναι επιχειρησιακός σύμβουλος επικοινωνίας στην εταιρεία: European Aeronautics Science Network (EASN), ιδιοκτήτης της εταιρείας Marketing και Επικοινωνίας: Digital Revolver και Υποψήφιος Διδάκτορας Πληροφορικής, του Τμήματος Μηχανικών Η/Υ & Πληροφορικής του Πανεπιστημίου Πατρών.
